نباید هر کسی از ظن خود با فلسفه تطبیقی مواجه شود

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، غلامعلی حداد عادل، امروز(8اردیبهشت) در نشست علمی "چیستی فلسفه تطبیقی" که به همت مجمع عالی حکمت اسلامی در دارالشفاء مدرسه فیضیه قم برگزار شد، با اشاره به اینکه پیشنهاد برگزاری این نشست علمی از بنده بود، ابراز داشت: نگرانی هایی درباره سرنوشت این موضوع مهم علمی در ایران امروز موجب شد پیشنهاد برگزاری نشست علمی چیستی فلسفه تطبیقی را دادم.

وی گفت:  تاکنون از دو مساله غافل شده ایم، یکی دور ماندن از مراجعه به منابع غربی است که ما را در شناخت نظریات متفکران غرب درباره فلسفه تطبیقی کمک می کند و دوم اینکه نتوانستیم به برنامه درسی دوره های آموزشی که تحت عنوان فلسفه تطبیقی در دانشگاه ها تدریس می شود، مراجعه ای کنیم.

رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، ادبیات تطبیقی را پشتوانه فلسفه تطبیقی دانست و اظهار داشت: 70 سال پیش درسی به نام ادبیات تطبیقی در دانشکده ادبیات تهران دایر بود و امروز هم به عنوان رشته ای تدریس می شود که البته در فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم به آن توجه شده است.

حدادعادل، با تاکید بر اینکه فلسفه تطبیقی فلسفه ای در ردیف سایر فلسفه ها نیست، عنوان کرد: فلسفه تطبیقی را نباید حتی با اصطلاحاتی مانند فلسفه هنر و تاریخ هم مقایسه کرد بلکه فلسفه تطبیقی مقایسه فلسفه هاست، هر چند ممکن است به هیچ کدام یا یکی از آن فلسفه ها معتقد نباشید.

رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی،افزود: فلسفه تطبیقی در دانشگاه های غرب در حاشیه است و این طور نیست که به عنوان یک فلسفه مشخصی در دانشگاه ها تدریس شود.

وی با بیان ضرورت تامل در کیفیت فلسفه تطبیقی در ایران خاطرنشان کرد: با گذشت 32 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، توجه به معارف اسلامی در ایران جدی تر شده و قوت گرفته است؛ از جمله به حکمت و فلسفه هم توجه شده و چون فلسفه غربی قبل از انقلاب در ایران مطرح بود و تدریس می شد و بعد از انقلاب هم ورود روزافزون دارد، کسانی که به فلسفه اسلامی در حوزه های علمیه یا در دانشگاه ها توجه جدی دارند، نگاهی هم به فلسفه غربی دارند و تحقیق و تدریس در فلسفه اسلامی در ایران عملا فارغ از فلسفه غربی صورت نمی گیرد.

رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، با اشاره به اینکه ما باید به صورت جدی بپرسیم مقصود مان از فلسقه تطبیقی چیست؟ تاکید کرد: باید مراقب بود این نوزاد درست متولد شود و درست رشد کند و من به این نکته حساسیت دارم.

حدادعادل، ادامه داد: باید اصطلاح فلسفه تطبیقی در نظام آموزش عالی و نظام مجمع حکمت ایران تعریف شود و اینطور نشود که به قول مولانا هر کسی از ظن خود شد یار من، وز درون من نجست اسرار من.

رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در ادامه با بیان دلایل مقایسه آرای فلاسفه اسلامی و غربی خاطرنشان کرد: اول اینکه باید اثبات شود، فیلسوف اسلامی نسبت به فیلسوف غربی برتری دارد و انگیزه دیگر این است که اثبات کنند هر دو در عین حال که یک حرف زدند اما فضل تقدم با فیلسوف اسلامی است و گاهی هم صرفا یک مقایسه صورت می گیرد.

وی ادامه داد: این کارها با اینکه به کلی بی فایده نیست، اما عمیق نیست و فلسفه تطبیقی به معنی درست کلمه از این کارهای پراکنده پدید نمی آید، اولا از مشاهدات آرای یک فیلسوف با فیلسوف دیگر در مساله خاص نتیجه کلی نمی شود، گرفت.

رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: قبل از اینکه به فلسفه تطبیقی بپردازیم باید درباره روش شناسی فلسفه تطبیقی بحث و گفتگو کنیم.

حدادعادل، با طرح این پرسش که چه کسی شایستگی دارد تا مدعی ورود به بحث فلسفه تطبیقی شود؟ گفت: ورود در فلسفه تطبیقی مستلزم احاطه فرد به هر دو حوزه فلسفه اسلامی و فلسفه غربی است، یعنی باید در هر دو حوزه به مقام استادی و صاحب نظری رسیده باشد تا بتواند این دو حوزه را داوری کرده و فلسفه را به پیش ببرد و رسیدن به چنین مرحله ای، حداقل مستلزم تسلط به یک زبان اروپایی است.

رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تاکید کرد: در کشور ماه دوره فلسفه تطبیقی در چه مرحله ای باید قرار بگیرد؟ آیا می شود از دوره فوق لیسانس این دوره را شروع کرد؟

حدادعادل، ماهیت فلسفه تطبیقی را بیش از آنکه آموزشی باشد، پژوهشی دانست و افزود: به عقیده بنده، جایگاه فلسفه تطبیقی در سلسله مراتب آموزشی، نه دوره فوق لیسانس و دکتری بلکه فوق دکتری است.

رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فیلسوفان قابل توجه و برجسته در فلسفه تطبیقی خاطرنشان کرد: "اتی ژیلسون"،  کشیش مسیحی که در سال 1978 از دنیا رفت، یکی از فیلسوفان برجسته در این حوزه است، ژیلسون، در احیای فلسه گسن توماس" در دوره معاصر نقش مهمی داشته و او را جزو چهره های برجسته فلسفه نوتوماسی در دوران معاصر باید دانست.

وی با اشاره به اینکه "هانری کربن" شاگرد ژیلسون و علاقه اش به فلسفه، حاصل حضور در کلاس های ژیلسون بود، گفت: "هانری کربن"، یکی از کسانی است که آثار زیادی درباره فلسفه اسلامی تالیف کرده است.

رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، "ایزودسو" را یکی دیگر از فیلسوفان برجسته فلسفه تطبیقی عنوان کرد و ابراز داشت: در سال 1348 به مناسبت صدمین سال وفات مرحوم حاج ملاهادی سبزواری، کتاب منظومه حکمت او که چاپ جدید حروفی شده بود رونمایی شد که در آن جلسه پروفسور ایزودسو هم سخنرانی کرد که این سخنرانی، بعدها تحت عنوان "بنیاد حکمت سبزواری" به قلم ایزودسو ترجمه شد.

پایان پیام/