بمب های پنهان در نِه گِو ( بخش اول )

به گزارش خبرگزاری شبستان مرکز تحقیقات هسته ای نه گو(Negev) در 13 کیلومتری جنوب شرقی شهر دیمونا در صحرایی به این نام قرار دارد که گفته می شود بمب های اتمی اسراییل در اینجا ساخته می شود. عملیات اجرایی این مرکز 10 سال پس از تشکیل دولت یهود توسط فرانسوی ها طبق پروتکل سِوقه( Protocol of Sèvres ) شروع شد. اسراییل هرگز به طور رسمی به داشتن و تولید این نوع از سلاح های کشتار جمعی اعتراف نکرده است. علت آن، چگونه فاش شدن این برنامه و توانایی اتمی اسراییل در ذیل مورد برسی قرار گرفته است.
اولین نخست وزیر اسراییل، دوید بن گوریون، معتقد بود همان طور که سه دانشمند یهودی اینشتین، اوپنهایمر و تلر برای آمریکا بمب اتمی ساختند، می توانند برای مردم کشورشان نیز بسازند. در راستای همین اعتقاد در سال 1949 تنها یک سال پس از تشکیل دولت اسراییل، گروهی در نیروهای دفاعی اسراییل (IDF) موظف به پیشبرد و تشکیل کمیسیون انرژی اتمی اسراییل(IAEC) شد(نام سری آن HEMED GIMMEL). در ابتدا شخصی به نام ارنست دوید برگمن که او را پدر برنامه ی اتمی اسراییل نیز می دانند، موظف به تشخیص محل و پیدا کردن نیرو های متخصص شد.

او با کمک موسسه ی علمی وایزمن به مدت دو سال مشغول زمین شناسی سایت در صحرای نه گو و راهی برای استخراج اورانیوم از فسفات شد. در همین مدت 6 دانشمند اتمی که در خارج از اسراییل تازه فارغ التحصیل شده بودند را پیدا کرد و گروه 7 نفره ی اولیه که کمیسیون انرژی اتمی اسراییل بود را پایه گذاری کرد(در سال 1952 برگمن به ریاست این گروه برگزیده شد واولین رییس این کمیسیون شد).

سه سال پس از شروع کار، حِمِد جیمل از IDF به وزارت دفاع منتقل شد و به عنوان بخش تحقیقات وزیر ساخت دوباره سازمان دهی شد و به ماخان 4(Machon 4) تغیر نام داد. وظیفه ی جدید ماخان 4 عبارت بود از جدا سازی اورانیوم از فسفات، همکاری با موسسه ی وایزمن در مورد ایزوتوپ ها و روش جدیدی برای تولید آب سنگین بومی برای رآکتورها(اسراییل در این زمینه دو سال جلو تر از آمریکا در همان سال بود).

کشور نو پای اسراییل برای تسریع در کارها نیاز به همکارانی در ساخت نیروگاه داشت که این کاری سخت در زمان جنگ سرد بود. آنان علاقه مند به همکاری با فرانسویان بودند زیرا این همکاری برای هردو کشور بسیار گران بها بود. فرانسه تامین کننده ی سلاح برای دولت جوان یهود بود و اسراییل هم با کمک یهودیان سِفاردی به جمع آوری اطلاعات برای فرانسویان در مستعمرات فرانسه در شمال آفریقا شد(در این سال ها بی ثباتی و ملی گرایی در این مستعمرات گسترش یافته بود) همچنین آنان کمک به ساخت رآکتور آب سنگین و کارخانه باز فرآوری اورانیوم در مرکز هسته ای مارکوله(Marcoule در فرانسه) شدند.

این کمک ها سبب شد پیش از راه اندازی مرکز دیمونا، دانشمندان اتمی اسراییل آزادانه در مرکز مارکوله رفت وآمد داشته باشند و بدون هیچ محدودیتی به اطلاعات وآزمایشات دسترسی داشته باشند. درتوافق نامه ای که در سال 1957 بین اسراییل و فرانسه منعقد می شود، فرانسه متعهد به ساخت رآکتور EL-102 24 مگاواتی برای اسراییل می شود که توانایی تولید 22 کیلو گرم پلوتونیوم در سال بود. در اوایل دهه ی 60 میلادی در برنامه ی هسته ای اسراییل وقفه ای ایجاد می شود. سی آی ای(CIA) در نامه ای محرمانه به کنگره، سنا و رییس جمهوری ساخت مرکز تحقیقات هسته ای دیمونا را متذکر می شود و بیان می دارد که ممکن است بر خلاف تعهد اسراییل به برنامه ی اتم برای صلح رییس جمهور آیزن هاور (در سال 1955 اسراییل و آمریکا تفاهم نامه ای را امضا می کنند که اسراییل متعهد به برنامه ی صلح آمیز اتمی می شود) است، همچنین با روی کار آمدن شارل دو گل در فرانسه، رییس جمهور فرانسه خواستار بازگشایی درهای برنامه ی هسته ای اسراییل به روی بازرسان بین المللی می شود، در غیر این صورت، فرانسه خواستار قطع همکاری با دانشمندان اتمی اسراییل می شود (همکاری اسراییل و فرانسه هرگز قطع نشد بلکه به صورت های دیگر ادامه یافت). اسراییل مجبور به خرید مخفیانه ی کیک زرد از آرژانتین شد (سال 1964 با فشار آمریکا فروش کیک زرد به اسراییل ممنوع شد)؛ در نهایت در 10 مارس 1965 تفاهم نامه ای بین اسراییل و آمریکا معروف به اِشکول-کامر(لوی اشکول، نخست وزیر وقت اسراییل و رابرت کامر مشاور امنیت ملی آمریکا) به امضا رسید.

بر اساس این تفاهم نامه، اسراییل متعهد می شود که اولین کشور دارنده ی سلاح اتمی در منطقه ی خاورمیانه شناخته نشود (همین تفاهم نامه عامل اصلی اعلام نشدن رسمی اسراییل به عنوان دارنده ی سلاح اتمی است). امضای این تفاهم نامه و رفت و آمد مشاوران اتمی آمریکا به اسراییل منجر به ساخت مرکز تحقیقات هسته ای ناخال زورک(Nachal Soreq) توسط آمریکایی ها شد (این مرکز همچنان در تحقیقات پزشکی و صلح آمیز فعال می باشد). سرانجام در سال 1967 اسراییل موفق به ساخت بمب اتمی شد.

این گزارش ادامه دارد...

*اشکان افرازه

نویسنده کتاب تاریخچه و تکنولوژی جنگ افزارهای هسته ای