علیرضا صدرا دانشیار دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان در پاسخ به این سوال که چه ارتباطی بین نشاط علمی و تولید علم و تحول علوم انسانی وجود دارد و آیا می توان رابطه ای ترتیبی بین اینها متصور شد، گفت: نشاط علمی به عنوان روح و روحیه نظریه و تولید علم است؛ تولید علم نیز اساس تحول علوم است. لذا تحول علوم بدون تولید نظریه و تاسیس نظریات جدید اساسا ناممکن است.
وی ادامه داد: تولید نظریات جدید هم بدون روحیه تولید علم که همان نشاط علمی محسوب می شود، دست نیافتنی است لذا رابطه علیّ و معلولی بین این سه برقرار بوده و با هم همسو و هم افزار هستند یعنی نشاط علمی باعث تولید علم، و تولید علم سبب تحول علوم و متقابلا تحول علوم می شود، نشاط علمی را بالا می برد و باز در چرخه جدید تولیدات علمی برتری را می طلبد و آن را ایجاب نمی کند بلکه زمینه سازی می کند.
عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تصریح کرد: لذا رابطه و نسبت این سه علیّ و معلولی و مستقیم و مثبت است و هر چه نشاط بالا رود، تولید علم نیز افزایش می یابد و در پی آن هر چه تولید علم بیشتر شود، تحول علوم با روند بهتری صورت می گیرد.
وی عنوان کرد: واقعیت امر آن است که اسلام ظرفیت فراوانی دارد و مدنیت کشور ما نیز تمدن عظیم علمی و عملی داشته چه پیش از اسلام و چه بعد از آن و ایرانی ها به پیشتازی علم معروف بودند.
صدرا با تاکید بر اینکه در دوره اسلامی بزرگترین مکتب داران ادبی، فلسفی و .. متفکران ایرانی بودند، عنوان کرد: ایرانی ها در تمام مکاتب فلسفی اعم از مشاء سینوی، اشراق سهرودی پرچمدار بودند؛ اسلام هم که دین تعقل و فراخوانی به دانش است و از همان ابتدا بحث علم آموزی را جزو واجبات شمرده شده است.
عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه اضافه کرد: انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران زمینه ها را برای این تحولات فراهم کرده و امروز به دنبال توسعه غربی نیستیم و باید به دنبال توسعه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت باشیم.
وی تاکید کرد: الگوی خودی را نمی توان با علم سوسیالیستی، پوزیتویسمی، لیبرالی و مادی غرب توسعه متعالی داد؛ ما باید تولید نظریات جهانی اما متعالی داشته باشیم، اینها دغدغه رهبری و مسئولان نظام است که بر آن تاکید فراوان دارند اما متاسفانه به سبب آن که نتوانستیم این پروسه را به طور صحیح سازماندهی کنیم، نتوانسته ایم با سرعت و سهولت به این سمت حرکت کرده و با هزینه کمتری به سرانجام برسیم.
صدرا ابراز کرد: البته نظریات کمی نیز در طی این سی سال در عرصه علوم انسانی و سیاسی تولید شده که می توان به بزرگترین آن یعنی نظریه ولایت فقیه اشاره کرد اما به دلیل عدم ساماندهی، نظریات تولید شده تجمیع نشده تا گفتمان به وجود آورد.
وی تاکید کرد: در این راستا نیاز به مرکزیت و قرارگاهی داریم که بتوان نظریه ها را تجمیع کرد مانند قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) در دوران دفاع مقدس که توانست با تجمیع نیروها، آنها را سامان بخشد و همین یکی از مهم ترین علل پیروزی ما در جنگ شد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: این قرارگاه باید هم نظریه تولید و هم آن را ترویج کند و هم در عمل، دولت مردان و مدیران بر اساس آن مدیریت کنند؛ در این صورت است که تولید فکر و اندیشه و نشاط فکری به شدت افزایش می یابد و تحول علوم با سرعت و سهولت بیشتری تحقق می یابد ضمن آن که کارآمدی عملی نیز در این زمینه موثر است.
صدرا اذعان کرد: بنابراین ظرفیت و ضرورت در این زمینه وجود دارد اما هنوز پراکنده است که نیاز به ستاد راهبری داریم تا کاربست نظریات تسریع و تشدید شود.
وی گفت: زمان به سرعت در حال گذر است ما مدعی هستیم که زمینه تولید نظریات را داریم. دانش همچون یک بذر است که باید در زمینه عمل کاشته تا به نهال تبدیل شود و پس از آن درختی شکوهمند شده و شکوفه دهد و پس از آن به بار بنشیند.
صدار یادآور شد: خوشبختانه امروز بسیاری از اندیشمندان و مسئولان به این نتیجه رسیده اند که خلاء های جدی در تولید نظریات و دانش و از سوی دیگر ظرفیت ایجاد آنها را نیز داریم و هر اندازه این روند با پیشرفت مواجه شود، نشاط علمی و تحول بیشتری محقق می شود.
پایان پیام/
نظر شما