خبرگزاری شبستان: گاهی اوقات مشاهده می شود در برخی مجامع که تلاش دارند از حضور اجتماعی زنان در جامعه حمایت کنند با اتِّکا به برخی از آموزه های دینی نظریاتی عنوان می کنند که ذاتا با روح دین در تناقض است. از این رو گفت و گویی با حجت الاسلام عالم زاده نوری، محقق مرکز اخلاق و تربیت اسلامی صورت دادیم تا مسئله حضور اجتماعی بانوان را از دریچه آموزه های اسلام بررسی کنیم.
از آنجا که ریشه اصلی نظرات متفاوت در رابطه با حضور اجتماعی زنان، دیدگاه افراد نسبت به نقش های اجتماعی بانوان می باشد، لطفا در ابتدا بفرمایید با توجه به آموزه های دینی، چه تفاوت هایی می توان در نقش های اجتماعی زنان و مردان در نظر گرفت؟
در آموزههای دین اسلام تفاوت آشکاری میان نقش اجتماعی زن و مرد مشاهده می‌شود. این تفاوت ابدا به معنای تفاوت ارزش انسانی آنان نیست. ارزش انسانی زن و مرد مساوی است، اما ساختار وجودی و به تبع، کارکردهای آنان در جامعه متفاوت است.
برای تقریب به ذهن یک ماشین سواری و یک ماشین باری را با ارزش مادی یکسان و قیمت مساوی در نظر بگیرید. کارِ ویژه و نقش این دو وسیله، متفاوت است. یکی به درد جابجایی مسافر و دیگری به درد انتقال بار می‌خورد. نظر به این کارکرد متفاوت، شکل ظاهری و ساختار درونی آنها نیز متفاوت درست شده است. یکی ظریف و زیبا و دیگری سخت و سنگین است. به جهت همین ساختار مختلف احکام مختلفی نیز برای عبور و مرور آنان وضع شده است. مثلا برای ماشین باری جاده اختصاصی قرار داده شده و در ساعات مشخصی در مناطق مرکزی شهر نباید بیاید. اما هر دو وسیله برای نیازهای جامعه لازم بوده و صنعتگران خبیر با در نظر گرفتن این نیازها دو گونه مختلف ماشین را طراحی و تولید کرده‌اند، بدون اینکه هیچ یک بر دیگری برتری داشته باشد.
زن و مرد نیز همین‌گونه‌اند. دو ساختار متفاوت ظاهری و درونی برای آنان در نظر گرفته شده و هریک برای ایفای نقش اجتماعی خاصی آمادگی یافته است و به جهت همین ساختار مختلف احکام شرعی متفاوتی برای آنان قرار داده شده است. اما این ساختار و کارکرد و احکام متفاوت هرگز به این معنا نیست که ارزش انسانی یکی بیش از دیگری است. هردو برای جامعه مورد نیاز بوده و خدای حکیم هر دو را به دست قدرت خود طراحی و خلق فرموده بدون این که هیچ یک حق فخر فروشی بر دیگری داشته باشد.
باتوجه به آموزه های دینی، در شرایط امروزی نگاه صحیح به کارکردن زن در خارج از خانه چگونه باید باشد؟
کار کردن زن در خارج از خانه باید از جوانب مختلف بررسی شود و این فرصت مختصر نمی توان به همه آنها پرداخت. اما با توجه به آموزههای دینی چند گزاره را به نحو قطعی می‌توان در این باره بیان کرد؛
اول اینکه کارکردن خارج از خانه اولویت اول زن نیست بلکه مسئولیت‌های خانوادگی یعنی همسرداری و فرزندداری و خانه داری بر کار بیرون از خانه ترجیح دارد.
توجه به فرمان پیامبر اکرم(ص) و پسند حضرت زهرا(س) که از آن در حدیث زیر به "نهایت سرور و خوشحالی" یاد شده است فرهنگ مورد نظر و الگوی مطلوب دینی را آشکار می‌سازد:
تَقَاضَی عَلِی وَ فَاطِمَةُ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ(ص) فِی الْخِدْمَةِ فَقَضَی عَلَی فَاطِمَةَ بِخِدْمَةِ مَا دُونَ الْبَابِ وَ قَضَی عَلَی عَلِیّ بِمَا خَلْفَهُ. قَالَ: فَقَالَتْ فَاطِمَةُ فَلایعْلَمُ مَا دَاخَلَنِی مِنَ السُّرُورِ إِلَّا اللَّهُ بِإِکْفَائِی رَسُولُ اللَّهِ(ص) تَحَمُّلَ رِقَابِ الرِّجَالِ (قرب الاسناد، ص52) امام علی (ع) و فاطمه زهرا(س) از پیامبر اکرم(ص) در باره کارها رهنمود خواستند، پیامبر اکرم(ص) کارهای داخل منزل را بر عهده فاطمه(س) و کارهای بیرون در را بر عهده علی(ع) نهادند. فاطمه زهرا(س) فرمود هیچ کس نمی‌داند از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم زیرا رسول خدا (ص) مرا از تحمل مسئولیت‌های مردانه معاف داشت.
دوم اینکه نوع فعالیت اجتماعی زن با ساختار روحی و روانی او باید تناسب داشته باشد. اشتغال به کارهای سنگین مردانه برای زن موجب فرسایش روانی و مانع انجام بهینه وظایف مادری و همسری است. در مقابل، فعالیت‌ها و مشاغلی مانند معلمی و پرستاری که در آن مقوله مراقبت و رسیدگی ملحوظ است علاوه بر این که نوعی نقش‌آفرینی اجتماعی است، کاملا با ساختار فطری زن هماهنگ و ارضا کننده روح لطیف زنانه او است.
سوم اینکه با در نظر گرفتن شرایط و مقتضیات روز گویا نمی‌توان همه سرمایه زن را به محیط خانه متعلق دانست و زن را به حضور در خانه منحصر کرد. زیرا وفور امکانات رفاهی جدید باعث شده که زحمت بسیاری از کارها کم شده و فراغت زیادی برای زن پدید آمده است. اگر از این فراغت زن بهره بهینه گرفته نشود چه بسا با امور ناسالم پر گردد.
لذا می‌توان توصیه کرد که زن پس از آنکه به کار همسرداری، فرزندداری و خانه‌داری به عنوان اولویت‌های اول پرداخت، باقی‌مانده فراغت خود را به فعالیت‌های اجتماعی مفید اختصاص دهد. طبیعی است که در اواخر دوره حمل و نیز آغاز دوره کودکی فرزندان برنامه کاری مادر در محیط خانه بسیار متراکم است و فرصت فارغی برای کارهای دیگر باقی نمی‌ماند. اما وقتی کودکان دوره پر زحمت اولیه را گذرانده و به استقلال نسبی دست یافتند، زحمت مادران کاهش می‌یابد و فرصت و فراغتی برای آنان حاصل می‌شود که با فعالیت‌های مفید و متناسب اجتماعی قابل پرکردن است.
اگر بخواهیم امری را به عنوان برترین مسئولیت زنان معرفی کنیم، آن چه خواهد بود؟
انتقال فرهنگ و تربیت نسل آینده، از برترین مسئولیت‌های زن است. خداوند زن را در محیط خانه یک عنصر فرهنگی و تربیتی قرار داده و تربیت نسل فردا را بر دوش او نهاده است. محیط کوچک خانواده، کانون زندگی مشترکِ یک عنصر تربیتی ـ فرهنگی به نام زن و یک عنصر اقتصادی ـ اجتماعی به نام مرد است. در شبکه تقسیم کار و نظام توزیع نقش مطلوب دین، مرد موظف است با تلاش اقتصادی و اجتماعی خود، نفقه زن را تأمین کند و دغدغه معیشت را از ذهن او بزداید تا زن در ایفای نقش فرهنگی تربیتی خود موفق باشد. زن نیز با تلاش پی‌گیر خود به تولید ارزش‌های پایدار همت گمارد.
پروردگار بزرگ نیز به حکمت واسع خود امکانات لازم برای انجام این مسئولیت مهم را در اختیار زن قرار داده است. مهم‌ترین ابزار تأثیرگذاری شخصیتی قدرت ارتباط است و انتقال فرهنگ تنها در بستر ارتباط امکان‌پذیر است. خدای حکیم زن را به کارآمدترین ابزارهای ارتباطی ـ که احساس و عواطف لطیف و قدرت جوشان سخن گفتن است ـ مجهز ساخته تا در ایفای نقش خود، احساس تکلف نکند.
منبع: پایگاه اینترنتی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
پایان پیام/
نظر شما