به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از پایگاه خبری کتابخانه مجلس شورای اسلامی ،تراژدی یونانی در تمام ادوار بشری بحث‌برانگیز بوده و در هر دوره‌ای منتقدان و مفسران در تلاش بوده‌اند جنبه‌های تاریکی از این کشف بزرگ جامعۀ بشری را آشکار کنند.
از آنجا که شکوفایی تراژدی یونانی دقیقاً با دوران اوج سیاسی و اجتماعی آتن هم‌زمان است، همواره بررسی تراژدی یونانی از منظر مناسبات اجتماعی مهم و چالش‌برانگیز است. از این‌رو چهار مقالۀ نخست بر اساس ساختار زندگی اجتماعی یونان باستان و انعکاس آن در تراژدی شکل گرفته است و چهار مقالۀ دیگر پیوند تراژدی یونان با اسطوره‌ها و آیین‌های باستانی را بار دیگر به چالش کشیده است تا از ورای آن تأثیراتی که تراژدی از آنها وام گرفته است را به تصویر بکشد.
تراژدی از آنجا که تجربه‌ای ناب، ژرف و تراژیک به انسان به دست می‌دهد، سبب درک حیطه‌ای از وجود می‌شود. هستی‌ای که تراژدی پیش روی می‌گستراند، شاید نزدیک‌ترین منظر به زندگی است. اگر نتوان گفت که تراژدی عین زندگی است، لااقل می‌توان ادعا نمود که به اندازۀ زندگی پیجیده، تلخ و سرشار از امید و معنا است. در نتیجۀ این دریافت عظیم انسانی، لمس عمیق‌ترین لحظات زندگی را برای ما ممکن می‌سازد. لحظاتی هراسناک که انسان را در پیشگاه انسان قرار می‌دهد. تراژدی انسان را با رنج رویارو می‌کند، رنجی که به روشنگری و بصیرت ختم می‌شود.
در میان سرزمین‌های بزرگ باستان ـ ایران، مصر، هند و یونان ـ تنها یونانیان هستند که می‌توانند این فرم ادبی را خلق کنند. انسان یونانی بر خلاف مردم سرزمین‌های دیگر، هرگز نمی‌تواند در شرایط تثبیت‌شده‌ای باقی بماند. او همواره دوست دارد فراتر برود و تمام مرزها را درنوردد. تراژدی‌های یونان از اساطیر اخذ می‌شوند، در نتیجه همۀ تماشاگران از داستان نمایش‌ها باخبرند؛ اما هر نویسنده‌ای مجاز است تغییری در داستان ایجاد کند و تفسیر خودش را به اجرا درآورد. از این‌رو تراژدی سوفوکلی چیزی متفاوت با تراژدی اشیل است. همان‌گونه که تراژدی اریپید اساساً ماهیتی دیگر در برابر تراژدی سوفوکلی ارائه می‌دهد.
بی‌تردید تراژدی یونانی از هر دورۀ دیگری بحث‌برانگیز تر است؛ زیرا نه تنها یونان خاستگاه آن است، بلکه به دلیل پیوندخوردن با اساطیر و هم‌ریشه بودن با آیین‌ها، افق‌های بی‌انتهایی را می‌گستراند. از نظریه‌های روان‌شناسی گرفته تا نظریه‌های فلسفی و اجتماعی که می‌توانند مؤید این ادعا باشند. تراژدی یونان یک شکوفایی ناگهانی، کوتاه مدت و خیره‌کننده است. این ژانر فقط در مدت هشتاد سال، همۀ شاهکارهایش را به وجود می‌آورد. تصادفی نیست اگر این هشتاد سال دقیقاً با همان دوران شکوفایی سیاسی آتن مصادف است.
تراژدی یونان نظم جهان را طرح می‌کند و جایگاه انسان را در آن مشخص می‌سازد. انسان در جهان تراژدی یونان باوقار می‌یابد، عظمت پیدا می‌کند، درمی‌یابد جهان بی‌‌رحمانه و عریان پیش روی او ایستاده و او مسئول تمام هستی خویش و دیگران است. انسان این تراژدی، عدالت آسمانی را به چالش می‌کشد و در نهایت با بازشناسی پی به عدالت سهمگین و خردکنندۀ کیهانی می‌برد. یکی از عناصر تراژدی یونانی پیشگویی است. در بسیاری از تراژدی‌ها پیشگویی بخشی از ماجرای درام را می‌سازد و هرچه روی می‌دهد، به نوعی قبلاً توسط کاهنان و خدایان پیشگویی شده است.
این کتاب دربردارندۀ هشت فصل یا به بیان صحیح‌تر هشت مقالۀ مستقل است که می‌توان آنها را مجزا خواند؛ اما در عین‌حال مقالات با یکدیگر در ارتباط هستند و در کل منظرهای متفاوتی از تراژدی یونانی را پیش روی خواننده قرار می‌دهند.
فهرست مطالب این کتاب بدین قرار است:
فصل اول- تراژدی ضرورت، تراژدی امکان
فصل دوم- تراژدی در پولیس
فصل سوم- اویکوس در تراژدی
فصل چهارم- تراژدی و جنگ
فصل پنجم- پای لنگ سرنوشت (نگاهی بر تراژدی/ادیپوس شهریار)
فصل ششم- ادیپ، اژدهای اژدهاکش
فصل هفتم- اورستیا
فصل هشتم- ادیپ، ادیپ بلاگردان
«جستاری در تراژدی یونان» نگاشته کیوان میرمحمدی در چهارده، 178 صفحه از سوی شرکت انتشارات علمی و فرهنگی در تهران در سال 93 منتشر شده است.
پایان پیام/
نظر شما