دشمن در کمین است؛ حساسیت ها برای مداحان و شعرای آیینی تبیین شود

خبرگزاری شبستان_ قم:
ماه محرم ماهی بسیار معنادار برای شیعیان و مخصوصا مردم ایران است. مردم ایران در این ماه به یاد مظلومیت امام عزیزشان در مجالس عزای حسینی پای روضه ها می نشینند تا مقاومت را درس بگیرند و در مداحی ها هم با گریه بر مصائب قافله کربلا قلب و روح خود را سیقل می دهند.

مداحی ها بخشی از تاریخ عزاداری ما هستند که باید به ابعاد مختلف آن توجه داشته باشیم و بدانیم که این هنر تا چه حد در زنده نگاه داشتن این حماسه عظیم تاریخی نقش داشته و کجاها باید مواظب زاویه گرفتن های احتمالی آن باشیم. در همین خصوص با تنی چند از شعرای آیینی و صاحب نظران صحبت هایی انجام داده ایم. سید مهدی حسینی از شعرای باسابقه و از فعالان درعرصه آموزش شعر و مداحی در کشور است که در معرفی خود چنین می گوید:

از سال 68 رسما کار تدریس شعر را شروع کردم ولی از سال ها قبل شعر می سرودم و در عرصه مداحی هم فعالیت داشتم که البته با شروع کارم در عرصه معلمی شعر، مداحی را کنار گذاشتم. همزمان با ورود جدی ام به عرصه معلمی شعر، تحقیقاتم را در موضوع مداحی و از سال 78 نیز کار معلمی مداحی را آغاز کردم و تا کنون در شهرهای مختلف به عنوان معلم مداحی حضور داشته ام.

وی در ادامه به برخی از کتاب هایش اشاره کرده و ادامه می دهد: کتاب های "72 زخم کربلایی"، فرهنگ نامه ای تحت عنوان "فرهنگ اصطلاحات مداحی " و همچنین جزوه آموزشی به اسم "یادداشت هایی درباره هنر مداحی" از این جمله هستند که البته این مورد آخر را در کلاس هایم تدریس می کنم و تا کنون پنج جلد آن کامل شده و درصدد انتشار آن در آینده نزدیک هستم.

در ابتدای بحث با اشاره به فلسفه مدح و مداحی بفرمایید که چرا این سنت در میان شیعیان تا به این حد اوج گرفته است؟

مدح امری فطری است، انسان در برابر زیبایی های موجود در هستی، ناخواسته زبان به مدح و ستایش می گشاید. ائمه اطهار (ع) به عنوان زیباترین موجودات در عالم هستی اند که مدح ایشان همیشه و در هر زمانی چه دوران خفقان حکومت ها و چه دوران تکریم معصومین (ع) وجود داشته است. اهل بیت (ع) به خاطر وجود الهی شان و مقام عصمت و ولایتی که دارند، قابلیت الگودهی به عموم مردم، مسلمانان و به ویژه شیعیان را دارند و این اتفاق یعنی معرفی ایشان در مدح و مداحی در جریان است.

مداحی یک رسانه است// معرفی و دفاع از اهل بیت (ع) مهم ترین هدف مداحی است

در طول تاریخ، اشعار مداحی ها به چه شکل بوده؟

در ادوار مختلف تاریخ اسلام موضوع ستایش معصومین (ع) در جریان بوده، مثلا در دوره صفویه حاکمان تاکید داشتند که اگر قرار است قصیده ای سروده شود باید در آن مدح بهترین افراد گفته شود (یعنی اهل بیت (ع)). البته این مسائل در دوران مختلف با فراز و فرودهایی همراه بوده. در دوره ای به شکل پنهانی و در دوره ای کاملا آشکارا. چنین مدح هایی از گذشته تا کنون از قرن چهارم در اشعار شاعرانی چون فردوسی و کسایی مروزی و قوامی رازی داریم. کسایی مروزی اولین شعر را در مدح امام حسین (ع) سروده است. در دوران های خفقان شعرای فعال در عرصه دین همیشه دار بر دوش بوده و آماده شهادت بودند. مداحی در اصل یک رسانه است و شاعران شیعی از زمان های دور با استفاده از زبان قصیده به دفاع از اهل بیت (ع) پرداخته اند. از جمله شاعران آیینی که در این مسیر دچار غضب خلفا شده اند می توان به فرزدق اشاره کرد.

آیا مداحی در طول این قرن ها تغییری هم داشته؟

بله در طول این قرن ها در شکل و قالب تغییراتی داشته و در نهایت امروزه با موسیقی هم همراه شده است.

وقتی بعد مردمی مدح ها قوی تر می شود با مسائلی مواجه می شویم برخی ها اتفاقا از سر اخلاص ناخواسته این عرصه را دچار فراز و فرودهایی می کنند چه نظری در خصوص این تغییرات دارید؟

خب، این مسئله طبیعی ست هر زمانی که عموم مردم وارد یک عرصه هنری شوند و بعد مردمی، کفه سنگین ترازو باشد عرصه هنر دچار فراز و فرودهایی می شود و امروز هم با این مورد مواجه هستیم. بعضی از افرادی که چندان آموزش ندیده اند و البته از سر اخلاص، برخی سلایق خود را در اشعار و مدح هایشان وارد می کنند و این عرصه را با فراز و فرودهایی مواجه می کنند که از نگاه عده ای این کار قابل دفاع نیست. البته نظر بنده در این خصوص این است که باید صبر کرده، ببینیم در اثر گذر زمان این اتفاقات به کجا ختم می شود باید صاحب نظران، این امر را رصد کرده، به هگام ضرورت وارد کار شده و به قضاوت، سبک شناسی و قانون گذاری درنوع سبک در مداحی ها بپردازند، الآن قضاوت کمی عجولانه است. ولی قدر مسلم این است که مداحی، جریانی ثابت در مدح اهل بیت (ع) است و اگر بر مبنای شرع عمل شده و رفتارها با سنت و شخصیت معصومین (ع) همراه باشد، میراثی ارزشمند و افتخارآفرین است.

نباید با تکیه بر چند مورد خطا ، اصل مسئله مدح و مداحی را زیر سوال برد
وضعیت امروز اشعار دینی و مداحی ها را با توجه به متن شعر و نوای موسیقی آن چگونه ارزیابی می کنید؟

به نظرم وضعیت امروز نگران کننده نیست هر چند گاهی رفتارهایی صورت می گیرد که باید در این خصوص تامل کرده و برای آن فکری مناسب شود. این مسائل گاهی در روضه خوانی ها پیش آمده و یا در مداحی ها سبک های خاصی ورود پیدا می کند و یا گاه دیده می شود ظواهر یا پوشش مداح به گونه ای قابل دفاع نیست ولی مسئله مهم این است که نباید بخاطر رفتار ناشایست چند نفر یا گفتار نامناسب آنها اصل مسئله مدح و مداحی را زیر سوال برد.

علت چنین رفتارهایی چیست؟

عده ای از افراد معرفت دقیقی در این خصوص ندارند هرچند از احساس پاک و اخلاص نسبت به معصومین (ع) برخوردارند. با توجه به احساسات پاک و سالمی که دارند با ورود به این عرصه با هدف نوآوری بیشتر و از سر اخلاص گاهی از روش ها و یا بیانی استفاده می کنند که قابل دفاع و درست نیست. این افراد باید به این موضوع توجه کنند که شعر و بیان آنها عاقلانه باشد و نه صرفا احساسی.

دشمن در کمین است؛ حساسیت ها برای مداحان و شعرای آیینی تبیین شود

چرا حساسیت ها در خصوص موسیقی و متن مداحی ها تا به این حد بالاست؟

ما همیشه با دشمنی روبرو هستیم که در کمین است تا از کوچکترین مسائل برای ایجاد جدایی استفاده کند بین مسلمان و مسلمان، شیعه و سنی، شیعه با شیعه و حتی دو مداح یا دو هیئت. باید این مسائل برای عزیزان مداح و شاعر کاملا تبیین شود.

از آرزوهایم ایجاد مدرسه و دانشگاه مداحی در کشورمان است
حرف آخر...
دغدغه بزرگ من این است که دوستان همکار به موضوع علمی شدن مداحی توجه ویژه داشته باشند. از آرزوهایم است که دانشگاه مداحی در کشور داشته باشیم و آموزش ها برای علاقه مندان به این رشته از دوران مدرسه و از مقاطع راهنمایی و دبیرستان آغاز شود، همچنان که شبیه این موضوع را در مدارس هنر یا فنی و حرفه ای تجربه کرده ایم.
به نظرم با توجه به ظرفیت های موجود در کشور در حوزه مدح و مداحی باید این دانشگاه ایجاد شده، همچنین آموزش ها از پایه آغاز شود تا از انحرافات احتمالی در این مسیر جلوگیری شود.

پایان پیام/