خبرگزاری شبستان - قم: حجت الاسلام یحیی سهروردی، محقق و پژوهشگر در حوزه علوم دینی و مولف مقالات و کتاب های مختلف و از مبلغان بین المللی در ادامه گفتگوی خود در موضوع سیاست های جمعیتی کشورمان با خبرنگارخبرگزاری شبستان در قم بر لزوم داشتن نگاه آینده پژوهانه در برنامه ریزی های کشور برای هر موضوعی تصریح کرد. ادامه این گفتگو در پی آمده است:
بفرمایید که منظور شما از نگاه آینده پژوهانه چیست و این نگاه چه تاثیری در برنامه ریزی های یک کشور به همراه دارد؟
ببینید در برنامه ریزی ها مخصوصا یک کشور باید در کنار توجه به مشکلات مقطعی و در لحظه به آینده هم توجه کرد. مثلا در همین موضوع جمعیت ما در نتیجه عدم توجه به آینده در طول دهه های اخیر با فراز و فرودهای فراوانی مواجه شده ایم. چه بسیار مواردی که در دوران رشد بالای جمعیت کشور بدون نگاه به آینده فراهم کردیم و در آینده بدون کاربرد باقی ماند.
بدون توجه به آینده فقط بحران لحظه را می بینیم
برای مثال بفرمایید در چه مواردی در کشور نگاه آینده پژوهانه نداشته ایم؟
مثلا در مقطعی که کشور با افزایش میزان زاد و ولد مواجه بود در نتیجه عدم توجه به این نوع نگاه در عین تلاش های فراوان برای رفع مشکلات مقطعی با مشکلات فراوانی مواجه شدیم. اگر ما نگاه آینده پژوهان داشتیم و در استراتژی تصمیم ها به آن توجه می کردیم، می فهمیدیم که یکی از بحران هایی که در دهه 60 کشور با آن مواجه بود، شیرخشک بود که برای تامین آن تلاش هایی کردیم ولی بازهم به علت توجه نکردن به آینده متوجه نبودیم که همین نوزادانی که امروز شیرخشک می خواهند در آینده مدرسه می خواهند، پس در ادامه با مدرسه های سه شیفته و در ادامه با بحران دانشگاه مواجه شدیم. تمام این مسائل باعث شده تا در سال هایی که کم کم در حال گذر از آن هستیم یک آرزوی مشترک بین جوانان وجود داشته باشد، اینکه "فقط از قیف دانشگاه رد شوند". متاسفانه ما در تمام این موارد تنها بحران همان لحظه را دیدیم بدون کوچکترین نگاهی به آینده.
یادمان باشد، تیپولوژی هم عزت آفرین است
در موضوع جمعیت چگونه می توان در کنار تشویق به افزایش باروری نگاه آینده پژوهانه هم داشت؟
در ابتدای پاسخ به این سوال به کشورهایی اشاره می کنم که در مواجهه با کاهش میزان باروری و جمعیت خود در کار تشویق به فرزندآوری به نوع یا کیفیت جمعیتی که در راه است هم توجه می کنند. بعضی ملیت ها به موضوع کیفیت جمعیت توجه ویژه دارند و جمعیتی برای آینده کشور می خواهند که در کنار مسئله آماری جمعیتی سالم باشند. مثلا در بلاروس وزارت جمعیت این کشور پروسه تولد بچه را از زمان تصمیم گیری برای داشتن فرزند توسط والدین تا پس از تولد را بررسی می کند و در ادامه این نظارت ها پیامدهای مثبت فراوانی برای این کشور به همراه دارد.
اگر نظارت ها قبل و در طول زندگی ادامه داشته باشد جمعیت کیفی افزایش یافته و اینها افتخار ملی را بالا می برد. در این مورد مثلا خود بنده در مدت حضور در ژاپن می دیدم که ترکیب جمعیت دو نوع است، نوع اول؛ قد کوتاه و پوستی تیره دارند (دهه های پیشین) و نوع دوم؛ سفید و قد بلند (از نسل جدید). این اتفاق پس از دو سه دهه بررسی ها و تغییرات ژنتیک در این کشور رخ داده. می دنیم که ژاپنی ها قد بلندی ندارند و به همین علت آنها احساس می کردند که این مسئله (رنگ پوست و قد) عزت ملی آنها را زیر سوال می برد. بنا بر همین مسئله به تحقیق در ژن مردم خودشان پرداخته و برنامه های خود را با هدف ارتقای کیفیت ژنتیک مردم این کشور اجرا کردند. نمونه های دیگر از چنین مواردی را هم می توان در بخشی از کشورهای عربی دید مثل دبی که بخاطر علاقه به موی بور و چشم آبی همسرانی اروپایی و مخصوصا آلبانیایی تبار برگزیدند تا نژاد عوض شده و به اصطلاح فاخر شوند.
البته در این مسئله که این نگاه درست هست یا نه بحثی جداگانه وجود دارد که فعلا مورد بحث نیست ولی با نگاهی کوتاه به این نمونه ها می توان به لزوم داشتن نگاه آینده پژوهانه در برنامه ریزی ها و مخصوصا در موضوع جمعیت پی برد. حال که ایران با موضوعی تحت عنوان کاهش بی رویه جمعیت مواجه شده باید برای داشتن جمعیتی کیفی تر برنامه داشته نباشیم که البته کیفیت به لحاظ سلامت و داشتن رتبه بالای ذهنی و هوشی.
آیا در موضوع بیکاری هم صدق می کند؟
بله. ما امروز با مشکل جمعیت بیکار در کشور مواجه هستیم که باید در کنار تلاش برای رفع آن به وضعیت موضوع کار در آینده کشور هم توجه کنیم. امروز کشورهایی که نیروی کار کمی دارند، مجبور به واردات در این بخش هستند. بنگلادشی ها، هندی و پاکستانی نیروی خدماتی هستند که امروزه در اغلب کشورها یافت می شوند مثلا امروزه در عربستان این نیروها مشغول به فعالیت هستند و این کشور مجبور به رعایت حقوق شهروندی آنهاست.
تعارض فرهنگی نتیجه حضور گسترده نیروی کار در کشورهای مختلف
وارد کردن نیروی کار به کشور را چگونه ارزیابی میکنید؟
وقتی یک قوم، فرهنگ و یا ملیتی تنها وارد کشوری می شود در آن هضم می شود ولی برای چنین حضوری (جمعیت چند هزار نفری به عنوان نیروی کار) باید منتظر مسائل پیرامونی از جمله غلبه یا تعارض فرهنگی باشیم. در ایران هم با این روال تا 50 سال آینده فقط فرهنگ ایرانی اسلامی نخواهیم داشت و یکی از فرهنگ ها یاغالب آنها از پاکستانی ها و شبه قاره ای ها نشات می گیرد چرا که نیروی کار دنیا در اثر فراوانی جمعیت این کشورها از این مناطق تامین می شود. آنها در کنار فرهنگ، پوشش خود را می آورند و در کشور شما باب می کنند همانگونه که در عربستان و مالزی هم اینگونه شده پس ما حتی در توجه به موضوع بیکاری در کشور و ایجاد فرصت های شغلی هم باید نگاه آینده پژوهانه داشته باشیم.
مطالعات آینده پژوهانه در کشور ما بسیار جوان است// ربات هایی که رمان های امروز را در آینده تبدیل به واقعیت می کنند...
وضعیت مطالعات آینده پژوهانه را در ایران چگونه ارزیابی می کنید؟
علی رغم نیاز بالا به این موضوع متاسفانه مطالعات آینده پژوهانه در کشور ما خیلی تازه است، اتفاقاتی در آینده خواهیم داشت که باید نسبت به آن هوشیار باشیم. البته باید این مسئله را متذکر شوم که بحث های آینده پژوهی شگفتی آفرین بوده ولی واقعیت دارد. خارج از موضوع بحث می گویم مثلا ما در آینده بحث شورش ربات ها را خواهیم داشت و آنچه که سال هاست در قالب رمان ها و فیلم های تخیلی می دیدیم، روزی مقابل چشمانمان اتفاق می افتد و ربات هایی را می بینیم که ادعای شهروند بودن دارند برای رسیدن به حقوق خود راهپیمایی می کند. این فیلم ها و کتاب ها البته زمینه را برای بشر و برای باور این مسائل آماده می کند و در این سیر البته روند ما به علت توجه نداشتن به آینده وحشتناک تر می شود.
پایان پیام/
نظر شما