حجت الاسلام حبیب الله بابایی، مدیر گروه مطالعات تمدنی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان با اشاره به تفاوت های سبک زندگی اسلامی با نوع غربی آن گفت: برای پاسخ به این سوال ابتدا باید دید اساسا ملاک و معیارهای ما در زندگی اسلامی چه اموری است و ملاک و معیار انتخاب های یک زندگی سکولار مخصوصا در دنیای غرب مدرن امروز چه می تواند باشد یا چه چیزهایی هست؛ مثلا در کشورهای اروپایی غربی و آمریکایی شمالی آنجا که مدرنیته در اوج خود تجربه می شود، ملاک ها و معیارهای افراد جوامع و کشورها و همین طور پایه برنامه ریزی اجتماعی بر چه اساس می چرخد.
وی با بیان اینکه اگر به این پرسش ها پاسخ داده شود، می توان تا حدودی گوشه هایی از این تفاوت را معلوم کرد، ادامه داد: به نظر می رسد معیار و انتخاب ها در سبک زندگی سکولار، دنیوی بوده و احیانا امروز در جوامع غربی معیارها متاثر از جامعه کاپیتالیسم و سرمایه داری است و طبق آن مرکزیت و متن اصلی جامعه ارزش های سرمایه داری شده و عملا این ارزش ها، انتخاب های افراد و برنامه ریزی ها و رفتارها و ... را متاثر از خود می کند و همیشه افراد در انتخاب زندگی شغل، رشته، همسر و ... زیر سلطه این ارزش های سرمایه داری خواهند بود.
مولف کتاب "پرسش های نظری در الهیات و تمدن" تصریح کرد: لذا این فرد تربیت شده در جامعه سرمایه داری رشته ای انتخاب می کند که پولسازی آن بهتر باشد، شغلی را انتخاب می کند که رفاه او را تامین کند و همسری برمی گزیند که بیشتر لذت ببرد و حتی ممکن است ارزش های دینی و انسانی را انتخاب کند اما نه به این دلیل که اینها ارزش های دینی و الهی و انسانی هستند، بلکه برای این ارج می گذارد و تن می دهد به این ارزش ها، که این از طریق آنها بیشتر می تواند پول درآورد و نظام سرمایه داری را تقویت کند.
حجت الاسلام بابایی با بیان اینکه لذا در نظام سرمایه دار اخلاقیات در خدمت آن است نه اینکه یک نظام اخلاقی باشد، عنوان کرد: بلکه نظام اخلاقی یک نظام اخلاقی سرمایه داری است برای بیزینس و بازار و تعاملات دنیوی چرا که راهگشا است و زمینه را برای زندگی و آسایش این جهانی فراهم می کند، بنابراین در آن ارزش های اخلاقی اهمیت پیدا می کند اما اگر اخلاقی باشد که تمتعات دنیوی را ندید بگیرد چه دینی چه غیردینی، در این جامعه سرمایه داری مطرود و مردود شمرده می شود.
مولف کتاب "رنج عرفانی و شور اجتماعی" بیان کرد: در اسلام آنچه ارزش بودن و اخلاقی بودن را تعیین می کند، نظام این جهانی و دنیوی صرف نیست بلکه در تعیین انتخاب ها اعم از همسر، رشته، شغل و ... فقط ارزش های مادی جهت نمی دهد و منطق گزینش را تعیین، بلکه آنچه نظام های انتخاب ها را جهت می دهد ارزش های انسانی است که گاه بر ارزش های فردی غلبه پیدا می کند و معنوی است که گاه بر مادی چیره می شود و گاه دینی است که بر نگاه دنیوی صرف غلبه پیدا می کند، البته هر چند زیستن در این دنیا در آن رد نمی شود و مورد تایید و حمایت است اما بر اساس یک منطق فرادنیوی و الهی و انسانی.
مدیر گروه مطالعات تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ابراز کرد: لذا ممکن است در همین نظام و سبک زندگی اسلامی اخلاقیاتی مانند احترام به دیگران و عدم توهین وجود داشته باشد که در سبک زندگی غربی نیز این ارزش ها دیده می شود اما نباید شباهتی میان آنها دید چون اساسا نیت نهفته در این رفتارهای مشابه به لحاظ ظاهری، متفاوت است.
وی اضافه کرد: به عبارت دیگر آنچه که در چارچوب اسلامی تعریف شده با آنچه در چارچوب نظام سکولار وجود دارد، متفاوت است و این نکته مهمی است که باید مورد توجه قرار دهیم و ما نباید برای پیدا کردن تفاوت ها به دنبال نکاتی برویم که اختلاف ها در آن برجسته باشد بلکه یافتن تفاوت ها دقیقا در نقطه هایی است که زندگی ما جلوه کند بنابراین باید در همان نقطه های تشابه، تفاوت ها را پیدا کرد.
حجت الاسلام بابایی خاطر نشان کرد: مسلما اگر ما نتوانیم یک نگاه و یک تفکر انتقادی و همین طور یک فرهنگ انتقادی را نسبت به فرهنگ وارداتی غرب و تفکر سکولار غربی که هیمنه و رسوخ در فرهنگ و فکر ما پیدا کرده را بین توده ها و نخبه ها نهادینه کنیم، دچار وضعیت التقاطی در حوزه فکر و فرهنگ می شویم و این نگاه و روند التقاطی منجر به آنارشسیم فرهنگی و فکری در جامعه می شود.
پایان پیام/
نظر شما