به گزارش خبرگزاری شبستان ازهمدان؛ گنبد علویان توسط خاندان علویان ابتدا به عنوان مسجد احداث شده بوده و در دوره‌های بعد با ایجاد سردابی در زیر زمین به مقبره آن خاندان تبدیل شده است، علت نامگذاری این بنا به «گنبد» علویان این بوده که در گذشته‌های دور این بنا دارای گنبد بوده و در اثر گذشته زمان گنبد آن فرو ریخته‌است.
همچنین علاقه شدید مردم به سادات و دوستداران امام علی(ع) و مدفون بودن دو تن از خاندان علویان در این بنا از دلایل دیگر این نامگذاری بوده است، بنای زیبا، معماری و گچ بری های منحصر به فرد این بنا را به عنوان یکی از میراث معماری کهن ایران زمین مطرح می کند.
بنای گنبد علویان در شهر همدان که تا چندی پیش در محدوده دبستانی کوچک در بافت قدیمی شهر مجالی برای شناساندن معماری منحصر به فرد خود نداشت اکنون پس از آزاد کردن بافت پیرامون و تجهیز محدوده آن در وضعیت مناسب تری قرار گرفته و به دلیل معماری وی‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ژه و تزیینات بسیار پیچیده گچی آن که از حدود 900 سال پیش به جا مانده در خور معرفی است.
اضلاع غربی و شرقی ساختمان هر کدام دارای دو طاق نما به ارتفاع 5/8 و عرض چهار متر است که درون آنها با برجسته کاری های آجری مشتمل بر طرح های تو در تو لوزی شکل تزیین شده است.
بر فراز طاق نماها و قسمت های انتهایی برج ها بقایایی از کتیبه ای آجری و بر جسته به خط کوفی مشتمل بر آیات نخستین سوره (دهر) مشاهده می شود.
سطح شبستان ورودی بنا در مقایسه با زمین های اطراف و دیوارهای خارجی آن در ارتفاعی معادل 2/1 متر واقع شده و در حال حاضر هفت پله ارتباط بیرون و داخل بنا را میسر می کند.
گنبدعلویان از آثار ارزشمند و کم نظیر سده های میانی دوره اسلامی است
علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان به خبرنگار شبستان گفت: بنای گنبدعلویان از لحاظ هنر گچبری و آجرکاری از آثار ارزشمند و کم نظیر سده های میانی دوره اسلامی(شش و هفت هجری) است.
وی افزود: بر فراز ورودی و درون کادر مستطیل شکل گچبری های برجسته لانه زنبوری شامل گل و بوته های در هم پیچیده به شکل زیبایی خود نمایی می کند.
وی تصریح کرد: باوجودی که در بنای مغولی یک مقیاس عظیم به کار می رفت، آنها در عین حال خیلی سبک ترند به طور کلی در این معماری سختی و خشنی کاهش یافته، فضاهای خالی بیشتر شده و روشنایی افزون تر و بهتر طراحی شده است.
ایزدی اظهار داشت: استان همدان دارای بیش از یکهزار و 700 اثر تاریخی و باستانی است که حدود 800 اثر آن از جمله گنبد علویان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان گفت: همدان به دلیل سابقه مدنیتی سه هزار ساله و وجود آثار غنی تاریخی پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین نام گرفته و همواره به عنوان قطب گردشگری در کشور مطرح بوده است.
وی ابراز کرد: شکل ظاهری آن شبیه 'گنبد سرخ' مراغه است که در سال 542 هجری قمری ساخته شده و ابعاد داخلی آن (هشت متر در هشت متر ) و تزیینات غنی و متراکم و در عین حال راز آمیز و چشم نواز درون بنا تا حدودی مشابه بنای (گنبد حیدریه ) قزوین از بنا های اوایل قرن شش هجری قمری است.
ایزدی گفت: گنبد علویان همدان را که باستان‌شناسان آن را نخستین بنای اجری تاریخ‌دار دوره اسلامی با مجموعه‌ای از گچ‌بری‌های بی‌مانند در دنیا می‌دانند و با توجه به دارا بودن تمام شرایطی می‌تواند بی‌هیچ اغراقی یکی از آثار برجسته فهرست میراث جهانی باشد.
وی افزود: آنچه مسلم است شرایطی که یک اثر تاریخی و فرهنگی باید برای جهانی شدن داشته باشد در گنبد علویان جمع است و تنها این ما هستیم که باید شرایط جانبی را برای این موضوع فراهم کنیم.
گنبدعلویان با قدمت 900ساله یکی از جاذبه های گردشگری استان همدان محسوب می شود
احمدترابی، معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز به خبرنگار شبستان گفت: گنبد علویان باتوجه به این قدمت 900 ساله و همچنین شگفتی و جذابیت های بسیار بالای معماری و گچ بری های زیبا یکی از جاذبه های گردشگری استان همدان برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب می شود.
وی با بیان اینکه بنابراین گنبد علویان همدان را هم باید از آثار معماری آرامگاهی این دوران به شمار آورد، افزود: محراب گنبد نیز که در ضلع جنوبی واقع شده با تزیینات بدیع گچبری بر غنای این اثر افزوده است.
معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان تصریح کرد: در حاشیه خارجی کادر نیز کتیبه ای گچبری شده مشتمل بر آیاتی از قرآن مجید به خط کوفی مشاهده می شود.
وی افزود: سرداب کوچک مدفن دو تن از بزرگان خاندان علویان است که فضای داخلی آن از 6 حجره با طاق نمای جناغی تشکیل شده و قبر ها به شکل مکعب مستطیل شکل پوشیده از آجرهای لعابدار فیروزه ای در مرکز آن قرار گرفتند
ترابی اظهار کرد: بنا به صورت مکعبی چهار ضلعی در ابعاد 8/12 در 5/12 متر و ارتفاع 5/11 متر ساخته شده و چهار جرز ستون مانند به ارتفاع 5/9 متر با قطری قریب به 2 متر و شبیه برج هایی در چهار گوشه آن را در میان گرفتند.
وی افزود: هر یک از برج ها دارای پنج طاقنمای فرو رفته مثلثی به ارتفاع هشت متر و عرض یک متر و عمق 5/. متر است که از حیث مقطع جرزها را به صورت نیمی از یک ستاره هشت پر در آورده است.
پایان پیام/
نظر شما