خبرگزاری شبستان: با نگاهی به روند روبه رشد نهضت اسلامی ایران از نقطه آغاز آن، خرداد سال 1342 تا 22 بهمن 1357 سال پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره) ، به روشنی در می یابیم که مساجد به عنوان کانونهای اصلی و هسته های اولیه این حرکت اصیل ، الهی و حیات بخش درتاریخ معاصر ایران، تمام مراحل شکل گیری نهضت اعمّ از سازماندهی، تشکیل جلسات مخفی شبانه و هدایت مردم به سوی پیشبرد اهداف انقلابی را موجب شده و همواره به عنوان جایگاه و خاستگاه تشکیل اجتماعات مردمی و راهپیمایی های میلیونی مطرح بوده است . بنابر این به منظور تشریح و تبیین بیشتر نقش مساجد در شکل گیری و پیروزی انقلاب اسلامی ایران در این نوشتار سعی شده است ، این موضوع به اختصار و اجمال مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد .
درجریان انقلاب اسلامی ، مساجد به عنوان یکی از عوامل مؤثر و مهم در ایجاد و شکل گیری نهضت اسلامی و زمینه ساز گسترش ، تعمیق و تثبیت آن بوده است. مسجد نه تنها درشکل دهی مبارزه علیه ظلم و استبداد نظام شاهنشاهی نقش مهمی را ایفاء نموده است بلکه اگر نگاهی موشکافانه و دقیق به دوران سه دهه از انقلاب شکوهمند اسلامی و به خصوص در پایداری و دفاع مقدس و جانانه در طول هشت سال جنگ تحمیلی داشته باشیم در خواهیم یافت که مسجد همواره در رأس این هرم دفاعی قرار داشته است و پس از آن نیز در برابر هجمه فرهنگی غرب که به شکل ها و انحاء مختلفی چون تهاجم ، شبیخون و ناتوی فرهنگی انجام میگیرد نقش مسجد به عنوان مرکز فرماندهی در قرارگاه دینی و فرهنگی قابل انکار نیست و در عرصه های مختلف دفاع و صیانت از اسلام ناب محمدی (ص) و فرهنگ و اعتقادات دینی مردمان این مرزو بوم ، جایگاهی بسیار رفیع و بی بدیل داشته است .
اولین جرقه های انقلاب در سال 1340 و 1341 ، با سخنرانی امام خمینی در مسجد اعظم و مدرسه فیضیه قم زده شد و این کانونها بستر اصلی این حرکت را فراهم کردند . یکی از شیوه های مبارزاتی که هم جهت با مبارزات سیاسی در مسجد ، نوعی مبارزه منفی نیز با رژیم محسوب می شد برای اولین بار توسط حضرت امام خمینی« در سال 1341 در اعتراض به انقلاب سفید ارائه گردید. در این شیوه مبارزه، مساجد به صورت همگانی به تعطیلی و سکوت دعوت شدند. و درد غربت مساجد و دستگیری علماء موجب تحریک بیشتر احساسات مذهبی شد و کم کم زمینه ی انقلابی فراگیر را فراهم ساخت .
با توجه به این که مساجد عموماً محل اجتماع انبوه نمازگزاران و مومنین در ماه مبارک رمضان است ، هنگامی که مردم با تعطیلی آنها مواجه شدند، کنجکاوانه در پی کشف علت آن برآمدند و با فهمیدن علت آن ، بیش از پیش در جریان اهداف ننگین شاه در برگزاری این رفراندم ودلائل مخالفت علماء و روحانیان و مراجع قرار گرفتند . این جریان نیز به خوبی نقش حساس این پایگاه عبادی ، سیاسی را در پیشبرد اهداف انقلابی و گسترش نهضت اسلامی نشان می دهد .
مساجد نه تنها در ایجاد حرکت و جنبش و نیز آگاه سازی مردم مسلمان ایران از ظلم وستم رژیم شاهنشاهی نقش تأثیرگزار و عمیقی ایفاء نمود بلکه در کنار آن ، هسته های اولیه مبارزات مسلحانه را نیز شکل دهی و سازماندهی کرد . از جمله میتوان به : عمده ترین تشکل و گروه مذهبی ، سیاسی و نظامی که در یکی از مساجد جنوب تهران شکل گرفت اشاره نمود . تشکیل هیات های موتلفه اسلامی بوسیله برخی از متدینین و متعهدین مذهبی که در اولین حرکت خود حسن علی منصور ، نخست وزیر رژیم شاه را ترور کردند . "جمعیت سری اصلاح حوزه " ، "سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی" ، "المنصورون" و دهها تشکل سیاسی ، مذهبی و نظامی، نتیجه آگاه سازی ، اطلاع رسانی و هدایت صحیح شاگردان امام امت و روحانیت هوشیار در مساجد و جلسات مذهبی و نهادهای دینی بودند .
مساجد در کنار بستر سازی جهت ایجاد حرکتهای انقلابی در دیگر زمینه ها نیز بسیار فعال ظاهر شده و با بسیج امکانات و نیروهای مردمی،سعی در رفع نیازها و کمک رسانی در مواقع مورد نیاز به نیازمندان و آسیب دیدگان بوده است. از جمله می توان درکمک رسانی به مردم در جریان وقوع بلایای طبیعی نام برد . نظیر زلزله بوئین زهرا و زلزله سال 1347 جنوب خراسان، سال 1357 طبس نام برد که، مردم با همکاری امامان جماعات و متولیان مساجد،به سرعت به کمک آسیب دیدگان شتافتند اگر چه این حرکت مردمی خوشایند رژیم شاه نبود زیرا حس نوعی احساس ناتوانی رژیم را در برخورد با مشکلات در اذهان مردم تداعی می کرد. این کمکها در واقع نه تنها گوشه ای از نوع دوستی و همت بلند ، غیرت ، و وجود حس تعاون و همدردی را در اذهان زنده می کرد ، بلکه به نوعی، زمینه های وحدت و همبستگی و تعهد مذهبی را نیزدر آنان بوجود می آوردو بیش از پیش به مساجد، نقش محوری و ایجاد وفاق در منطقه می بخشید .
بااوج گیری انقلاب اسلامی در اواخر عمر رژیم شاه مساجد این امکان را برای انقلابیون فراهم می آوردند که تحت هر شرایطی و در هر موقعیتی، مسائل مربوط به حرکت اسلامی را زنده نگه داشته و تداوم ببخشند. مساجد انقلابی و فعال کشور در سال 1357 به محض شنیدن پیام حضرت امام، مبنی بر اینکه ملت مسلمان ایران امسال عید ندارد لبیک گفته و با توجه به اینکه حضرت امام از مردم خواستندکه در مراکز عمومی مثل مساجد بزرگ اجتماعات عظیم برپا کنند در مساجد گرد آمدند . یکی از مهمترین عوامل پیروزی انقلاب اسلامی ایران، حرکت بسیار منسجم و تأثیر گزاری بود که به صورت پیوسته و سلسله وار در مساجد شهرهای مختلف به صورت مراسم بزرگداشت و ترحیم در قالب مراسم هفتم ،چهلم و سالگردها برگزار می شد.و همین امر زمینه های وقوع انقلاب شکوهمند اسلامی ایران را فراهم نمود که عمدتاً در مساجد شکل میگرفت.
به همین خاطر بود که رژیم شاه ، مهمترین راه کنترل قیام مردمی را در تحت کنترل درآوردن مساجد می دید و خطری را که از ناحیه مساجد برای حکومت بوجود می آمد احساس می کرد . رژیم در برخورد با این مرکز قیام خیز، پا را از کنترل و مراقبت فراتر نهاد و دراقدامی شدیدتر برای مقابله با نفوذ مساجد ، درهای برخی از مساجد را بست . این عمل نشانه ی اوج ضعف و ناتوانی حکومت در مقابل قدرت ایمان مردم و مبارزات اسلامی بود ، زیرا هرگاه از سوی دین و مسجد ضربات شدیدتری دریافت می کرد ، شدت عمل بیشتری نشان می داد .
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که علی رغم تمام سخت گیریهایی که توسط رژیم پهلوی در خصوص مسجد صورت گرفت هیچ یک از این ترفندها نتوانست به آنها این امکان را بدهد تا بتوانند نقش وکارکرد سیاسی مسجد را از بین ببرند و مانع تداوم و استمرار این جنبش و حرکت انقلابی مردم مسلمان ایران گردند. بلکه با رشد بینش سیاسی و مذهبی مردم و اوج نهضت ، مسجد جایگاه ویژه ی مبارزاتی خود را بازیافت ، به گونه ای که مرکز تجمع مردم و مرکز پخش اعلامیه و اخبار مربوط به نهضت ، مرکز سازماندهی یا تسلیح نیروهای مردمی ، مرکز آموزش کادرهای انقلابی و مدرسه ی فرهنگی، ویک جایگاه مردمی برای انقلاب باقی ماند که یکی از ویژگی های انقلاب ایران محسوب می شود.
پایان پیام/
نظر شما