استاد حسینی اشکوری رویکرد هویتی به فعالیت علمای شیعه داده است

به گزارش خبرگزاری شبستان،سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم تجلیل از مقام علمی آیت الله سید احمد حسینی اشکوری، اقدامات ایشان را نشان دهنده فعالیت علمای شیعه دانست و گفت: فعالیت ها استاد حسینی اشکوری با کوشش گذشتگانی که قدم در این راه داشتند تفاوت و تمایز دارد البته نه به این معنی که گذشتگان ناقص بوده اند زیرا این کار همیشه راه به سمت تکامل داشته است. اما رویکرد استاد اشکوری در فهرست نگاری، جمع آوری نسخ خطی و توجه به میراث معنوی عتیقه ای نیست. بلکه رویکردی هویتی است.

 مراسم تجلیل از مقام علمی آیت الله سیداحمد حسینی اشکوری، عصر )شنبه یازدهم آبان ماه( با حضور علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی، دکتر سید عباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی شجاعی صائین، مدیر عامل خانه کتاب، آیت الله سید احمد حسینی اشکوری، حجت السلام و المسلمین مهدوی راد، حجت السلاموالمسلمین رسول جعفریان، حجت السلام والمسلمین حافظیان بابلی، حجت السلام والمسلمین طارمی و آیت الله علامی و جمعی از علاقه مندان در سرای اهل قلم برگزار شد.

مراسم تجلیل از مقام علمی استاد سید احمد حسینی اشکوری، پژوهشگر برجسته حوزه فهرست نویسی نسخ خطی و تصحیح متون با سخنرانی علی شجاعی صائین، مدیر عامل خانه کتاب آغاز شد. وی ضمن خیر مقدم به میهمانان حاضر دراین مراسم، گفت: نگاهی به آثار پرشمار استاد حسینی اشکوری ما را بر آن داشت تا مجلسی در مقام سپاس از این عالم فرهیخته برپا کنیم.

وی ادامه داد: آیت الله حسینی اشکوری ضمن تنوع آثار، در تعلیق، تصحیح و ترجمه به استادی تمام ورود کردند و بسیاری از آثار ایشان الگوی پژوهشگران حوزه دین است. قطعا کاری که در مجموعه آثار ایشان گردآوری شده است کمک بسیاری برای پژوهشگران حوزه دین و مراکز پژوهشی به شمار می آید.

تمرکز بر کار و دوری از پراکنده گویی شیوه کار استاد حسینی اشکوری
سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این مراسم با برشمردن ویژگی‌های بارز استاد حسینی اشکوری از جمله شخصیت خودساخته، پشتکار و دوری از پراکنده‌کاری گفت: وی ادامه‌دهنده راه مرحوم آقابزرگ تهرانی است. رویکرد آقابزرگ تهرانی در این مسیر با نگاه هویتی به مذهب شیعه، و جریان مستمر تاریخی آن گره خورده است.

وی افزود: اشکوری با گذشتگانی که در این مسیر قدم گذاشته‌اند، تفاوت‌ها و تمایزهایی دارد و در راه تکامل این مسیر نقش‌های ویژه‌ و متمایزی مانند حضور میدانی وسیع در کتابخانه‌های دنیا، ورود به فهرست‌نویسی، ورود مستقیم به احیای میراث اسلامی و پل ارتباطی و تماس جدی دیپلماسی فرهنگی ایران با کشورهای دیگر داشته است.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد در مراسم تجلیل از مقام استاد سیداحمد حسینی اشکوری گفت: رویکرد استاد اشکوری در فهرست نگاری، جمع آوری نسخ خطی و توجه به میراث معنوی عتیقه ای نیست. بلکه یک رویکرد هویتی است.

سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: استاد اشکوری شخصیتی خود ساخته دارد که می توان مولفه های آن را به وضوح مشاهده کرد. ایشان با تلاش شخصی به قله رسیده است. شرایط برای او آماده نبوده است بلکه خود ایشان شرایط را آماده کرده است. تالیف 300عنوان کتاب پشتکار پیگیرانه ایشان را نشان می دهد.

وی افزود: نکته دیگر در مورد شخصیت استاد اشکوری تمرکز در یک مسیر و دوری از پراکنده کاری است زیرا پراکنده کاری آفت کار محقق است. این شخصیت ادامه دهنده راه مرحوم آقابزرگ تهرانی است. زیرا رویکرد به میراث، از آقابزرگ تهرانی شروع شد و این یک رویکرد عتیقه ای نبود. زیرا خیلی از محققان و میراث شناسان چنین نگاهی دارند. اما نگاه مرحوم آقابزرگ و استاد اشکوری نگاه هویتی بوده است.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد ادامه داد: اینکه شیعه از زمان پیامبر یک جریان مهم بوده و هسته اصلی آن، رویکرد علمی بوده دیدگاه اصلی استاد اشکوری در سالهای فعالیتش محسوب می شود. درست است که مذهب شیعه در طول تاریخ به سیاست پرداخته است اما هسته مرکزی تشییع رویکرد علمی بوده که همیشه به طور بالنده و گسترده وجود داشته است. محققانی مانند استاد اشکوری دارای چنین نگاه هویتی به جریان تشییع و قدرت آن بوده اند.

وی افزود: ایشان با اقدامات خود اقتدار شیعه را نشان داده است که البته این فعالیت ها با کوشش گذشتگانی که قدم در این راه داشتند تفاوت و تمایز دارد البته نه به این معنی که گذشتگان ناقص بوده اند زیرا این کار همیشه راه به سمت تکامل داشته است. اما به هر حال استاد اشکوری نقش تمایزی در این زمینه داشته است.

صالحی گفت: حضور میدانی وسیعی در کتابخانه های اسلامی و غیر اسلامی مانند واتیکان، آکسفورد، ونیز و... که حتی برای مرحوم آقابزرگ ممکن نبود اولین نقش متمایز استاد اشکوری است. به این ترتیب صدها و هزارها کتابخانه در جهان از دید او پنهان نماند. ویژگی دوم ورود خود استاد در زمینه فهرست نویسی بود که چهره ای مانند آقابزرگ تهرانی هم مستقیما وارد این کار نشد. ویژگی سوم ورود مستقیم ایشان به احیای میراث اسلامی است که ده ها اثر گواه این ادعا هستند. و در پایان ویژگی چهارم ایشان این بود که سرپل ارتباطی و تماس جدی دیپلماسی فرهنگی بین ایران و جهان اسلام شده اند.

فهرست نویسی تلاش علمای شیعه را آشکار کرده است

حجت الاسلام مهدوی راد نیز در ادامه این مراسم آیت الله حسینی اشکوری را فرهنگ بان و فرهنگ گستر خواند و افزود: هیچ تردیدی نیست که امت ها، جوامع و قوم ها با میراث مکتوب ارج نهاده شده و امت ها با میراث مکتوبشان ارزیابی می شوند.این میراث توسط بزرگانی که صبح تا شام می کوشند سامان می یابد وعرضه می شود.

وی با اشاره به یکی از علمای بزرگ مکتب شیعه که گفته است شیعه آنقدر میراث مکتوب ندارد که ادبیاتش گزارش شود توضیح داد:چهره بزرگی همچون حاج آقا تهرانی در حوزه فهرست نویسی همت کوهوش گمارد تا جایگاه مکتوبات شیعه را نشان دهد. تلاش آیت الله حسینی اشکوری در فهرست نویسی نشان از تلاش سترگ وی دارد ایشان در بیشتر ابعاد علوم اسلامی قلم زده اند. اما باید توجه داشت قلم زدن در حوزه های فهرست نگاری، زیست نامه نویسی و بازسازی متون کهن و عرضه میراث عالمان شیعه طاقت فرساست و نیازمند تلاش و اخلاص است .

مهدوی راد ادامه داد: گستره فهرست نویسی را امروز در مجموعه آثار آیت الله حسینی اشکوری می بینید. کار فهرست نویسی برای استخراج مطالب و نگارش تاریخ دین بسیار مهم است. سید طباطبایی در دوره خود فرموده بودند تنها 5 در صد علم ما معلوم شده است و آن هم به حُسن این فهرست نویسی هاست و اگر این فهرست نویسی ها نبود مشخص نمی شد که عالمان شیعه در طول تاریخ چه کرده اند. برای انجام این نوع کوشش ها باید اخلاص، صبر و شکیبایی داشت و کم بهره گرفت بسیار بهره رساند. زیرا در آینده مشخص می شود که پژوهشگران از این تلاش چه بهره ای خواهند برد.

فهرست نویسی نسخ خطی فصل جدیدی برای گفت وگو در جهان اسلام باز کرد
احمد مسجد جامعی، رئیس شورای شهر تهران افزود: استاد اشکوری با ورود به این عرصه فهرست نویسی، چهره‌های مغفول مانده تاریخ را نشان می دهد بوده است. مرحوم استاد حضرت آیت‌الله عزیز طباطبایی درباره علوم نسخ خطی گفته بودند که تنها 5 درصد این آثار شناسایی شده اند و این آمار به نسبت برآورد نسخ خطی موجود 5 میلیون است؛ اگر شما مجموعه آن چه در فهرست ها تنظیم شده است را بررسی کنید، می‌بینید که چقدر فاصله بین آن چه که وجود دارد و آن چه شناسایی و معرفی شده است وجود دارد. حتی برخی از این شناسایی‌ها هم از دقت لازم برخوردار نیست.

مسجد جامعی ادامه داد: بررسی و معرفی آثار نسخ خطی عربی توسط استاد اشکوری فصل جدیدی را برای گفت‌وگو با جهان اسلام باز کرده است. زیرا امروز حوزه تمدن اسلامی به دلایل مختلف به واسطه جهان عرب و دولت عثمانی شناخته می شود و کمتر از زحمات علمای شیعی و ایرانی سخن به میان می آید و این آثاربه نام جهان عرب شناخته می شود.نمونه آن نیز کاری است که آقای راشد انجام داد و منابعی که در حوزه تمدن ایرانی شکل گرفته بود، و عموماً روایت ایرانی داشت، در حوزه عرب معرفی کرد و این به همین نام شناخته شده است و کتاب ارزشمندی هم محسوب می‌شود.

شیوه فهرست نویسی از نجف به قم منتقل شد
حجت‌الاسلام رسول جعفریان، نویسنده کتاب «جشن‌نامه استاد سیداحمد حسینی اشکوری»، در ادامه این مراسم گفت: یکی از نکاتی که در مجموعه مقالاتی که در این کتاب منعکس شد و مقدمه‌ای که بر آن نوشتم، تعامل بین نجف و قم بود.

وی اضافه کرد: از سال‌ها پیش ذهن بنده تمرکز به این نقطه بود که ما به هر حال با عراق و افغانستان به صورت یک مجموعه واحد، از لحاظ فرهنگی باید برخورد کنیم و اجازه ندهیم که این نقاط به مناطق دیگری به لحاظ فرهنگی وصل شود.

حجت‌الاسلام جعفریان ادامه داد: آمدن استاد اشکوری به همراه یک جمعی از عزیزان ما از نجف به قم یک روح تازه‌ای را در شهر قم به لحاظ علمی دمید و سبب توسعه پژوهش و تحقیق شد؛ استان قم سابقه فرهنگی قرن سوم و چهارم بسیار غنی و پربار است؛ قرن هفتم و هشتم به نسبت خوب است و مورد توجه شاهان قاجار بود و فتحعلی‌شاه و دیگران به آن عنایات خاصی داشتند اما از لحاظ علمی فقط در یک مقاطع کوتاهی قوت داشت.

وی افزود: استاد اشکوری در کاظمین بوده است و مورد تشویق اساتید این شهر بوده است و در نجف با فهرست‌نویسی آشنا شده است به نوعی که در آن دوران تصحیح متون به هیچ وجه در قم مرسوم نبوده است و وقتی به قم آمده است در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی فهرست‌نویسی را آغاز کرده است.

حجت‌الاسلام جعفریان ادامه داد: قبل از استاد اشکوری فهرست‌نویسی در استان قم مختصر و ساده بود اما استاد برای اولین بار این روش را به صورت علمی شروع .همه این موارد متکی بر تلاش و ریشه در عمق نجف و کاظمین و کربلا داشت. امروز نیز این تجربه به حوزه علمیه قم منتقل شده است.

در این مراسم سیدعباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اظهار کرد: اگر بخواهیم استاد اشکوری را با چند شاخصه اصلی تعریف کنیم، شخصیتی خودساخته که با تلاش شخصی به قله رسیده است و شرایط را خود برای این رشد آماده کرد. ویژگی دوم استاد اشکوری، پشتکار ویژه و اساسی و پیگیرانه است که در مجموعه عظیم تعریفات دینی خود را با تألیف 300 عنوان کتاب نشان می دهد و دیگری تمحذ ایشان در یک مسیر و دوری از پراکنده‌نگاری است که می تواند آفات کار یک محقق باشد.

در بخش دیگری از مراسم، سیدعبدالله انوار، از مترجمان و پیشکسوتان معاصر نسخه‌شناسی در ایران، با بیان این‌که «کتاب یعنی تاریخ بشری و اگر کتاب نباشد بشر تاریخ ندارد» گفت: کتاب باید حافظ داشته باشد و انجام این مسوولیت با کتابخوانی پدید می‌آید. فرهیختگانی که با کتاب آشنا می‌شوند، با عرضه کردن آن، علم اجمالی را به خواننده ارایه می‌دهند. مخاطب نیز با علاقه‌مند شدن به موضوع، خودش به دنبال برطرف کردن نیاز می‌روند.

در پایان علاوه بر رونمایی از کتاب «جشن‌نامه استاد سیداحمد حسینی اشکوری»‌ علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی از استاد سیداحمد حسینی اشکوری با اهداء تابلو فرشی تجلیل و نمایندگانی از کتابخانه ملک، کتابخانه آستان قدس رضوی، مؤسسه میراث مکتوب، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران با اهدای هدایایی از این استاد نسخ خطی تقدیر به عمل آوردند.

پایان پیام/