«فارابی و فلسفه هنر دینی» منتشر شد

به گزارش خبرنگار کتاب وادبیات شبستان، نویسنده در این اثر با توجه به نگاهی نو به بحث مدینه فاضله فارابی به بیان این نکته می پردازد که فارابی هنرمندان را در کنار خطیبان و سخنوران دینی در مرتبه دوم مدینه فاضله گنجانده است به طوری که این دو گروه، نقش دو بال یا دو بازوی حکومت فاضله را ایفا می کنند، و آن گاه با پرداختن به دیگر آراء او در آثار مختلف با تفسیرهای متناسب فلسفه هنری فارابی را ترسیم و تدوین می کند.

فارابی و فلسفه هنر دینی در هفت نگاره تنظیم شده است. سخن در نگاره نخست، به نام زیبای مطلق، با زیبایی آغاز شده که کهن ترین مسئله فیلسوفان هنر است. در این فصل تبیین جایگاه اجتماعی – سیاسی هنرمندان، و اینکه چرا هنرمندان چنین منزلت بلندی در مرتبه مدینه فاضله فارابی به خود اختصاص داده اند، ضمن بیان کارکردهای هنر مورد توجه قرار گرفته است.

در نگاره دوم چیستی هنر، نحوه ارتباط هنر و دین تببین شده است. پس از مقام چیستی هنر و مفهوم سازی هنر دینی، نوبت به بررسی وجودشناسی هنر می رسد. به این ترتیب نگاره سوم کتاب به ابعاد وجودشناختی هنر و هنر دینی اختصاص دارد و مسائلی چون ؛ خلاقیت های هنری از کجا ناشی می شود؟ ابداعات هنری و صور خیالی ذهن هنرمند چه مرتبه ای از عالم وجود را تشکیل می دهند؟ مورد توجه قرار گرفته است.

پس از آنکه ماهیت هنر دینی یا هنر فاضله و نقش هنر و هنرمند در مدینه فاضله بررسی می شود، جا دارد به مباحث انتزاعی بسنده نکنیم و به مصادیق هنر فاضله عطف توجه کنیم. به این سبب، نگاره پنجم به بررسی نمونه ای از این هنر می پردازد و در این باب نمایشنامه مارزنگی بررسی شده است.

نگاره ششم به مسئله حساس و مهم نقد و سنجش عنصر مقوم هنر، یعنی خیال اختصاص دارد تا با شفاف کردن ملاک ها و ترازوهای گوناگون نقد، همچون ترازوی خوب و بد، ملاک راست و دروغ یا معیار زشت و زیبا، جهان و حیثیات مختلف نقد هنری را از یکدیگر تفکیک کند. نوجه به ملاک ها و ترازوهای نقد می تواند راهگشای نقد روشمند و اخلاقی باشد و مقدمه ای برا اخلاق مداری در هنر یه شمار آید.

ارتباط تنگاتنگی که مسئله ماهیت هنرمند فاضله و هویت هنر دینی و نقش اجتماعی هنر و هنرمند با نظریه حکومت در مدینه فاضله دارد، اقتضا می کند که در نگاره هفتم به مسئله حکومت و سیاست و ساختار اجتماعی در مدینه فاضله عطف توجه شود.

این مباحث به منزله مقدمه ای برای تحقیقات آینده در مسائل اقتصاد هنر، هنر دولتی یا غیر دولتی، هنر سفارشی یا غیر سفارشی، جامعه شناسی هنر و جایگاه هنر در تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش، خالی ار اهمیت نیست.

چاپ نخست کتاب " فارابی و فلسفه هنر دینی" در 294 صفحه و با قیمت 135000 ریال از سوی انتشارات سروش روانه بازار نشر شده است.

علاقه مندان برای تهیه این کتاب می توانند فروشگاههای کتاب سروش مراجعه نمایند و یا با شماره 021-88310610 تماس بگیرند.

گفتنی است :ابونصر محمد بن محمد طرخانی ملقب به فارابی، در حدود سال 257هجری قمری/ 870میلادی در دهکدهٔ «وسیج» از ناحیهٔ پاراب (فاراب) در فرارود (شهر اُترار کنونی در جنوب قزاقستان) یا پاریاب (فاریاب) خراسان در افغانستان کنونی به دنیا آمد.
از آغاز کار، هوش سرشار و علم آموزی وی سبب شد که همه موضوعاتی را که تدریس می‌شد، به خوبی فرا گیرد. به زودی نام او به عنوان فیلسوف و دانشمند شهرت یافت و چون به بغداد بازگشت، گروهی از شاگردان، گرد او فراهم آمدند که «یحیی بن عدی» فیلسوف مسیحی یکی از آنان بود.

در سال 330هجری قمری/941میلادی به دمشق رفت و به «سیف الدوله حمدانی» حاکم حلب پیوست و در زمره علمای دربار او درآمد. فارابی در سال 338هجری قمری/950میلادی در سن هشتاد سالگی در دمشق وفات یافت. عده ایی بر این باورند که ابونصر هنگامی که از دمشق به عسقلان می‌رفت به دزدان برخورد. ابونصر گفت:«هر آنچه از مرکب، سلاح، لباس ومال هست بگیرید و با من کاری نداشته باشید.» آنها نپذیرفتند و قصد کشتن او کردند. ابونصر به ناچاربا آنها جنگید و کشته شد. امرای شام از حادثه با خبر شدند. ابونصر را دفن کردند و دزدان را بر سر قبر او دار زدند.

مورخان اسلامی معتقدند که فارابی فردی زهد پیشه و عزلت‌گزین و اهل تامل بود. اعراض او از امور دنیوی به حدی بود که با آن که سیف الدوله برایش از بیت‌المال حقوق بسیار تعیین کرده بود، به چهار درهم در روز قناعت می‌ورزید.

فارابی در انواع علوم بی همتا بود. چنانکه دربارهٔ هر علمی از علوم زمان خویش کتاب نوشت و از کتاب‌های وی معلوم می‌شود که در علوم زبان و ریاضیات و کیمیا و هیات و علوم نظامی و موسیقی و طبیعیات و الهیات و علوم مدنی و فقه و منطق دارای مهارت بسیار بوده‌است.

ابن سینا او را استاد خود می‌شمرد و ابن رشد و دیگر حکمای اسلام و عرب، برایش احترام بالایی قائل بودند. ازجمله سخنی از ابن سینا است که اوج منزلت علمی اورا بیان می‌کند:کتاب مابعدالطبیعه را مطالعه کردم وبعد از چهل مرتبه مطالعه نتوانستم ازاغراض مولف آن اگاهی پیداکنم تا اینکه در بازار به کتابی از ابونصر فارابی برخورد کردم که شرحی بر کتاب مابعد الطبیعه بود بعد ازمطالعه آن توانستم مطالب مابعد الطبیعه را در یابم وبسیار مسرور شدم.
در سنت فلسفه اسلامی، فارابی را بعد از ارسطو که ملقب به «معلم اول» بود، معلم ثانی لقب داده‌اند.
پایان پیام/