رییسعلی دلواری، نام آور دشمن شکن

به گزارش سرویس دیگر رسانه های خبرگزاری شبستان و به نقل از ایرنا، این بزرگ مردان تاریخ که همیشه چون ستاره ای تابناک درسپهر این مرز و بوم می درخشند مظهر عشق، ایمان و ایثار به سرزمین آباء و اجدادیشان هستند.

در یک قرن اخیر هرگاه سخن از مبارزه دلیرمردان ایرانی علیه جور و ستم به میان آمده، نام رییسعلی دلواری سردار سرافراز جنوب در کنار نام آواران مبارز دیگری همچون ستارخان، باقرخان، میرزا کوچک خان جنگلی در تارک تاریخ ایران می درخشد.

نقل فرهنگ پایداری در استان دارالحماسه بوشهر و اهمیت استراتژیکی آن از سالیان دور و از زمانی که نادرشاه افشار در سال 1314هجری شمسی بوشهر را به عنوان مرکز نیروی دریایی خود برگزید، نمود عینی پیدا کرد.

وقتی موضوعی تاریخ ساز عمری کمتراز یک قرن داشته باشد روایت های سینه به سینه نقشی مهم درانتقال آن ایفا می کند بویژه اگرآن موضوع تاریخی، با عشق، حس وطن دوستی و البته گرایش ها و باروهای دینی پیوند خورده باشد و حماسه رییسعلی دلواری نیز از جمله مواردی است که از این مشخصه برخوردار است از این رو در دل مردم از احترام خاصی برخوردار است.

12شهریور ماه یادآور سالروز شهادت شهید رییسعلی دلواری است که در مبارزه با استعمار پیر انگلیس جان خود را فدا کرد.

وجه تمایز مبارزه رییسعلی دلواری با سایر مبارزان، این است که آنها بر مبنای ملی و ملیت گرایی بود اما شهید رییسعلی دلواری مبنای قیام خود را فتوای علمای دینی قرار داد.

اهمیت قیام جنوب به سرداری رییسعلی دلواری به اندازه ای است که مقام معظم رهبری نیز درسفر سال 1370 خود به استان بوشهر با سفر به دلوار زادگاه این سردار مبارزه با استعمار انگلیس و دیدار با مردم این خطه از حماسه آفرینی وی به نیکی یاد کرده است.

عین بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اقشار مردم بوشهر در تاریخ 11/10/ 1370 به این شرح است ˈ شجاعت های رییسعلی دلواری و نیز پشیتبانی مردم بوشهر از مبارزات آیت الله سید عبدالحسین لاری و شجاعت های شهید عاشوری از جمله یادگارهای ارزنده تاریخی ایران استˈ.

همچنین معظم له در دیدار اهالی بخش دلوار در خانه شهید رئیس علی دلواری در تاریخ 13 / 10 / 1370 نیز فرمودند: رییس علی دلواری قهرمان مبارزه با استعمار انگلیس است و ملت ایران همانند شهید رییسعلی دلواری که در مقابل انگلیس ایستادگی کرد امروز در برابر قدرت های متجاوز و به سرکردگی امریکا ایستاده است و از دشمنان خود هیچ واهمه ای در دل ندارد.

رییسعلی دلواری (1260-1294 خورشیدی/1881-1915 میلادی) آزادی خواه و رهبر قیام در تنگستان و بوشهر علیه نیروهای بریتانیا در دورهٔ جنگ جهانی اول بود.

او فرزند رییس محمد از خان های تنگستان بود و درسال 1299 قمری برابر با 1260 خورشیدی (1881 میلادی) در روستای دلوار از شهرستان تنگستان استان بوشهر در ساحل خلیج فارس به دنیا آمد.

مبارزات مشروطه خواهی رییسعلی با همراهی دیگر مشروطه خواهان، بوشهر را از حاکمیت استبداد قاجاریه خارج کرد.

در سال 1287 ه. ش/1908 میلادی به درخواست ملاعلی تنگستانی و سید مرتضی مجتهداهرمی که مخالف استبداد محمد علیشاه قاجار بود، بوشهر را تصرف کرد و حدود 9 ماه شهر را در کنترل داشت.

رییسعلی همراه با یاران خود، علیه اشغالگران وارد نبرد شده و نیروهای متجاوز انگلیس را که قریب به پنج هزار نفر بودند، تار و مار ‏کرد.

قیام مردم تنگستان بیش از شش سال به طول انجامید و در این مدت، دلیران تنگستان، دو هدف پاسداری از بوشهر، دشتستان و تنگستان به عنوان منطقه سکونت خود و جلوگیری از نفوذ قوای بیگانه به درون سرزمین ایران و دفاع از استقلال وطن دنبال می کردند.

نماینده مردم دشتی و تنگستان در مجلس شورای اسلامی دراین زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: شهید دلواری و همرزمانش در آن مقطع تاریخی مبارزات بیشماری را در برابر استعمار انگلیس انجام دادند.

حجت الاسلام محمد مهدی پورفاطمی افزود: وی فردی مذهبی و مومن بود و اغلب دستورات جهاد و مبارزه بر علیه ظلم و استبداد و استعمار را از روحانیون و علما می گرفت.

وی اظهار کرد: دلواری هرگاه در جریان مبارزه خویش اقدام به مذاکره و یا ادامه جنگ با دشمنان می گرفت از بزرگان دینی و علمای آن زمان کسب تکلیف می کرد.

پورفاطمی با تاکید بر اینکه مسائل دینی از اولویت های این شهید بود، ادامه داد: نامه ها و مکاتبات وی با علما در جریان مبارزات خویش گواه این مطلب است.

نماینده مردم دشتی و تنگستان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه هیچگاه تزلزلی در اراده دلواری ایجاد نمی شد، گفت: این شهید بزرگوار سرمشق و الگوی مناسبی برای نسل جوان کشور بشمار می رود.

وی تصریح کرد: معتقدم باید زندگی نامه این شهید بزرگوار در کتاب های درسی کودکان و نوجوانان نوشته شود تا نسل کنونی و آینده نیز از منش این بزرگمرد تاریخ الگوبرداری کنند.

اگر چه بسیاری از مردم ایران رییسعلی دلواری، این دلیر مرد بوشهری را فردی می پندارند که فقط به مبارزه با استعمار انگلیس پرداخت اما این در حالی است که این شیرمرد جنوب ایران زمین در راستای شکست وحذف استبداد و استقرار مشروطیت در کنار مشروطه خواهانی چون آیت الله سیدمرتضی مجتهد اهرمی معروف به علم الهدی نبردهای شجاعانه ای داشته است.

شاید نقش تاثیرگذار رییسعلی دلواری در مبارزات ضد استعماری جنوب ایران عیله استعمارگران انگلیسی سبب شده است تا نقش بالنده وی در مبارزات ضد استبدادی مغفول بماند هر چند که باید اذعان کرد که مبارزات وی درتغییر مشی سیاسی انگلیسی ها در ایران نقشی کلیدی و اساسی داشته است.

رییسعلی دلواری زمانی که شهرهای مختلف کشور به مبارزه علیه استبداد محمدعلی شاه قاجار برخاستند، به درخواست آیت الله مجتهد اهرمی به بوشهر آمد و با عمل به فتوای مرحوم آخوند خراسانی شهر را به تصرف مشروطه خواهان درآورد.

رییسعلی دلواری شخصیتی ضد استبدادی و ضد استعماری بود که با بصیرت، وطن خواهی، اتکا به نفس و استقلال عمل و اسلام خواهی، علیه استبداد و استعمار جنگید.

مبارزات رییسعلی دلواری باعث شد که انگلیسی ها در کمتر از چند ماه بار دیگر به حاکمیت یک فرماندار ایرانی تن در دهند و پرچم ایران بار دیگر بر بام بندر بوشهر به اهتزاز درآید.

آیت الله غلامعلی صفایی بوشهری نماینده ولی فقیه دراستان و امام جمعه بوشهر معتقد است: نهضت اسلامی مقاومت مردم استان بوشهر به رهبری روحانیت همچون آیت الله سید عبدالله بلادی، مجتهد برازجانی، سید علینقی دشتی، سید مرتضی اهرمی و فرماندهی سرداران ولایت مداری مانند شهید رییسعلی دلواری و همرزمان شجاعش در تاریخ مبارزات ضد استعماری برگ زرین و فراز همیشه ماندگار است.

پژوهشگر مردم شناسی می گوید: نام های نیک بسیاری در تاریخ ایران وجود دارد که هر کدام بخشی از تاریخ کشور را ساخته اند اما به چند دلیل نام رئیسعلی دلواری بین مردم شناخته تر است.

جمشید صداقت کیش افزود: یکی از دلایل اصلی آن دارا بودن مجموع شرایطی است که برای احراز چنین افتخاری لازم است، طوری که شهید رئیسعلی دلواری مرد بسیار مثبت و سردار و رییسی مردمی بود.

وی یادآورشد: همراه مردم بودن، ساده زیستی، متدین بودن و استقلال قیام رییسعلی دلواری از ویژگی های برجسته این قیام است.

این پژوهشگر تاریخی اضافه کرد: اهمیت خلیج فارس که هنوز هم چشم سودجویان و استعمار گران به آن دوخته شده است، باعث شده تا حماسه قیام رییسعلی دلواری و تجربه تلخ دشمن یادآور تکرار سرافکندگی آن ها و سرافرازی ما باشد.

صداقت کیش گفت: پای هر سنگ و بوته خاک این وطن، خون یک شهید و حماسه آفرین ریخته شده است برخی از آنها گمنام و برخی سردارانی پرآوازه چون رییسعلی دلواری هستند آن چه ما باید انجام دهیم این است که به جامعه از مدارس ابتدایی تا دبیرستان ها و دانشگاه ها معیارها و ویژگی های کسانی چون شهید رییسعلی دلواری را منتقل کنیم تا الگوی نسل آینده مان باشند.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر گفت: براساس اسناد و مدارک موجود قیام رییسعلی دلواری برخلاف سایر قیام ها که به نوعی به مساله تجزیه منتهی می شدند، فقط برای اعتلای کشور ایران، دین مبین اسلام ، حمایت از مسلمانان و مبارزه با استعمار و اجنبی بوده است.

رضا دشتی افزود: شهید رییسعلی دلواری یک شخصیت افتخار آفرین ملی است و این مهم چیزی نیست که هر روز و هر سال پدید بیاید.

استاد دانشگاه و رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی شعبه بوشهر براین بارور است: همراه بودن با مردم در کنار شجاعت و دلاوری و ایمان راسخ و عشق به وطن از رییسعلی دلواری محبوبیت و احترامی ماندگار به همراه آورده است.

غلامحسین نظامی افزود: رییسعلی دلواری یک شخصیت نستوه و مردمی بود که در دوره ای از تاریخ این مرز و بوم برای دفاع از وطن و دین خود نهایت فداکاری ها را کرد و موفقیت و نام نیکش به واسطه صداقت و همراهی صادقانه اش با مردم و البته مرهون دل پر مهرش از یاد خداوند بود.

محقق تاریخ و مترجم بوشهری که چندین کتاب در مورد بوشهر و خلیج فارس چاپ کرده است گفت: رییسعلی دلواری زمانی که 33 سال سن داشت وقتی مجتهد اهرمی گمرک بوشهر را به تصرف درآورد، به عنوان مردی متدین و دیندار و یکی از فرماندهان نظامی با ایشان همراه شد.

حسن زنگنه افزود: نکته بسار جالب پس از تصرف گمرک بوشهر این بود که با وجودی که مرسوم بوده خان ها به مال التجاره یکدیگر دست اندازی هایی هم می کرده اند اما رئیسعلی دلواری در کمال صحت عمل و پاکی، امانتدارانه رفتار می کند و اجازه نمی دهد درگمرک بوشهر هیچ آسیبی به مال التجاره تجار وارد شود و این ویژگی در کنار شجاعت و بی باکی این سردار مردی خاص و محبوب از او می سازد.

وی یادآورشد: اولین سند انگلیسی ها که از رییسعلی دلواری یاد کرده مربوط به سال 1909 میلادی است که بر اساس آن انگلیسی ها در بوشهر قشون پیاده کرده بودند و رییسعلی در حضوری جانانه جنگ سختی با آنها می کند.

یک پژوهشگر بوشهری در مورد مسایل تاریخی گفت: جنوب ایران پنج قرن سابقه مبارزات ضد استعماری دارد و سرسلسه این مبارزان به هم پیوسته است و یکی از حلقه آن نیز رییسعلی دلواری است.

قاسم یاحسینی افزود: رییسعلی دلواری در طول انقلاب مشروطه تا شروع جنگ جهانی اول مبارزات سختی با انگلیسی ها داشته است.

وی اظهارکرد: در مدت تقریبی 150 سال از جنگ های ایران و روس تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران در هر جنگی که شرکت کرد شکست خورد به جز جنگ دلوار که مردم، قهرمانانه پیروز شدند و انگلیسی ها با شکست مفتضحانه ، ده ها نفر از افسران و دیگر نیروهای خود را از دست دادند.

این پژوهشگر و محقق بوشهری معتقد است: رییسعلی دلواری یک شخصیت صد درصد مذهبی است و در نامه ای که به آیت الله برازجانی نوشته با الگو قرار دادن واقعه کربلا سعی در رسم یک امتداد تاریخی از کربلا تا دلوار دارد.

رییس بنیاد ایران شناسی شعبه بوشهر گفت: رییسعلی دلواری شخصیتی است که بنا به روحیه شهادت طلبی و ایثار درمدتی کمتر از یک سال حماسه ای آفرید که نامش را نه تنها در داخل که در خارج از کشور نیز زبانزد خاص و عام کرد.

عبدالکریم مشایخی افزود: نامه ای از رییسعلی دلواری موجود است که در آن نوشته است امروز روز امتحان است و همه ما باید از بوته امتحان سالم در بیاییم و ایشان اشاره می کند اگر کسی دیندار باشد، شرف داشته باشد و وطنش را دوست داشته باشد باید وارد معرکه شود و از این معرکه شرافتمندانه بیرون بیاید.

وی یادآورشد: در طول جنگ های پارتیزانی رئیسعلی دلواری ، انگلیسی ها و دیگر دولت های غربی و حامیان انگلیس که کنسولگری شان خارج از بوشهر بوده چنان عرصه را تنگ می بینند که به ناچار در گزارش های خود بارها به آن اشاره می کنند.

مشایخی ادامه داد: واسموس نماینده آلمان ها در بوشهر در کتابی با عنوان ‘ واسموس و می کوش’، نیل استروم سرهنگ سوئی در کتاب شاخه نبات نیز بار ها از مبارزه و رشادت های رییسعلی دلواری و ابهت و اراده ای که که در مبارزه با انگلیسی ها داشته است سخن به میان آورده اند.

وی گفت: در بررسی ابعاد شخصیتی رییسعلی دلواری جز پاکی، راستی، صداقت، خلوص نیت، روحیه ایثار و دغدغه حفاظت از کیان این آب و خاک و اطاعت از فرامین علمای دینی دیده نمی شود.

جنگ میان دلیران تنگستان به رهبری رییسعلی از یک سو و نیروهای بریتانیا و خوانین متحد آنان از سوی دیگر به طور پیاپی و پراکنده تا شهریور 1294 خورشیدی ادامه یافت و انگلیسی ها نتوانستند بر رییسعلی و یارانش برتری یابند تا این که در گیرودار حمله انگلیسی ها به بوشهر در شب 12 شهریور 1294 رئیسعلی در محلی به نام ˈتنگک صفرˈ هنگام شبیخون به قوای متجاوز انگلیسی توسط فردی نفوذی و اجیر شده، از پشت سر هدف گلوله قرار گرفت و در سن 34 سالگی به شهادت رسید.

پیکر رییسعلی دلواری مدتی در روستای کله بند در نزدیکی امامزاده ای دفن شد اما چندی بعد بنا بر وصیتش، به نجف اشرف انتقال یافت و هم اکنون مزار وی در قبرستان وادی السلام نیاز به بازسازی دارد.

بازسازی مزار رییسعلی دلواری در دستور کار مسوولان استان بوشهر قرار گرفته و هم اکنون در حال پگیری برای گرفتن مجوز آغاز عملیات اجرایی آن هستند.