فقهای ما با زنجیره هزار ساله شاگردی به اصل معصوم (ع) می رسند

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان مراسم رونمایی از کتاب "تشریع در اسلام" اثر امام موسی صدر با حضور حجت الاسلام والمسلمین علیرضا اعرافی، رییس جامعه المصطفی (ص) العالمیه و جمعی از اندیشمندان همزمان با شام ولادت حضرت ولی عصر (عج) در موسسه امام موسی صدر برگزار شد.
حجت الاسلام اعرافی در این نشست با بیان اینکه امام موسی صدر گونه ای از عالمان دینی است که از جامعیت ویژه ای برخوردار است، گفت: جایگاه فقهی عالمان دین، جایگاه برجسته و ممتازی است و عالم در اندیشه اهل بیت (ع) کسی است که میراث پیشوایان دین را صیانت کرده و به گونه ای از امام عصر (عج) نیابت می کند.
رییس جامعه المصطفی (ص) العالمیه ادامه داد: عالمان دین هم مانند دیگر اقشار جامعه افرادی هستند که از نظر علمی و شخصیتی دارای درجات گوناگون هستند. اگر سیر تاریخی حوزه های علمیه را بررسی کنیم متوجه می شویم چهره های مختلف با رویکردهای مختلف در حوزه های علمیه تحصیل و تدریس کرده اند.
وی با اشاره به اینکه حوزه های علمیه شیعه تسلسل تاریخی دارند که هیچگاه پیوست میان آنها قطع نشده است، اظهار کرد: کانون و محورهای شیعه که همان حوزه های علمیه است تاکنون جابجا شده اما هیچگاه از یکدیگر جدا نشده اند و همچون زنجیره ای تاریخی با یکدیگر پیوند داشته اند؛ بیش از هزار سال فقهای ما در یک زنجیره استادی و شاگردی به اصل معصوم (ع) می رسند و همینطور حوزه های علمیه و دینی تا اینکه به عصر ما که در قله آن حوزه علمیه قم است، رسیده است.
حجت الاسلام اعرافی با بیان اینکه حوزه ها با یکدیگر در عین تفاوت ها مشترکاتی نیز دارند، عنوان کرد: همینطور این رویکرد در میان بزرگان و عالمان دین هم وجود دارد و به رغم مشترکات، تفاوت بینش و دیدگاه نیز دارند.
وی اضافه کرد: در عصر مدرنیته و دنیای جدید که جهان اسلام با دنیای غرب مواجه شد، حوزه ها و عالمان مواجهات تازه ای با جهان داشتند. در میان این رویکرد های متنوع و متعدد، چهره هایی همچون امام موسی صدر، امام خمینی (ره)، شهیدان مطهری و بهشتی دیده می شوند که در یک تیپ بندی حوزه ها با دیگران متفاوت بوده اند. در این میان امام موسی صدر ویژگی های خاصی دارد که توانست با دنیای امروز رابطه برقرار کرده و به نیازهای آن پاسخ دهد.
وی در ادامه به بیست ویژگی ممتاز امام موسی صدر اشاره و بیان کرد: خانواده ای با ریشه ای اصیل همچون درختی پر بار و برگ از مهمترین ویژگی های این عالم است و اینکه فردی از خاندان بزرگ ستارگان فراوان دارد بدرخشد به او یک اصالت خاصی می بخشد؛ خانواده ایشان در دو قرن اخیر عالمان بزرگی به جهان تشیع تقدیم کردند. یکی از آنها سید محمد باقر صدر است که قدر او چه در ایران و چه در جهان اسلام همچنان مجهول مانده است، به رغم اینکه سید محمد باقر صدر در فلسفه، اصول، مباحث نوین، اقتصاد و بانک بدون ربا حق بزرگی بر تفکر اسلامی و شیعی دارد. آخرین حلقه از این خاندان شهید صدر است که در نجف، سلسله جنبان یک اندیشه نو در پاسخ به نیازهای امروز بود.
رییس جامعه المصطفی (ص) العالمیه به دیگر ویژگی امام موسی صدر اشاره و تصریح کرد: استعداد و هوش سرشار ایشان را بارها در احوالات وی شنیده و خوانده ایم. جالب است که سید محمدباقر و امام موسی صدر هردو پنجاه سال عمر کردند و در کمتر از پنجاه سالگی به قله های بلند فکری و رهبری رسیدند. امام موسی صدر در سی یا چهل سالگی در فراز بالایی از علم و دانش و اخلاق و مدیریت قرار داشت و راه های طولانی علمی را طی کرد. همراهان ایشان همچون آیت عظام بهشتی و مکارم شیرازی شهدات های عینی به نبوغ فکری و هوش او داده اند؛ ماهیت فکری و حکمی وی ویژگی دیگری است که موجب شده وی را شبیه به امام (ره) یا شهید مطهری کند و در فقه مجتهد جامع الشرایط. امام موسی صدر از آن چهره هایی است که در مباحث فکری، حکمت و فلسفه دارای جایگاه قابل قبولی بود.
وی همزمانی با جامعیت درون حوزه ای و جامعیت برون حوزه ای را دیگر ویژگی خاص امام موسی صدر دانست و گفت: هر کس که افکار وی را تورق کرده باشد متوجه می شود این شخصیت با اندیشه و فیلسوفان دنیای غرب کاملا آشنا است. از کانت و هگل گرفته تا فلاسفه اسلامی. این آشنایی توانایی ویژه ای به عالم دینی می دهد که در کار خود موفق شده و بتواند با نخبگان جوامع ارتباط برقرار کند.
وی اضافه کرد: جذابیت اخلاقی و جاذبه شخصیتی امام موسی صدر که هم به صورت فطری و خدادادی و هم به صورت اکتسابی در او دیده می شود امتیاز ویژه ای است که کمتر کسی از آن برخوردار است. هر فردی که با وی معاشرت داشت مجذوب او می شد. این جاذبه میان فردی در میان رهبران و عالمان دینی نکته مهمی است و به شخص توانایی اثربخشی می دهد.
حجت الاسلام اعرافی افزود: جمع مناسب میان سنت و تجدید و حوزه و دانشگاه داستان مفصلی در دنیای اسلام و کشور ما است. کم هستند افرادی که سنت حوزه را درک کرده و در عین حال با درک دنیای جدید بتوانند میان سنت و مدرنیته بدون افتادن در ورطه انحطاط پیوند برقرار کنند. این مهم از دیگر ویژگی های امام موسی صدر بود. بیان شیوا و مودبانه، گفتار قوی و ادبیات درست، همراه با منطقی صحیح همراه با ذوق سلیم و قریحه ای مناسب با تحلیل زیبا و برداشت هایی به جا از منابع دینی از دیگر ویژگی هایی است که می توان برای این شخصیت برشمرد. برداشتی که از قرآن می شود، پیوند آن با ادبیات امروز در توان هر فردی نیست. این که کسی بتواند با بهره گیری از ادبیات نو و مفاهیم جدید برداشتی هنرمندانه از قرآن داشته باشد هنر ویژه ای است که هر فردی ندارد.
وی در ادامه به دیگر ویژگی های امام موسی صدر اشاره و بیان کرد: قدرت اینکه کسی گفتمانی فراتر از حوزه داشته باشد در توان هر کسی نیست. ایشان از این قدرت برخوردار بود بدون اینکه دچار انحراف و التقاط شود. بیرون رفتن از گفتمان خودی و ورود به گفتمان های دیگران با حفظ اصالت، هوش سرشار اجتماعی می خواهد که در شخصیت امام موسی صدر به وضوح می توان دید. 
حجت الاسلام اعرافی ابراز کرد: درک همزمان حوزه های علمیه قم و نجف و رویش جوانه های اصلاحی در نظامات حوزه ای از دیگر ویژگی های امام موسی صدر است. در یک سده اخیر همچون نجف و قم حوزه های محوری در عالم اسلام و جهان تشیع داشتیم. قم جدید 92 سال قدمت دارد؛ اگرچه در طول هزار سال همیشه حوزه بود، اما در مقاطعی افول کرده بود. در طول چند قرن کانون حوزه ها، نجف بود اما امروز این کانون به قم جدید انتقال یافته است و در پنجاه سال اخیر با قیام امام خمینی (ره)، قم محوریت عالم تشیع و یکی از چند کانون اصلی در جهان اسلام شد. این دو حوزه محوری تفاوت هایی با یکدیگر دارند. کسی که هر دو حوزه را درک کرده باشد برای او امتیازی به حساب می آید. امام موسی صدر در هر دو حوزه شاگردی کرده و با آسیب شناسی ضعف های آنها را شناخته و نگاه جامعی به آنها داشته است.
وی اظهار کرد: قدرت مدیریت و رهبری از دیگر ویژگی های ممتازی است که در شخصیت امام موسی صدر جلوه گر است. جهان علم و اندیشه یک دنیاست اما جهان سیاست و رهبری جامعه عالم دیگری است. جمع این دو بسیار دشوار است اما وی از همان اوان جوانی در کنار ابعاد فکری و فلسفی قدرت رهبری داشت و برخی از همراهان وی تحت تاثیر مدیریتش قرار می گرفتند. جریانی که وی در لبنان آغاز کرد، آغازی بود که همچنان ادامه دارد.
رییس جامعه المصطفی (ص) العالمیه با بیان اینکه هجرت در زندگی افراد فصل مهمی است تاکید کرد: امام موسی صدر مرد هجرت های بزرگ بود. وی در قم متولد شد و بخش عمده ای از تحصیلات خود را در این شهر گذراند اما هجرت به نجف هم داشت و تجارب زیادی در محضر عالمان بزرگ آموخت. هجرت نهایی وی به لبنان بود و سرآمد این کشور که محیط پر تلاطم معرکه آرا و اندیشه های جهان اسلام است، شد.
وی ادامه داد: آیت الله صدر مرد سفرهای بزرگ و رایزنی های عظیم بود. وی در سفرهای خود وارد گفتگو های حساس علمی و اجتهادی می شد. او مرد مبارزه با اسرائیل در قلب خاورمیانه بود و مرد گفتگوی ادیان و مذاهب و اندیشه های میان دینی و میان مذهبی که در روزگار خود از مبدعان این حرکت بود. پایه ریزی مقاومت و احیاگری جریان شیعی در قلب خاورمیانه از دیگر ویژگی های این شخصیت بود که حرکت بزرگ آن در لبنان در انقلاب اسلامی نیز تاثیرگذاشت اگرچه این تاثیر دو سویه بود.
وی تاکید کرد: نگاه عمرانی و اقتصادی به فعالیت های خیرخواهانه، رسیدگی به محرومان و مستمندان، همراهی او با امام و انقلاب و بهره مندی از شبکه همراهان خوب و نهراسیدن از بلاها و سختی ها از دیگر ویژگی های امام موسی صدر است و از او شخصیتی ساخت که مورد نیاز امروز نسل جوان در عالم اسلام است.
حجت الاسلام اعرافی توضیح داد: امام موسی صدر از جمله عالمان دینی است که مجتهد است و ریشه در سنت دارد اما افق های روشن باز می کند و با علم و دانش و اخلاق جامعه را هدایت می کند. در تیپ شناسی حوزویان وجود چنین افرادی بسیار مغتنم است. امام موسی صدر برای حوزویان و دانشگاهیان می تواند شخصیتی بسیار تاثیرگذار باشد.
رییس جامعه المصطفی العالمیه (ص) یادآور شد: امام موسی صدر به سازوکارهای موجود در فقه با نگاه کلان اجتماعی نگاه می کند که این دیدگاه می تواند برای همه افراد جامعه چاره ساز و راه گشا باشد.
پایان پیام /