این واقعا آخرین شانس عراق است!

خبرگزاری شبستان:«این کشور حالا در دستان توست». این جمله ای است که فواد معصوم،رییس جمهوری عراق در روز 11 آگوست زیر گوش حیدر العبادی،نخست وزیر جدید،زمزمه کرد.
پس از به پایان رسیدن دوره طولانی مدت نخست وزیری نوری المالکی،حالا عبادی نیازمند کمک های همه جانبه در صورت ورود عراق به یک جنگ مدنی تمام عیار است.
به طور قطع هفته های آتی برای عراق سرشار از تلاطم خواهد بود زیرا رهبران از همه گروه های سیاسی برای پول و قدرت می خواهند جوامع خود را معرفی کرده و میلیاردها دلار پول دولت را از طریق مجرای سیستماتیک به خود اختصاص دهند.
آمریکایی ها پس از مصرف یک تریلیون دلار و از دست رفتن زندگی چهار هزار و 500 سرباز حالا جرات ندارند راز مهمی را بر ملا کنند و آن اینکه عراق از سال 2003 تا کنون تبدیل به ترکیبی از لبنان و نیجریه شده است.
در حقیقت ترکیبی از رقابت های مذهبی و فساد مالی دولت عراق را از درون خالی کرده است؛بحران برق و ناتوانی دولت عراق در مقابله با گروه ترویستی داعش دلیلی بر این مدعاست.
در طول یک قرن گذشته،عراق از جنگ های منطقه ای،استعمارگری انگلیس،کودتاهای مختلف،حملات فاجعه آمیز به کشورهای همسایه از جمله ایران و کویت ،تحریم های بین المللی،اشغالگری آمریکایی ها،چندین دهه دیکتاتوری صدام حسین و در دوره آخر از اشتباهات نوری المالکی در اداره کشور رنج برده است .
حالا عبادی کشور را در لبه پرتگاه به ارث برده است و نجات یا سقوط عراق نه تنها به دست او بلکه بر عهده دیگر رهبران از احزاب سیاسی و همچنین قدرت های منطقه ای و بین المللی است.
او لزوما پس از نوری المالکی نقش رهبر در ارکسر سیاسی نه چندان هماهنگ عراق را به دست گرفته است و معلوم نیست که بتواند دولت وحدت ملی که معرف همه ایدئولوژی های سیاسی عراق باشد را تشکیل دهد بنابراین برای اجرای یک ارکستر خوب همه وزرای او باید سخت کار کنند و همه رهبران عراقی هم باید به شیوه ای که از انقلاب 1958 تا کنون آن را تجربه نکرده اند،با یکدیگر همکاری کنند.
امارهبری همه این ها را نخست وزیر بر عهده دارد و حالا سوال همه دنیا این است که نخست وزیر جدید عراق کیست؟
عبادی نیز مانند نوری المالکی یک اسلام گرای شیعه و یکی از رهبران قدیمی «حزب دعوه» است.این حزب تلاش های زیادی را علیه حزب بعث صدام حسین و حامیان غربی آن انجام داد .
سکولارهای وابسته به حزب بعث،اعضای حزب الدعوه و دیگر اسلام گرایان شیعه را عروسک های خیمه شب بازی ایران می دانستند و به این ترتیب اختلاف ها روز به روز افزایش پیدا کرد.
در نهایت تشکیل دولت مالکی در عراق در سال 2006 میلادی یک شکست استراتژیک برای سکولارها و سنی ها بود که نتیجه آن شکست تشکیل گروه تروریستی داعش بود،گروهی که این روزها وحدت عراق را با جدیت کامل نشانه رفته است.
اما اگر یک نفر در این شرایط توانایی متحد کردن عراق در برابر تروریسم داعش را داشته باشد،عبادی است.
تفاوت اساسی عبادی با مالکی این است که دارای رویکردی سیاسی است و نه امنیتی؛این مسئله در شرایط کنونی می تواند برای برون رفت عراق از بحران بسیار موثر باشد.
نکته مهم دیگر این است که برای اولین بار از سال 2003 میلادی،رییس جمهور،نخست وزیر و رییس مجلس عراق هر سه از پارلمان هستند،جایی که در یک دهه گذشته برای تصویب قوانین و دفع بسیاری از بحران ها با هم همکاری کرده اند.
چالش هایی که امروز پیش روی این سه مقام اصلی عراق وجود دارد بسیار دشوار است زیرا چندین دهه سوء حاکمیت، فرقه گرایی و فساد را گسترش داده و تندروهای مسلح از همه گروه ها از جمله کردها و سنی ها را به شدت تقویت کرده است.
اما فرآیند سیاسی که عبادی و یارانش در پیش می گیرند می تواند موجب به حاشیه راندن این تندروهای مسلح شده و کلیدی برای اعتبار عراق به عنوان یک کشور واحد شود.
مهمترین وظیفه دولت کنونی عراق شکت داعش است. ریشه پیدایش این گروه تروریستی افراط گرایی گروهی از سنی ها بوده است و اگر همانطور که پس از برکناری مالکی صورت گرفته،مردم سنی در برابر این تروریست ها به پا خیزند با همکاری نظامیان شیعه می توانند آنها را در دو سال آینده به طور کامل نابود کنند.
سنی ها می توانند تاثیر واقعی و مثبتی در دولت عراق داشته باشند اگر گروه های شیعه اجازه بازگشت آنها به عرصه سیاست در بغداد را بدهند و این نیازمند غلبه بر ترس ها و نفرت های عمیق است.
علاوه بر این، اینکه عبادی می خواهد چه افرادی را در روزها و هفته های آتی دور خود جمع کند برای تشکیل یک دولت متحد درعراق می تواند بسیار موثر باشد زیرا به طور کلی دو پنجره رو به سوی ذهن رهبران عراقی باز است:مشاوران و محافظان آنها.
عبادی باید افراد میانه رو و تکنوکرات ها از همه گروه های قومی و مذهبی را در کنار خود قرار دهد و در این صورت امکان موفقیت او به طور چشمگیری افزایش پیدا خواهد کرد.
با این وجود حتی اگر همه اقدامات ممکن برای وفاق ملی را انجام دهد باز هم مشکلاتی پیش روی او وجود دارد به این دلیل که عراقی ها و رهبرانشان به لحاظ روانی زخم خورده هستند.
عراقی ها همواره با یک سوال ساده اما مهم مواجه هستند و آن اینکه :آیا آنها می خواهند با هم زندگی کنند؟
آیا اسلام گرایان شیعه که در دوران صدام حسین رنج های بی شماری را متحمل شده اند می توانند با سنی های نئو بعثی در یک کابینه کار کنند؟آیا این سنی ها می توانند مفهوم تقسیم قدرت با ریاست وزیر شیعه کابینه که به دولت شیعه ایران نزدیک است را بپذیرند؟ آیا کردها که چندین دهه هم از سوی سنی هاو هم از سوی شیعیان رنج دیده اند و حتی به لحاظ زبانی و سنت ها به عرب های عراق شباهتی ندارند می توانند با آنها کار کنند؟
تحلیلگران معتقدند که بر اساس ظواهر و شواهد،پاسخ به همه این پرسش ها «نه» است زیرا تا کنون هیچ نشانه ای از بردباری،بخشش و گذشت در میان رهبران عراقی دیده نشده است اما اولین قدم هایی که دولت عبادی در دوره جدید برداشته می تواند این فرضیه را محقق کند.
از اولین اقدامات عبادی پس از احراز پست نخست وزیری امضای قانونی بوده است مبنی بر اینکه او تنها دو دوره می تواند نخست وزیر عراق باقی بماند و این می تواند موجب جابجایی قدرت شده و فضای سیاسی در عراق را از حالت رکود خارج کند.
عراق به خاطر موقعیت استراتژیک و ذخایر عظیم گازی و نفتی و دو رودخانه مهم که در مرزهای خود دارد می تواند از ثروتمندترین کشورهای جهان باشد.اگر چه غلبه بر میراث های باقی مانده از صدام حسین راحت نیست اما حیاتی است و این واقعا آخرین شانس عراق است.