ابوعلی سینا ثمره ای ارزنده از درخت تنومند تمدن ایرانی است

به گزارش خبرگزاری شبستان از همدان، ابوعلی سینا نه تنها اعتباری برای تمدن ایرانی و اسلامی، بلکه چهره ای تابناک در تاریخ تمدن جهان به شمار می رود.

حجت الحق شیخ الرئیس شرف الملک ابوعلی حسین بن عبدالله که به ابوعلی سینا شهرت یافته است، فیلسوف، دانشمند و پزشک ایرانی است که در فاصله سالهای 370 تا 428 هجری قمری می زیست. زادگاه وی افشنه در نزدیکی بخارا بود کو با مهاجرت به شهرهای مرکزی ایران و فراگرفتن علوم و دانش زمان خود، در دربار حکومت وقت به مقام های بلند مرتبه رسید و در شهر همدان شهرت یافت. ابوعلی سینا در دانش زمان خود از سرآمدهای روزگار بود و در چندین زمینه و رشته دارای دانش فراوان بود.

شیخ الرئیس ابو علی سینا یا پور سینا، انشمند, فیلسوف و پزشک بزرگ ایران زمین، 450 کتاب در زمینه‌های گوناگون نوشته است که تعداد زیادی از آن‌ها در مورد پزشکی و فلسفه است.

حسین بن عبدالله حسن بن علی بن سینا ، ‌معروف به ابن سینا در سال 370 هجری قمری در دهی به نام خورمیثن در نزدیکی بخارا چشم به جهان گشود .پدرش عبداللّه از اهالی بلخ بود که از آن جا به بخارا (پایتخت سامانیان) هجرت کرد و امور مالیات قریه خرمتین را به روزگار نوح بن منصور سامانی بدو محلول کردند. او در آن جا ازدواج نمود و حسین معروف به ابن سینا و دو برادر او، علی و محمود، در این شهر به دنیا آمدند.

کودکی و نوجوانی ابن سینا

بوعلی سینا پنج ساله بود که پدرش او را به معلمی سپرد تا قرآن و نحو و ادبیات فرا گیرد. در این زمان استعداد، نبوغ ذاتی و هوش سرشار او بروز نمود. فقه را پیش از دوازده سالگی شروع نمود و در همان دوازده سالگی به سئوالات فقهی مردم جواب می داد. در سنین جوانی به تحصیل فلسفه و پزشکی پرداخت. شانزده ساله بود که فلسفه و طب را به خوبی فرا گرفت و کتاب مشهور قانون را در همین سال به نگارش درآورد. در هفده سالگی توانست نوح بن منصور سامانی را که به بیماری سختی دچار شده بود بهبود بخشد.

تجربه و طبابت

بو علی سینا در جوانی به مطالعه کتاب ها و حل معضلات آنها پرداخت و رغبت شدیدی به دانش پزشکی پیدا نمود. نکته بسیار مهم و شایان توجه در مورد شیخ الرئیس این است که بسیاری از علوم و معارف را از استاد فرا نگرفت. از آن جمله علوم پزشکی است که در آن نبوغ خاصی داشت و بزرگ ترین دائرة المعارف پزشکی، یعنی کتاب قانون، را نوشت و آن کتاب تا همین اواخر مرجع دانش پژوهان و اهل علم در قرن های متعدد بود و در شرق وغرب جهان تدریس می شد. در این کتاب اکتشافات و نظریات تازه ای آورده شده که تا هم اکنون مورد توجه علمای طب است.

دوران پرآشوب و تالیف و نگارش

ابن سینا در دورانی پر آشوب و سرشار از حوادث و اتفاقات ناگوار سیاسی زندگی می کرد و ناچار به مسافرت های بسیار می رفت. گاهی به تدبیر امور کشوری و زمانی به تصنیف و تالیف مشغول شد تا جایی که توانست در حدود 180 کتاب و رساله تالیف کند و هیچ موضوعی از موضوعات فلسفی نبود که در زمینه آن قلم فرسایی نکرده باشد.

ابن سینا در منطق، ریاضیات، هیئت، موسیقی، کیمیا و معارف دیگر استاد بود و در این علوم تالیفات فراوانی دارد.

شخصیت ابن سینا

شیخ الرئیس در عین حال که فیلسوفی صاحب مکتب و دارای نظریات خاصی بود، در پزشکی نیز نابغه بی بدیلی محسوب می شود که به کشف مطالب مهمی در علم پزشکی نائل آمد. وی از جمله دانشمندان بزرگ در علم منطق به شمار می آرید که پرده از آرای منطقی ارسطو برداشت و به تهذیب آن همت گماشت. وی هم چنین ریاضیدان و اخترشناس ماهری بود و در ریاضیات و طبیعیات و هیئت تألیفات گران قدری از خود به جای گذاشته است. در عین حال وی شاعر زبردستی بود که در اشعار خود مطالب فلسفی را می گنجانید و قصیده عینیه او در نفس و دیگر اشعارش گواه این مطلب است. افزون بر این، او از جمله رجال سیاست است که در دوران سامانیان به مقام وزارت رسید و از این رو به لقب رئیس که لقبی سیاسی است، ملقب گردید.

استادان ابن سینا

ابن سینا کمتر نزد کسی درس خوانده است. با این همه نام چند تن از استادان او عبارت است از محمود مساح که به وی حساب، هندسه، جبر و مقابله آموخت، اسماعیل زاهد معلم او در فقه بود و ابو عبداللّه ناتلی منطق ایساغوجی و غیره بدو یاد داده است. ابو منصور حسن بن نوح قهری و ابوسهل عیسی بن یحیی مسیحی جرجانی نیز استادان او در علم پزشکی بوده اند.

برخی از آرا و نظریات ابن سینا

ابن سینا در ژرفای هیچ مکتبی از مکاتب فلسفی متوقف نشد و هر مطلبی را که مطابق با حقیقت می دید اخذ می کرد. ابن سینا در حقیقت ترجمان روح عصر خود بود. او از روش فارابی تبعیت نکرد و علم یونان را با حکمت شرق ممزوج ساخت و مانند فارابی و سایر فلاسفه، فلسفه افلاطون و ارسطو را دنبال نکردو خود فلسفه خاصی برای خویش به وجود آورد.

آرای ابن سینا در قرن های بسیار، در افکار فلاسفه و علمای شرق و غرب تاثیر داشته و نقش مهمی را ایفا کرده است. الکساندرهالی انگلیسی و توماس الیورکی، روجر بیکن و البرت بزرگ و جمعی از فلاسفه غربی خط مشی فلسفی ابن سینا را پذیرفتند و در این مسیر گام برداشتند. فلسفه ابن سینا نوعی فلسفه همگانی است و به روح و فهم غالب مردم نزدیک تر است.

ابن سینا، بقراط اسلام

سیطره علمی و فلسفی ابن سینا بر افکار علمای پیشین و کنونی چنان بود که به او لقب ارسطو و بقراط اسلام داده اند. ابن سینا مطالبی را بر مسائل و مباحث طب افزود که پیش از او شناخته نشده بود.

وی به پشتوانه تلاش یک صد ساله ای که پیش از او از سوی کسانی همچون الکندی و فارابی برای شکل گیری فلسفه اسلامی صورت گرفته بود ، موفق شد نظام فلسفی منسجمی را ارائه دهد.

ابن سینا قبل از ابن رشد بین فلسفه و احکام شریعت شکافی به وجود اورد و اولین کسی است که در اسلام کتب جامع و منظم در فلسفه نوشته است و کتاب الشفا او در حکم دایره المعارف فلسفی است تاریخ اجتماعی ایران ج هشتم ) .وی به پشتوانه تلاش یک صد ساله ای که پیش از او از سوی کسانی همچون رازی و فارابی برای شکل گیری فلسفه صورت گرفته بود ، موفق شد نظام فلسفی منسجمی را ارائه دهد .

تالیفات ابن سینا

تالیفات این عالم عبارتند از: کتاب شفا در 28 مجلد، کتاب نجات که متمم کتاب شفاست و ابن سینا خود آن را مختصر کرده است، اشارات که مشتمل بر منطق و طبیعیات و الهیات است و آخرین و بهترین تالیف او در فلسفه به شمار می رود و در بردارنده آرای تهذیب یافته و قعطی اوست، رسائل فی الحکمة و الطبیعیات، الحاصل و المحصول در فلسفه که آن را برای فقیه معروف ابوبکر برقی در اوایل عمر خود نوشته است. الحکمة العرشیه، الحکمة المشرقیه، معراجنامه، رسالة الطیر از جمله کتاب های او درباره فلسفه است.

ابن سینا در زمینه های مختلف علمی نیز اقداماتی ارزنده به عمل آورده است. وی اقلیدس را ترجمه کرد.

رصدهای نجومی را به عمل درآورد و اسبابی نظیر ورنیه کنونی ابداع نمود . در زمینه حرکت، نیرو، فضای بی هوا ( خلا )، نور، حرارت و چگالی تحقیقات ابتکاری داشت. رساله وی درباره کانی ها یا مواد معدنی تا قرن سیزدهم در اروپا مهم ترین مرجع علم زمین شناسی بود.

به دلیل احاطه ابن سینا بر دانشهای مختلف و تاثیر وی در متفکران و دانشمندان پس از خود که حیطه آن به جز قلمرو اسلام،‌ اروپا را نیز در بر گرفته بود، ‌از او در غرب به عنوان نامدارترین دانشمند اسلامی یاد می شود.

اینک در میان دانشمندان اسلامی ، کسانی که ممکن است در اروپا با ابن سینا رقابت کنند، می توان از الکندی و ‌محمدبن زکریای رازی نام برد . اما الکندی تنها حکیم و زکریای رازی پزشک بوده است و هیچ یک مانند ابن سینا در زمینه های مختلف صاحب نام نبوده اند.

کتاب قانون مشهورترین کتاب پزشکی ابن سینا

ابن سینا کتاب های بسیاری در طب نوشته که از جمله این کتاب ها قانون است. این کتاب قبل از بیست سالگی در چهارده جلد نوشته شده که دانشگاه های شرق و غرب با آن آشنایی دارند.

شهرت این کتاب از آن رواست که بسیار منظم و با سبکی نیکو نوشته شده و در عین حال هر آنچه مورد احتیاج طبیب است در آن آمده و به همین علت مهم ترین مرجع طبی در قرون وسطا بوده و در مدارس غرب و شرق تدریس می شده است.

در هزار سال گذشته ابن سینا همیشه در صدر طب دنیا ایستاده است.بعد از اختراع صنعت چاپ توسط گوتنبرگ آلمانی اولین کتاب با فشار کلیسا انجیل و دومین کتاب که در حقیقت اولین کتاب بود قانون در طب دانشمند شهیر ایرانی بدست چاپ سپرده شد.

تاکنون این کتاب در آمریکا 77 بار تجدید چاپ شده و در اروپا 500 سال است که در دانشگاه های معروف جهان تدریس میشود و این یعنی دانش پزشکی مرهون ایران و اسلام است.هم اکنون 50درصد داروهای غربی پایه گیاهی دارد و اداره بهداشت و تغذیه آمریکا یعنی FDA تا سال 2020 به تمامی شرکت های داروسازی مهلت داده که همه داروها باید گیاهی شوند.

اشعار ابن سینا

ابن سینا در شعر نیز دستی داشته و اشعار زیادی به زبان عربی سروده است و حتی منظومه‌هایی مثل قصیده ارجوزه در مسایل علمی ساخته است. اشعاری نیز به زبان فارسی از او روایت کرده‌اند که برخی از آن‌ها به نام دیگران نیز آمده است و با توجه به اسلوب و معانی آن‌ها باید در انتساب این اشعار به ابن سینا تردید روا داشت.

ابوعلی سینا در سال 428 هجری قمری ، زمانی که تنها 58 سال داشت ،‌ در حالی رخت از جهان بربست که با ادای دین خود به دانش بشری ، نامی به صلابت تمدن ایرانی از خود به جای گذاشت.

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان در این باره به خبرنگار شبستان گفت: آرامگاه بوعلی سینا در میدانی به همین نام در مرکز شهرهمدان و در فضایی زیبا و باصفا واقع شده و موزه قابل توجهی از آثار تاریخی ایران در این محل برپا است.

اسدالله بیات اضافه کرد: تصویر چهره شیخ الرئیس در آرامگاه وی با توجه به شکل جمجمه، به وسیله رایانه بازسازی شده است.

وی با بیان اینکه عکس هایی از آرامگاه قبلی شیخ و سنگ قبری که پیشتر برآن قرار داشته در این موزه دیده می شود، تصریح کرد: موزه و آرامگاه پورسینا در همدان همه ساله پذیرای گردشگران بسیاری از سراسر جهان می باشد و یکی از نمادهای سابقه ایران در علم و دانش و فرهنگ جهان بشمار می آید.

وی با بیان اینکه در این آرامگاه مزار عارف قزوینی شاعر و تصنیف سرای دوران مشروطیت نیز جای گرفته است، اظهار داشت: بنای آرامگاه بوعلی از آجر ساخته شده که نخستین بار در دوره قاجاریه بازسازی شده است.

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در مورد بازسازی این بنای تاریخی، گفت: آرامگاه بوعلی سینا، تاکنون سه بار بازسازی و مرمت شده که بازسازی آرامگاه نوین ابوعلی سینا در هزارمین سال زاده شدن این دانشمند جهانی به همت انجمن آثار ملی در سال 1325 آغاز و در سال 1330 پایان یافت.

بیات اضافه کرد: بنای نوین ابوعلی سینا با بهره گیری از برج گنبد کاووس و با تغییراتی ساخته شده است.

وی تصریح کرد: برج اصلی آرامگاه دارای 12 پایه می باشد که بلندی برج از کف 23 متر است و در ساخت آرامگاه نوین ابوعلی سینا از سنگ های گرانیت بهره گرفته شده است.

وی با بیان اینکه مساحت آرامگاه 3 هزار و 90 متر مربع است، اظهار داشت: برای بزرگداشت مقام ابوعلی سینا، پیکره وی در میدان بوعلی سینا نصب شده است.

پایان پیام/