احساس نیاز مسئولان به حاکمیت ارزش های قرآنی راهکار اصلی جهاد اقتصادی

نامگذاری سومین سال از دهه پیشرفت و عدالت با عنوان جهاد اقتصادی از سوی رهبر معظم انقلاب تدبیری است که نمی توان به راحتی از کنار ابعاد اثرگذار آن گذشت. جهاد تلاشی همراه با سختی و مشقت در راه خدا است، در شرایط کنونی جهان که استکبار جهانی برآن شده تا با محاصره های اقتصادی عرصه را بر ایران اسلامی تنگ کرده و مسیر پیشرفت ملت شهیدپرور ایران را که از تنگاهای تاریخی سربلند بیرون آمده اند با حربه های اقتصادی به عقب براند، همنشینی اقتصاد با حکم الهی جهاد تدبیری است که مسیر سردمداری ایران در تحولات منطقه و حتی گستره جهانی در سومین سال از دهه پیشرفت و عدالت را رقم می زند.

بهره گیری از آموزه های قرآن و اسلام برای حرکت صحیح در این مسیر ضرورتی انکارناپذیر است که ما را بر آن داشت تا با حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی مقدم، رییس مرکز فرهنگ و معارف قرآن درباره آن به گفت و گو بنشینیم.

هم نشینی واژه مقدس جهاد در کنار اقتصاد در نظام اسلامی چه تبعاتی را می تواند درپی داشته باشد؟
جهاد واژه ای است مقدس که در لغت تلاش همراه با مشقت معنا می شود و در اصطلاح شرع کاربرد این واژه بذل جان، مال و توان انسان در راه اعتلای اسلام و اقامه شعائر دینی ایمانی را در برمی گیرد.

تقدس ذاتی واژه جهاد آن را از دیگر کلمات دارای بار معنایی تلاش و کوشش متمایز می کند از این رو همنشینی اقتصاد با آن به این عرصه نیز صبغه ای مقدس می بخشد. این بار معنایی شامل ارزش های دینی معنوی است و به حوزه اقتصاد سرایت می کند و این تدبیر و بینش رهبری نظام را برای تحقق چندین هدف با انتخاب یک عنوان نشان می دهد.

در نظام اسلامی باید فعالیت های اقتصادی منطبق بر معیارهای دینی باشد در غیر اینصورت اهداف متعالی این مکتب انسان ساز نقض می شود و اگرچه رشد اقتصادی نیز ممکن است روی دهد اما با آنچه مطلوب اسلام و امت مسلمان است مغایر می شود.

همنشینی واژه جهاد در کنار فعالیت های اقتصادی به حوزه اندیشه و نظریه نهیب زده و جامعه را به حوزه اقتصاد مبتنی بر اندیشه های دینی رهنمون می شود که اگر جز این باشد در دستیابی به نظام اقتصاد مطلوب اسلام ناموفق عمل کرده ایم.

جهاد اقتصادی سبب می شود همه فعالیت های اندیشه ای و عملی زمینه را برای شکوفایی اقتصادی فراهم کند، باعث الگوسازی در جهان اسلام شود و در حوزه نظر و عمل نشان دهیم اقتصاد اسلامی یعنی چه و چه تفاوتی با مکاتب اقتصادی غیراسلامی همچون سوسیالیسم، کاپیتالیسم و لیبرالیسم دارد.

این 3 عنصر کاربردی در این افزایش واژه ای است یعنی جهت دار کردن فعالیت های اقتصادی درپی افزودن واژه جهاد به حوزه اقتصاد.

فعالیت های اقتصادی اگر در حوزه اسلامی حرکت کند سبب افزایش اطلاعات عمومی جامعه بر محور ارزش هایدینی شده و در مردم و اندیشمندان برای حرکت در مسیر ارزش های حاکم اسلامی بر اقتصاد ایجاد انگیزه می کند.

به وسیله جهاد اقتصادی می توان اندیشه های اقتصاد دینی را از عالم ذهن خارج کرده و با واقعیت و نیازهای بیرونی منطبق کرد؛ به نظر می آید این عنوان بسیار مدبرانه انتخاب شده و سبب جهت گیری و شکوفایی کار و فعالیت در ایران اسلامی می شود.

با توجه به آنکه افزایش بهره وری نیروی انسانی از ضرورت های جهاد اقتصادی است، استفاده از توان فعالان قرآنی در فعالیت های کلان کشوری تا چه اندازه می تواند در تحقق مطالبات رهبری متناسب با شعار سال جدید موثر واقع شود؟

آرمان بلند ملت ایران برای رسیدن به جایگاه بلند اقتصادی زمانی تحقق می یابد که منطبق با ارزش های اسلامی در قرآن و سنت باشد و گرنه به مسیر انحرافی یکی از اقتصادهای حاکم بر جهان غیراسلامی پیش می رود و جنبه الگوبخشی خود به نظام جهانی را از دست می دهد.

به نظر می آید فعالان قرآنی در دو عرصه می توانند در تبیین سیاست های آیات وحی در عرصه اقتصاد موثر باشند، نخست نظریه پردازی در حوزه اقتصاد اسلامی است بدین معنا که همسو با تاکید رهبری مبنی بر استخراج مباحث علوم انسانی از قرآن، سال جهاد اقتصادی را سرآغازی برای تحقق این مهم در نظر بگیرند. از سوی دیگر فعالان و اندیشمندان قرآنی می توانند با نظریه پردازی در حوزه اقتصاد اسلامی در مقایسه با سایر اقتصادهای حاکم در نظام جهانی همچون سوسیالیسم، کاپیتالیسم و لیبرالیسم ناکارآمدی اندیشه های این مکاتب بی بهره از وحی را به جهانیان نشان دهند.

تلاش برای گسترش فرهنگ عمومی در اقتصاد اسلامی یعنی تطبیق نگاه مردم با ارزش های اقتصادی اسلام همچون عدم غفلت از یاد خدا در فعالیت ها و توجه به مشیت الهی در کسب روزی بدین معنا که گرچه تلاش برای ارتزاق مهم تلقی می شود اما میزان کسب روزی در دست خدا و از مشیت های او است.

این امر باعث می شود که همه افراد به تلاش اقتصادی بپردازند و زندگی پیامبر(ص) و ائمه(ع) خود شاهدی بر این مدعا است البته باید توجه داشت حاکمیت مشیت الهی دلیلی برای کوتاهی در تلاش و فعالیت اقتصادی نیست و نباید با تعابیر شخصی کوشش را نفی کرد.

خداوند همچنین در آیات 23 و 24 سوره مبارکه کهف می فرماید: "به خود غره نشوید بلکه بگویید من ذیل اراده الهی همت گمارده و پیش می روم" یعنی باید ادب اقتصادی را مورد توجه قرار داد.

از دیگر آداب اسلامی و مورد تاکید قرآن مشورت است، در حوزه فرهنگ عمومی برای حاکمیت اقتصاد اسلامی نهادینه کردن آداب این اقصاد بر جامعه ضرورت دارد، باید دانست فعالیت های اقتصادی علی رغم ارزشمندی در مقابل ذات الهی در دنیا اصالت ندارد هرچند که ما مامور به این تلاش غیراصیل هستیم. بنابراین اگر بخواهیم به این تلاش غیراصیل چاشنی معنویت ببخشیم باید برای خدا کار کنیم و در جهت رضای او وگرنه اعتبار و ارزش خود را در پیشگاه باریتعالی از دست می دهیم.

ترویج فرهنگ صحیح تلاش اقتصادی و جهاد مرتبط با آن در قرآن از یکسو آدمی را وادار می کند که برای حفظ استقلال و عزت تلاش کند در عین حال خداوند ما را متوجه می کند که اصل و اساس این فعالت اخلاص برای او است و آنچه ما برایش تلاش می کنیم اصالت نداشته و جنبه تبعی دارد.

ضرورت دیگر در این عرصه فرهنگ سازی و احیای ارزش های دینی در مراحل سیاستگذاری و اجرا است، ترویج فرهنگ فعالیت استاندارد تنها راهکار اثرگذاری بر عرصه جهانی است.

رسول خدا(ص) فرموده اند: "خدا رحمت کند انسان و گروهی که کاری را انجام دهد و آن را محکم کند به گونه ای که کسی بر آن ایراد نگیرد" این یعنی استانداردسازی فعالیت اقتصادی یعنی ترویج فرهنگ استاندارد در نظام اسلامی، از این رو فعالان قرآنی با تروج فرهنگ اقتصاد اسلامی در جامعه که اقتصادی بالنده و فاخر در عرصه جهانی را متولد می کند، می توانند مسیر عمل به مطالبات رهبری در عرصه های اقتصادی را فراهم کنند.

کاربردی کردن آموزش های قرآنی چه تاثیری بر روند اشتغال زایی دانش آموختگان این عرصه در فعالیت های کلان کشوری دارد؟

کاربردی کردن دانش به معنای خروج دانش از ذهنیت و تبدیل آن به عینیت و از خلاء به واقعیت آوردن است. هنگامی که دانش کاربردی شود کارایی خود در رفع نیازهای جامعه را نشان می دهد.

به طور طبیعی وقتی دانش از نظر خروج کرده و به حوزه کاربردی وارد شده و زمینه کار و بهره وری فراهم می شود و این حوزه بیشترین ارتباط را با دانش آموختگان قرآنی دارد، این افراد با تبیین کاربردی اقتصاد قرآنی می توانند بستر مناسب فعالیت و تلاش برای عموم جامعه فراهم کنند. پدید آمدن فعالیت های اقتصادی سالم به تطبیق با ارزش های قرآنی نیاز دارد.

آیا پیگیری مطالبات و حقوق قانونی فعالان قرآنی توسط دولت و مجلس می تواند زمینه حضور آنها در عرصه های جهادی را فراهم کند؟

فعالیت های قرآنی عرصه های مختلفی همچون قرائت و حفظ را شامل می شود که می توان به آنها هم در حوزه نظر و هم در عمل پرداخت، تثبیت و ترویج ارزش های قرآنی از طریق حضور اثرگذار مبلغان قرآنی در میان اقشار مختلف جامعه باید مورد توجه قرار بگیرد از سوی دیگر آموزش در دو بخش عمومی و آکادمیک به طور قطع بر تحقق جهاد اقتصادی است در این میان نباید از توان پژوهش های اقتصادی مستند به قرآن غافل بود.

از سوی دیگر باید به مطالبات فعالان قرآنی با جدیت نگریست، بدیهی است توجه به مطالبات این فعالان می تواند در تحقق ارزش های جهادی اثری مستقیم داشته باشد چراکه هرچه نگاه به فعالیت های قرآنی هدفهمن و همراه با برنامه ریزی باشد گستره میادین جهادی با محور قرآن توسعه می یابد.

اصلی ترین مشکل نادیده انگاشته شدن فعالان قرآنی در چرخه اقتصادی کشور چیست؟

مشکل اصلی در نوع نگاه و انتظار جامعه از فعالان ساحت مقدس قرآن است، باید ببینیم مسئولان اقتصادی به قرآن چه نگاهی دارند آیا ذهنیت تبیین اندیشه اقتصاد اسلامی به قرآن در آنها وجود دارد یا نه؟

آیا مسئولان اجرایی به فعالیت در فضای حاکمیت ارزش های قرآنی و سنت های نبوی اعتقاد دارند؟ از سوی دیگر فعالان قرآنی نیز باید به نگاه خود نسبت به فعالیتشان جهت بخشیده و قرآن را تنها حلال مشکلات اقتصادی جامعه بدانند.

نگاه و انتظار در فعالیت های قرآنی باید اصلاح شود، ابتدا مسئولان و کارگزاران عرصه اقتصاد خود را نیازمند حاکیمت ارزش های اقتصادی سالم از منظر قرآن بدانند و از سوی دیگر فعالان قرآنی خود را در برابر انتظارات مسئولان موظف بدانند در این صورت اقتصاد سالم در عرصه نظر و عمل محقق می شود.

آیا زمان آن فرا نرسیده که جامعه قرآنی کشور از فعالیت های صرف فرهنگی مذهبی به عرصه های اقتصادی وارد شده و بستر انجام فعالیت های اقتصادی همسو با موازین قرآن و شرع را فراهم کند؟

فعالان قرآنی نباید ورود فیزیکی به عرصه های اقتصادی داشته باشند چراکه ورود فرهنگی و نظریه پردازانه در این عرصه ضرورت دارد، یعنی برای ورود ارزشی اندیشه های قرآنی به اقتصاد تلاش شود در غیر این صورت نه تنها دستشان از فعالیت های قرآنی کوتاه شده، از فکر و اندیشه دور و دچار چالش می شوند بنابراین ورود ارزشیف فرهنگی و ایدئولوژیکی فعالان قرآنی در عرصه جهاد اقتصادی از سایر روش های کارگشاتر است. به گونه ای که ملت ما را به اقتصاد سالم و ارزشمند و باورور رهنمون شده تا توانرقابت با اقتصادهای بین المللی در حوزه عمل و اندیشه را داشته باشد.

پایان پیام/