به گزارش خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام مهدی علیزاده، عضو هیئت علمی مرکز اخلاق و تربیت اسلامی با تاکید بر اینکه انسان به صورت فطری اسوه‌طلب و الگوگرا است و این ویژگی نقش ویژه‌ای در شکلگیری شخصیت انسان و تأثیر بسزایی بر تربیت‌پذیری او دارد، تصریح کرد: برترین الگوهای اخلاقی که به خواست خداوند از خطا و لغزش مصون‌اند، انبیای الهی و اوصیای نبی خاتم(ص) هستند که از یک سو سبب برانگیختگی انسان‌ها به کارهای نیک می‌شوند و از سوی دیگر کردارشان نسخه عملی، ترازوی اخلاق و سندی برای شناخت فعل اخلاقی از غیر اخلاقی است.
وی با بیان اینکه آیین تشیع و مدرسه اهل بیت(ع) از جهت ارائه الگوهای اخلاقی در میان مکاتب و ادیان جهان منحصر به فرد است؛ زیرا علاوه بر دسترسی به حیات پیامبران بزرگ، چشم‌اندازی وسیع و متنوع از عملکرد امامان معصوم (ع) در تاریخچه 250 ساله عصر عصمت را در اختیار دارد.
مدیر مرکز اخلاق و تربیت اسلامی در ادامه صحبت های خود به برخی از وجوه برتری الگوهای اخلاقی مکتب تشیع اشاره کرد و ادامه داد: این آیین برای هر دو صنف مرد و زن، الگوهای جداگانه دارد؛ پیامبر اکرم (ص) و ائمه اهل بیت(ع) بهترین الگو برای مردان و حضرت فاطمه زهرا(س) و در رتبه بعد، شخصیت‌هایی همچون زینب کبری، حضرت خدیجه و حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیهم) بهترین الگو برای زنان هستند.
وی ادامه داد: مکتب تشیع همچنین برای سنین مختلف نوجوانی، جوانی، میان‌سالی و کهن‌سالی نیز الگوهای مختلفی از معصومین (ع) و رتبه‌های بعد از ایشان ارائه می‌دهد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با تاکید بر اینکه این الگوهای بزرگ در جایگاه‌های اجتماعی متعددی به ایفای نقش‌های متفاوت پرداخته‌اند، بیان کرد: برای برخی مثل امیرالمؤمنین(ع) و امام حسن(ع) شرایط حکمرانی فراهم شده است، برخی با پدیدآمدن آزادی نسبی به نشر علم و تربیت شاگردان و تأسیس دستگاه وکالت شیعی پرداخته و برخی هم در سخت‌ترین شرایط اجتماعی همچون زندان یا حصر به‌سر برده‌اند و کمترین فرصت فعالیت سیاسی و اجتماعی را در اختیار داشته‌اند.
وی همچنین به تنوع حیات اخلاقی الگوهای تشیه از منظر اقتصادی و فرهنگی اشاره کرد و گفت: گاهی دوران عسرت و حصر اقتصادی در شعب ابی‌طالب و دوران صفه‌نشینان مهاجر در مدینه است و گاهی دوران فراوانی و رخاء همچون عصر فتوحات. از منظر فرهنگی هم گاهی دوران اختناق و فشار و منع از کتابت حدیث در عهد خلیفه و حمایت نکردن از علم و علما در دوران شوم امویان و تفتیش عقاید در زمان برخی عباسیان است و گاهی دوران آزادی نسبی و انتشار حدیث از ابتدای سده دوم هجری و نهضت ترجمه در نیمه دوم قرن دوم هجری در حیات الگوهای اخلاقی مکتب تشیع دیده می شود.
این استاد حوزه اخلاق و تربیت اسلامی با اشاره به اینکه سیره منقول از پیشوایان معصوم (ع)، با همه مزایا و بهره‌ها، مانند درختی ناهمگون باقی مانده که ثمردهی‌اش کاهش یافته و گاهی کارکردهای تربیتی‌اش در برخی موارد دشوار شده است، عنوان کرد: با این وجود در نقل سیره معصومان (ع)، امکان تأسی به آن فراهم نمی‌شود و فرد مسلمان پیرو مدرسه اهل بیت (ع) پس از مراجعه به سیره در تشخیص وظیفه و تصمیم‌گیری اخلاقی سردرگم باقی می‌ماند و در نتیجه کارکرد الگودهی این منبع تا حدودی از دست می‌رود.
وی پس از مطرح نمودن اهمیت این موضوع در برداشت های اخلاقی از سیره معصومین (ع) تاکید کرد: باید چالش‌ها و تعارض‌های سیره را شناسایی و راه حل‌هایی برای آن پیشنهاد داد تا از این طریق امکان استنباط حکم اخلاقی از رفتار و سیره معصوم فراهم شود.
مدیر مرکز اخلاق و تربیت اسلامی در ادامه به چالش های پیش روی این امر مهم اشاره و تاکید کرد: همان‌گونه که در تفسیر متون دینی باید قواعدی را به‌کار گرفت و نمی‌توان هر معنایی را برای یک سخن در نظر گرفت یا آن را تفسیر به رأی کرد، در فهم و تفسیر رفتار معصوم (ع) نیز باید قواعدی را بکار گرفت و نمی‌توان هر احتمالی را درباره آن روا دانست؛ زیرا کار فهم رفتار به عنوان یک پدیده صامت و گاه چند بعدی دشوارتر از فهم گفتار است.
وی بیان کرد: باید تلاش کرد تا معنای رفتار را آن‌گونه که از فاعل سر زده، دریافت و برخلاف هرمنوتیست‌هایی که قائل به استقلال معناشناختی متن و مرگ مؤلف هستند، به دنبال تصویر صورت حقیقی و کشف مراد واقعی از رفتار بود؛ بنابراین پیش از تأسی و اقتدا به معصوم دریافتِ درست عمل معصوم و فهم کامل آن قرار دارد که باید وسعت یابد.
به گزارش ایسکا، حجت الاسلام علیزاده در پایان صحبت های خود به کتاب «استنباط حکم اخلاقی از سیره معصوم» که از آثار مرکز اخلاق و تربیت اسلامی است اشاره کرد و گفت: این اثر قدم‌های اولیه را در این مسیر برداشته و پرونده بحث را گشوده است.
وی یادآور شد: حجت الاسلام محمد عالم زاده نوری در فصل آخر این اثر تلاش کرده قواعد و اصولی را برای این فرایند ارائه دهد که مطالعه آن برای پژوهشگران و محققین علاقمند به این حوزه می تواند بسیار مفید و مثمر ثمر باشد.
پایان پیام/
نظر شما