به گزارش خبرگزاری شبستان، محمدجواد گوهری، دکترای حقوق بین‌الملل از دانشگاه آکسفورد و مترجم قرآن به زبان انگلیسی امروز (13 اردیبهشت) در نخستین نشست از سلسله‌نشست‌های نقد و بررسی ترجمه‌های قرآن به زبان‌های خارجی در خبرگزاری ایکنا گفت: ما ایرانی‌ها شدیدا ارادتمند حافظ هستیم و او را لسان‌الغیب می‌خوانیم؛ دلیل این اعتقاد راسخ ما به حافظ و اینکه در مواقع دودلی به کتاب او تفعل می‌زنیم همین است که حافظ را راوی قرآن می‌دانیم، همانطور که حافظ خود گفته که قرآن را با 14 روایت حفظ بوده است.
وی ادامه داد: از نظر عرفانی اشعار حافظ و یا مولانا نوعی ترجمه قرآن است، یعنی آنها بدون اینکه به صورت مستقیم قرآن را ترجمه کنند توانسته‌اند روح قرآن را در اشعار خود تا حدودی بیاورند.
گوهری حافظ را مفسر قرآن و زبان‌شناسی متبحر دانست و افزود: حافظ خود بارها به مواردی اشاره می‌کند که با الهام از آیات قرآن و اشعار زیبای خود دست پیدا کرده است؛ با توجه به این مطلب می‌توان گفت اگر مترجم خالص باشد و از سر وظیفه نه برای خودنمایی به ترجمه قرآن دست بزند می‌تواند تا حدودی آن روح الهی که در الفاظ قرآن است را در ترجمه خود پیاده کند.
این مترجم قرآن تصریح کرد: روح الهی نه تنها در ترجمه و کلام می‌تواند پیاده شود بلکه حتی در نگاه و رفتار افراد می‌تواند باشد، همان‌گونه که پیامبر اکرم (ص) با نگاه‌های الهی خود افراد بسیاری را به راه راست هدایت می‌کرد.
وی با بیان اینکه در قرآن آیات محکم و متشابه وجود دارد، اظهار داشت: متشابه با شبه و اشتباه هم‌ریشه است و مفهوم بسیاری از آیات قرآن تنها در حیطه درک پیامبر (ص) و معصومین (ع) است، در نتیجه هنگامی که می‌خواهیم قرآن را برای افراد دیگر با عقاید و فرهنگ‌های مختلف ترجمه کنیم باید به این نکته توجه داشته باشیم که توضیحات متناسب با آنها را در پاورقی بیاوریم زیرا اگر در متن باشد ممکن است با متن اصلی اشتباه شود.
گوهری، افزودن مقدمه برای ترجمه قرآن را اشتباه دانست و گفت: قرآن بدون مقدمه است و باید همانطور که هست حفظ شود تا کسی احیانا مقدمات مترجم را با خود قرآن اشتباه نگیرد حتی دعای افتتاح و اختتام قرآن نیز باید به گونه‌ای نوشته شود که معلوم شود جزء آیات قرآن نیست.
وی با اشاره به انواع مختلف زبان انگلیسی خاطرنشان کرد: در انگلیسی انواع مختلفی نظیر آمریکایی، بریتانیایی و عوامانه وجود دارد و باید معلوم شود که مترجم می‌خواهد به کدام‌یک از این زبان‌ها ترجمه کند.
وی با اشاره به سختی‌های ترجمه قرآن گفت: ترجمه‌ناپذیری بعضی از لغات و اصطلاحات در مورد قرآن بسیار مشکل‌زاست زیرا مسئله بهشت و جهنم در میان است، ممکن است در مورد ترجمه‌های دیگر این‌گونه نباشد و حتی مترجم به صورت ذوقی اصطلاحات را کلا عوض کند اما در مورد ترجمه قرآن این‌گونه نیست و مترجم باید نهایت تلاش خود را در مورد انتقال یک کلمه انجام دهد.
این محقق و مترجم قرآن با اشاره به مسئله مخاطب‌محوری در ترجمه قرآن افزود: به عنوان مثال کج‌سلیقگی است که برای عموم مردم اصطلاحاتی در ترجمه به کار رود که فهم آن مخصوص علما است و افراد عادی از آن سر در نمی‌آورند.
وی تجربه را افضل از علم دانست و تصریح کرد: مسئله تناسب ترجمه با مخاطبان از مسایلی است که تجربه بسیار احتیاج دارد و در گیرودار ترجمه است که انسان می‌تواند به ترجمه‌ای متناسب با فهم مخاطب خود دست یابد.
گوهری مسئله حدود الهی را دارای شدت و ضعف دانست و خاطرنشان کرد: همان‌گونه که حضرت حق مظهر اتم وجود است و این وجود در مراتب پایین‌تر، ضعیف‌تر می‌شود در مورد ترجمه هم همین‌طور است، کسی مدعی نیست که ترجمه‌اش می‌تواند مثالی از قرآن باشد و همان روح الهی را در ترجمه‌اش بدمد اما به تناسب اخلاص فرد این حضور الهی منتقل می‌شود.
این مترجم قرآن ترجمه قرآن را امری ضروری خواند و ادامه داد: در قرآن مطرح شده که این کتاب برای تمام افراد بشر است و این عمومیت قرآن تحقق پیدا نمی‌کند مگر اینکه مفاهیم آن درک شود، به همین دلیل حتی از بزرگان حتی اهل تسنن نماز خواندن به زبان دیگر را جایز می‌دانند اما علمای شیعه چنین اعتقادی را ندارند.
وی افزود: نظریه شیعه بر این پایه متکی است که زبان قرآن زبانی است الهی و روح الهی به صورت کامل در آن وجود دارد و دیگر مبنای نظریه شیعه این است که خود زبان عربی به عنوان زبان مشترک تمام فرقه‌ها می‌تواند زمینه‌ساز وحدت مسلمان شود.
گوهری با اشاره به تفاوت میان انجیل و قرآن تاکید کرد: انجیل‌های موجود هیچ‌کدام کلام خدا نیست بلکه نهایتا ترجمه‌ای از آن است و به همین دلیل مسیحیان بر حفظ زبان اصلی انجیل تأکیدی ندارند اما در مورد قرآن چنین نیست و چون قرآن کلام الهی است باید اصل آن حفظ شود و در ترجمه سعی شود که به بهترین وجه مسایل منتقل شوند.
پایان پیام/
نظر شما