به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، برنامه زاویه کاری از گروه معارف و اندیشه شبکه چهار سیما، به تهیه کنندگی مهدی خداوردیان، چهارشنبه شب، 16 بهمن ماه با موضوع "انقلاب اسلامی تداوم مدرنیته یا تقابل با مدرنیته" با حضور حجج الاسلام محمود شفیعی، عضو هیات علمی دانشگاه مفید و مهدی ابوطالبی، عضو هیات علمی موسسه امام خمینی(ره) از شبکه چهار سیما پخش شد.
بر پایه این گزارش، حجت الاسلام ابوطالبی به عنوان آغازگر این مناظره اظهار کرد: جناب شفیعی مدرنیته را به معنای بازاندیشی در سنت می دانند؛ البته این مساله روح مدرنیته است اما مدرنیته در غرب شکل و شمایل خاصی یافت، بنابراین اگر مدرنیته را به معنای اساس بازاندیشی در سنت ببینم به طبع سنت نیز میراث گذشته است، پس چنین شرایطی و این بازاندیشی در دوره های تاریخی وجود داشته و صرفا در دوره مدرن محدود نشده است، در واقع به تعبیر من پست مدرن نیز یک نوع بازاندیشی در مدرنیته است.
وی ادامه داد: درست است که مدرنیته یک بازاندیشی در سنت بوده است اما مدرنیته که اصطلاحا از آن تعبیر می شود در عصر مدرن اقتضائاتی دارد و این اقتضائات در غرب رخ داده است، همچنین قبول دارم که این اتفاق در فرایند تاریخی شکل گرفت که اتفاقا ممکن است تمدن اسلامی و دیگر تمدن ها اثر روی این مساله داشته باشند.
عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به دیدگاه برخی فلاسفه غرب و تعبیر آنان نسبت به مدرنیته گفت: هگل وقتی می گوید عصر مدرن دورانی است که بشر نسبت خود را با امور قدسی قطع و با مناسبات انسانی اتصال برقرار می کند، موضوع قابل توجهی است، با این وصف اگر بیاییم و بگوییم که این (انقلاب) مدرنیته است گویی در حقیقت با لفظ مدرن بازی می کنیم.
حجت الاسلام ابوطالبی تصریح کرد: پس این نوع مدرن دانستن از این لحاظ که انقلاب را مدرن بدانیم به نظر من یک مولفه کلی است و اساسا من با این معنا مشکل دارم که شما می گویید مقاهیمی چون آزادی، استقلال، رهایی از استبداد برخاسته از عقلانیت مدرن است، سوال آن است که واقعا کدام عقلانیت مدرن و آیا این عقلانیت در طول 1400 سال تفکر اسلام از فارابی تا امروز وجود نداشته است؟
این پژوهشگر افزود: سوال دیگر آن است که آیا منظور عقلِ مستقل از وحی در غرب است، اگر معنا این است که بازاندیشی در سنت با عقل صورت گرفته است و ما چنین کاری را نکرده ایم و تنها در دوره خاصی در غرب اتفاق افتاده است به نظر من بعید است؛ آیا بزرگان و متفکران ما در طول تاریخ هرگز در مسیر رهایی از استبداد حرکت نداشتند؟
عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بیان کرد: با این تفاسیر جمع بندی من این است که مثلا در بحث مشروطه خیلی از کسانی که این بحث را طرح کردند می گویند فضایی در غرب بود و ما هم آمدیم این فضا را داشته باشیم در حالی که در متون تاریخی آمده است که ظلم در کشور بود و اولین حرکت مشروطه در مقابله با ظلم بود چنانچه راه اندازی عدالت خانه از اولین اقدامات بود.
وی ادامه داد: من معتقدم که تجربه بشری در دنیا اتفاق می افتد، یک روز تمدن اسلامی، یک روز تمدن غربی یک روز تمدن کنفسیوسی، پیامبر (ص) هم وقتی می گویند: « قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُکُمْ یُوحَى إِلَیَّ أَنَّمَا إِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَن کَانَ یَرْجُو لِقَاء رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا یُشْرِکْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا» (بگو به درستی که من بشرى هستم همانند شما، که به من وحى مىشود، حق این است که خداى شما یگانه است پس هر که امید دارد که به پیشگاه پروردگار خویش رود باید عمل شایسته کند و هیچکس را در عبادت پروردگارش شریک نکند.) در این آیه به اشتراکات پیامبر (ص) و دیگر انسان ها اشاره شده است و همچنین تنها تفاوت پیامبر (ص) یا دیگران که همان وحی است؛ بنابراین ما نمی گوییم که وحی به معنای تعطیلی عقل است و تعطیل هم نبوده است.
حجت الاسلام ابوطالبی عنوان کرد: ما انقلاب را انقلابی اسلامی می دانیم، امام (ره) نیز فرمود مردم با انقلاب در معنویات دچار تحول شدند، همچنین موضوع دیگر در مورد مدرنیته آن است که این مولفه در طول دویست سال اخیر در قالب های مختلفی در کشور وارد و دفع شد اما در انقلاب اسلامی ذات سکولار را نفی کردیم و امام حرکتی بر خلاف گفتمان قالب در دنیا ایجاد کرد و گفت باید به سوی حاکمیت الله برویم.
عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به علت وقوع انقلاب اسلامی ابراز کرد: من نکته ای در مورد جناب شفیعی دارم، من اساسا با این ادبیات ایشان مشکل دارم؛ مثلا چرا می گویند ما مهارت اجتماعی نداریم، ما در فقه مان مضاربه داریم، البته من منکر نیستم که ما از بشر اعم از شرق و غرب یاد می گیریم اما به این معنا نیست که مفهوم تکامل را صرفا در آن فضا گرفتیم؛ ما چند صد سال قبل در فلسفه ملاصدرا مفهوم تکامل را داریم.
حجت الاسلام ابوطالبی در ادامه بیان کرد: شاردن در مورد فضای ایران در دوران صفویه اظهار شگفتی می کند که چه طور مردم در قهوه خانه ها می نشینند و به راحتی در مورد حکومت اظهار نظر می کنند، همچنین در همان دوره صفویه شراب خواری درباریان را مورد انتقاد و ایراد قرار می دهند، حال مساله آن است که چرا در دوره صفویه علما مثل دوره قاجاریه که آمدند مشروطه ایجاد کردند با شاه درگیر نشدند و چرا در دوره های آتی شیخ فضل الله، میرزای شیرازی به میدان آمده و می گویند قدرت شاه باید محدود شود اما بعدها امام خمینی(ره) به کل سلطنت شاه را نفی می کند، بنابراین با این تفاسیر مشارکت های سیاسی با توجه به شرایط جامعه وجود داشت.
وی تصریح کرد: ما ا نقلاب کردیم چون به تعبیر امام(ره) فضایی در غرب و در دنیای سلطه یافته و این فضای اومانیستی و سکولاری دارد در دنیا منتشر می شود از جمله کشور ما و می خواهیم به هویت خودمان برگردیم که انقلاب کردیم.
حجت الاسلام ابوطالبی با اشاره به نظر حجت الاسلام شفیعی مبنی بر اینکه جوهره انقلاب اسلامی به علت آن بود که استبداد در جامعه وجود داشت، اظهار کرد: من این نظر را قبول ندارم چراکه گروه های مختلفی در فضای انقلاب اسلامی وجود داشته و نسبت به شرایط معترض بودند؛ همچنین در دهه چهل امام (ره) گفت اسلام در خطر است و نگفت آزادی مردم در خطر است، امام مشکل را در نفی اسلام می داند و می فهمد که اسلام اجرا نمی شود لذا به زعم امام خمینی(ره) کالای کمیاب اسلام بود.
عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: زمانی که می گوییم انقلاب اسلامی سوال آن است که ایدئولوژی انقلاب چه بود، مردم در این انقلاب زمانی که امام می گوید به خیابان ها بریزید در حالی که حکومت ناظمی است به خیابان ها می آیند چون این مردم به دنبال ایدئولوژی هستند، بنابراین جوهره انقلاب اسلامی یعنی قبول داشتن اسلام.
وی با اشاره به اینکه احیای هویت دینی در ایران و دنیای معاصر مهمترین آورده انقلاب اسلامی بود، ابراز کرد: آورده دیگر انقلاب این بود که دین می تواند برای دنیای ما حرف داشته باشد خلاف آنچه در غرب وجود داشت، همچنین انقلاب برای ما نظام مردم سالاری دینی به همراه داشت.
ابوطالبی در پایان خاطرنشان کرد: امام(ره)مشکل جامعه ایران را در خودباختگی در مقابل غرب می داند و می گوید تا از این خودباختگی خارج نشویم نمی توان امید به استقلال داشت.
پایان پیام/
نظر شما