خبرگزاری شبستان-قم: امروزجمعیت ایران به موضوعی برای بحث و تبادل نظر کارشناسان این حوزه تبدیل شده ولی مهم ترین مسئله که باید نگاه ویژه ای به آن داشته باشیم این است که در جهانی که به این سرعت در حال پیشرفت می باشد، ایران آینده به چه نوع جمعیتی احتیاج دارد؟. آیا امکان داشتن جمعیتی سالم تر و باهوش تر در آینده را داریم؟. و اینکه با توجه به پیری جمعیت کشورمان تا دو سه دهه بعد باید چه تمهیداتی برای حمایت از این جامعه اندیشیده شود. در همین خصوص با آیت الله علیرضا اعرافی، رییس جامعه المصطفی العالمیه به گفتگو نشستیم که شرح آن در ذیل آمده است:
در ابتدای بحث بفرمایید اسلام چه نظری در موضوع جمعیت دارد؟
در نگاه فقهی اسلام که به عنوان حکم مبنا مطرح می باشد، فرزند داشتن و تکثیر نسل امری پسندیده، واجب و در اصطلاح فقهی مستحب است. در نگاه اسلام مسئله واجبی مثل تکثیر نسل با توجه به شرایط حرمت می یابد؛ نگاه کارشناسی در تئوری فقهی اسلام در موضوع جمعیت دخالت دارد.
آیا امکان تغییر این دیدگاه وجود دارد؟
البته به طبع در شرایط زمان و مکان این مسئله می تواند حالت های ثانوی پیدا کند و مثلا در شرایطی موضوع تکثیر نسل به صورت امری غیر مطلوب دربیاید. در زمان هایی پیش بینی کارشناسان بر این اساس است که افزایش جمعیت برای کشور امری مطلوب نیست و حتی به عنوان تهدید مطرح می شود که در این حالت تولید نسل از استحباب درمی آید و الزامی نیست. تاکید بر فرزندآوری حکم مبنایی مان است که مطابق با شرایط زمانی و مکانی می تواند از امری واجب تا نقطه حرام تغییر و تحول پیدا کند.
آیا نگاه کارشناسی در این تئوری جایگاهی دارد؟
بله، این تئوری فقهی و اسلامی است و در این نظریه نگاه کارشناسی دخالت دارد و همین نگاه است که موضوع تکثیر نسل را از حرمت تا وجوب تغییر می دهد و با این تحلیل باید گفت که جایگاه کارشناسی و شرایط زمان و مکان نقش مهم و اهمیتی بالا در این نظریه دارند. در همین راستا در مقطعی نگاه کارشناسان جمعیتی کشور چنین بود که جمعیت باید با کاهش مواجه شود که البته این موضوع باید در نقطه ای متوقف می شد که البته این موضوع متاسفانه مورد غفلت واقع شد. دستگاه های مرتبط با مهندسی جمعیت باید با دقت این وضعیت را کنترل می کردند و به موقع به مسئولان و سیاست گذاران تغییرات حاصل از روند کاهشی جمعیت را گزارش می دادند که البته با غفلتی که در این مسئله رخ داد با وضعیت فعلی در کشور مواجه هستیم.
مهندسان جمعیت کشور باید در هر دوره ای تغییرات جمعیتی را با دقت پیگیری کنند
اینکه امروز مردم را به فرزندآوری تشویق می کنیم، آیا بدون برنامه نتیجه بخش است؟
نه، در شرایط فعلی کشور با رشد3/1 یا 4/1 جمعیت مواجه است که این میزان برای 20 تا 30 سال آینده خطرناک است و همین مسله باعث ترویج سیاست های تشویقی در جهت فرزندآوری شده است. ولی ما باید در این مورد هم (افزایش جمعیت) موضوع را کارشناسی شده پیگیری کنیم تا نتیجه آن به گونه ای نباشد که کشور را با مشکلی دیگر مواجه کند.
به چگونه جمعیتی برای آینده کشور نیاز داریم؟
مهندسی جمعیت که وظیفه حاکمیت است، دارای دو بعد کمیت و کیفیت می باشد، مسئله کمیت که مشخص است ولی در بعد کیفیت بدون تردید باید موارد بسیاری را در نظر بگیریم، مثلا پیشگیری از معلولیت ها نمونه بارزی از آن است که وظیفه قطعی حاکمیت در این بعد می باشد.
با توجه به تلاش برخی کشورها در جهت تقویت جمعیت کشور با مسائل مختلف از جمله اصلاح ژنتیکی آیا می توان از این طریق هم برنامه ای برای داشتن جمعیتی کیفی تر در آینده داشت؟
بله، حتما می شود با فراهم کردن زمینه های صحیح و درستی افراد مستعدتر و با هوش تر و سالم تری ایجاد کرد و یا اینکه تلاش کرد تا افراد معلولی به جمعیت اضافه نشود این از وظائف حاکمیت است.
ارائه تئوری دین و همچنین فرهنگ سازی دو وظیفه حوزه های علمیه در موضوع جمعیت
یکی از دغدغه های آینده کشور مسائل عاطفی و کیفیت ارتباط با کهنسالان است، بفرمایید حوزه های علمیه در این خصوص چه قابلیت هایی دارند؟
حوزه به لحاظ تئوریک وظیفه دارد که تئوری کلان دینی و اسلامی را خوب تبیین کند و در بخش دیگر کارشناسان دانشگاهی و حاکمیت بر اساس این مدل عمل کنند. وظیفه دیگر حوزه علمیه فرهنگ سازی است، بعد از اینکه بر اساس مدل اسلامی و نظر کارشناسی به یک تئوری در خصوص افزایش و یا کاهش جمعیت رسیدیم باید با همکاری همه جامعه و به ویژه حوزه های علمیه در موضوع فرهنگ سازی به موضوع لزوم تکریم والدین و کهنسالان بپرازیم.
یکی از موضوعات مهم، بی علاقگی خانواده های تحصیل کرده به فرزندآوری است، بفرمایید در این خصوص چه باید کرد؟ بله، کاهش جمعیت کشور امروز بیشتر در جامعه نخبگانی مان است و این مسئله باعث می شود که کشور از موهبتی با عنوان فرزندانی که در دل این خانواده ها تربیت شده اند، دور بماند. گرچه این قاعده صد در صد نیست و فراوان دیده ایم که نوادر و ستارگانی از خانواده های فقیر در تاریخ درخشیده اند ولی به لحاظ ژنتیک افزایش جمعیت نخبگانی کشور مسئله مهمی است که باید به آن پرداخته شود.
ذخائر ژنتیکی که با بی علاقگی خانواده های دارای درجات بالای علمی به فرزندآوری از دست می رود!
این بی علاقگی چه نتایج منفی برای کشور دربر خواهد داشت؟
در نتیجه این روند ذخائر ژنتیک برتر کشور کاهش می یابد و احیانا رو به اتمام می رود. ما در کنار این مسئله با موضوع فرار مهاجرت نخبگانی هم مواجه هستیم پس باید با توجه به تمام این ابعاد برنامه ریزی کاربردی برای تشویق والدین تحصیلکرده و جامعه نخبگانی به داشتن فرزند بیشتر داشته باشیم.
اسلام با موضوع جاسازی نسل ها موافق نیست؛ حوزه در کنار دانشگاه فرهنگ تکریم سالمندان را به نسل جدید بیاموزد
در آینده با پیری جمعیت مواجه می شویم در خصوص مراکز خدماتی همچون خانه سالمندان چیست؟
فرهنگ اسلامی با خانه سالمندان و جداسازی نسل پیشین از نسل جدید سازگار نیست. اسلام با مقوله جداسازی یا ایزوله سازی آنها در خانه موافق نیست مگر در مواردی که استثناهایی وجود دارد. اگر این دیدگاه را بپذیرید و در کنارش کرامت انسان ها را در نظر بگیریم به هیچ وجه نظر مثبتی در خصوص سپردن کهنسالان به خانه سالمندان نخواهیم داشت. ترویج این فرهنگ کار حوزه و سایر مراتب دانشگاهی است تا الگوی نگهداری سالمندان در خانه همراه با گذشت و ایثار را به نسل میانسال و جوان بیش از پیش آموزش دهند. البته در کنار وظایف نسل میانسال باید به وظایف کهنسالان هم نگاهی ویژه داشته باشیم. سالمندان هم نباید متوقع باشند.
آیا فقط همین فعالیت ها برای حمایت از جامعه کهنسالان در آینده کشور کافی است؟
ما در این خصوص نیازمند فرهنگ سازی هستیم. البته مدل های عملیاتی دانشگاه و مراکز مسئول، شهرسازی و مدل خانه ها، معماری ها و نظام دستمزدها همگی باید مسیر را برای در اختیار داشتن فضایی مناسب و امکانات و تمکن مالی در جهت نگهداری از سالمندان فراهم کنند.
پایان پیام/
نظر شما