خبرگزاری شبستان: با پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) بار دیگر مساجد هویت و منزلت خود را نسبت به ایام و زمان طاغوت به دست آوردند و از آغاز نهضت به عنوان سنگری شکست ناپذیر میعادگاه مؤمنین و خداجویان قرار گرفتند. در دوره پر فراز و نشیب انقلاب اسلامی مساجد در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، نظامی و اقتصادی وارد صحنه شدند و موجب تثبیت و استواری نهال انقلاب اسلامی گردیدند. به طوری که نیروهای فعال در مساجد به طور مستقیم در متن انقلاب شرکت جستند، به گونه ای که از آن پس مساجد نقش پایگاه ارتباطی مردم را به عهده داشتند و در شرایط حساسی که نهضت اسلامی فاقد هرگونه تشکیلات منطبق با معیارهای اسلامی بود مساجد توانستند این نارسایی مهم را جبران کرده و به انسجام نیروهای مردمی بپردازند. در آستانه ارتحال جانسوز این پیر فرزانه ضمن تبیین جایگاه مسجد در اسلام با مروری اجمالی، جایگاه و نقش مسجد در بعد سیاسی را از منظر بزرگ مرد تاریخ انقلاب اسلامی ایران مورد بررسی قرار می دهیم.
نقش و اهمیت مسجد در بعد سیاسی
مسئله حائز اهمیت در صدر اسلام که مورد توجه خاص پیامبر گرامی اسلام(ص) بوده است و امام (ره) نیز به تبعیت از پیامبر(ص) بر آن تأکید داشتند، مدیریت سیاسی مسجد است. اهمیت این موضوع به حدی است که اگر مسجد از سیاست اسلام دور بماند، آنگونه می شود، که دشمنان خواستارش بوده و سعی کرده اند تا مسجد و نماز جماعت را به محل صرف عبادت مبدل کنند، تا هیچ ضرر و خطری از این ناحیه متوجه آنها نباشد.
در دوران انقلاب اسلامی ایران نیز پس از محور اعتقادی و عبادی، پررنگ ترین، فعال ترین و بارزترین بخش کار مساجد در محور سیاست بوده است؛ چرا که مساجد در آگاهی و بیداری توده ها در دوران قبل و بعد از انقلاب نقش مؤثری داشته اند و رژیم های استعماری جهان نیز از مسجد بیش از هر نهاد انقلابی می ترسند و این واضح است که همانگونه که مسجد از آغاز به عنوان خانه خدا و محبوب ترین مکان ها به عنوان نخستین کانون عبادی مطرح بوده است و همانطور که نخستین جایگاه دانش و مرکز تعلیم و تعلم قرآن و بحث و بررسی مسائل دینی بوده است، به همان نسبت به عنوان نخستین نهاد سیاسی در جامعه اسلامی، از جایگاه و اعتبار خاصی برخوردار بوده است. پیامبر اکرم(ص) اصول سیاسی اسلام را به ویژه در اموری که می دانست مسلمانان از نظرات و تجربیات مفیدی برخوردارند، در مسجد به شوری می گذاشت.
حضرت امام(ره) در تبیین بعد سیاسی مسجد می فرمایند: "اما راجع به اسلام شروع کردند تبلیغات کردن به اینکه اسلام یک مکتبی است که می گوید: ملایم، کم کم لابد پیش می آیند، یک مکتبی است که مربوط به دعا و ذکر و یک روابطی مابین مردم و مابین خالق و سیاست را کاری به آن ندارد، اسلام به حکومت کاری ندارد، به سیاست کاری ندارد، روی این مسئله آنقدر تبلیغات کردند که در جامعه خود روحانیت هم به خورد آنها هم دادند که بسیاری از آنها هم همین اعتقاد را پیدا کردند، که روحانی مسجد برود و نماز بخواند و عرض می کنم از این صنف کارها، درس بگوید و مباحثه بکند و آن آداب شرعیه را به مردم نشان دهد. آنها دیدند که نماز روحانیون و نماز اسلام هیچ به آنها ضرر ندارد، هرچه می خواهند نماز بخوانند".
و در جایی دیگر با بیان اینکه اسلام با سیاست آمیخته شده و اسلام بدون سیاست، اسلام نیست می فرمایند: "کتاب هایی که اسلام در سیاست دارد بیشتر از کتاب هایی است که در عبادت دارد، این غلط را در ذهن ما جای گیر کرده اند و حتی حال باورشان آمده است. آقایان، به اینکه اسلام با سیاست جداست، این یک احکام عبادی است مابین خودش است و خدا، بروید توی مسجدتان و هرچه می خواهید دعا کنید، هرچه می خواهید قرآن بخوانید، حکومت ها هم به شما کار ندارند، اما این اسلام نیست".
آن بزرگ مرد تاریخ در اوج اختناق رژیم ستمشاهی یعنی سال 52 می فرمایند: "وظیفه علمای اعلام و مبلغین است که جرائم اسرائیل را در مساجد و محافل دینی به مردم گوشزد کنند".
البته ناگفته پیداست که سیاست مسجد با مسجد سیاسی که طرفداران هر گروه و جناح، این مکان مقدس را سیاسی و جناحی کرده و امام جماعت، نمازگزاران، سخنرانان و تمام برنامه های آن طبق سلیقه آن گروه اجرا می شود، فرق می کند، چرا که با تعریفی که اسلام از مسجد عرضه می کند، مسجد نمی تواند پایگاه سیاسی "یک حزب" باشد، مسجد از یک سو به "خدا" و از سوی دیگر به "مردم" تعلق دارد، از این رو نمی تواند زیر سیطرهٔ یک باند سیاسی قرار بگیرد و از آن به صورت مرکز فعالیت های تشکیلات گروهی استفاده شود.
حضرت امام در خاطره ای می فرمودند: "در دوران رضاخان من از یکی از ائمه جماعات سؤال کردم که اگر یک وقت رضاخان لباس ها را ممنوع کند و اجازه پوشیدن لباس روحانی به شما ندهد، چکار می کنید؟ او گفت: ما توی منزل می نشینیم و جایی نمی رویم. گفتم: من اگر پیشنماز بودم و رضاخان لباس را ممنوع می کرد همان روز با لباس تغییر یافته به مسجد می آمدم و به اجتماع می رفتم. نباید اجتماع را رها کرد و از مردم دور بود".
آنچه از لابلای سخنان و پیام های حضرت امام خمینی(ره) مشهود است، تأکید و سفارش بر اهمیت مسجد و اجتماع در آن است که پرداختن به تمامی آنها در این مقال نمی گنجد. ولی آنچه از مجموع سخنان پیامبرگونه ایشان دربارهٔ نقش مهم و سرنوشت ساز مسجد در جامعهٔ اسلامی بدست می آید، حفظ مسجد در راستای حفظ اسلام و دور نشدن از اهداف آن است.
نتیجه آنکه مسلمانان و حکومت اسلامی مکلفند دستورات و احکام دین را به بهترین وجه در تمامی ابعاد زندگی خود پیاده کنند و از سوی دیگر، باید مراقب باشند تا مبادا به بهانه های مختلف (مانند مقدس بودن مسجد) توطئه جدایی دین از سیاست در جامعه و مسجد اجرا شود؛ چرا که یکی از جلوه های پیاده شدن احکام دینی در زندگی مؤمنین، توجه و اهتمام به مسائل و مشکلات سیاسی جامعه و تلاش در جهت رسیدگی و برطرف ساختن آنها است. و چه مکانی بهتر از مسجد برای هماهنگی این فعالیت ها؟ و چه فضایی بهتر از جماعت مؤمنین، که خود، جلوه ای از بعد سیاسی نماز این عبادت بی همتا است؟
منابع: مجله حضور و کتاب صحیفه نور
پایان پیام/
نظر شما