نقش مسجد در معنویت، وحدت و بیداری اسلامی

خبرگزاری شبستان: قرآن کریم خانه کعبه را نخستین جایگاه هدایت و بیداری اسلامی دانسته که در زمین برای عبادت مردم نهاده شده است: «وان اولَ بیتٍ وُضع للناس للذی بیکهٍ مبارکا و هُدی للعالمین.»
پیامبر گرامی اسلام(ص) همواره از مسجد به صورت کانونی برای هدایت و بیداری امور مسلمین یاد می کند و مسجد محل حکومت و مرجع فکری و مشورت و تبادل اندیشه ها بوده است.
مسجد عمده ترین حلقه اتصال محتوای تاریخ را با اسلام تشکیل می دهد و مکانی است برای آماده سازی یک تحرک و پویایی در همه زمینه ها. حضرت علی(ع) می فرمایند: مساجد، فعال حرز و پناهگاه جامعه در برابر نفوذ شیاطین و دژ محکم در برابر تو طئه گران است.(قومی راد، 1389، ص61)
خداوند عزیز مسجد را جایگاه انسان هایی معرفی کرده است که دوستدار پاکی و طهارتند و در آن مردانی هستند که دوست می دارند پاکیزه باشند و خداوند پاکیزگان را دوست دارد.
مومنان مسجد را جایگاهی برای گریز از امور مادی و آلودگی های روزمره می دانند: «رجال لاتلهیهم تجاره و لایبع عَن ذِکرِاللهِ و اقام الصلوه و ایتاء الزکاه یخافون یوماً تتقلبُ فیه القلوبُ و الابصار.» مردانی که نه تجارت و نه معامله ای آنان را از یاد خدا و
برپا داشتن نماز و ادای زکات غافل نمی کند آن ها از روزی می ترسند که در آن، دل و چشم زیر و رو می شود.
مسجد و آبادانی معنوی
در خصوص حضور در مسجد و آبادانی معنوی آن تاکیدات متعددی در متون دینی و به ویژه قرآن کریم صورت گرفته است. از آن جمله خداوند در آیه 41 سوره ی حج می فرماید: «الذین مکناهم فی الرض اقاموا الصلوه و آمروا بالمعروفِ و نهوا عنِ المنکر و الله عاقبه الامور» همان کسانی که چون در زمین به آنان توانایی دهیم نماز برپا می دارند و زکات می دهند و به کارهای پسندیده وا می دارند، و از کارهای ناپسند بازمی دارند و فرجام همه کارها از آن خداست.
پیامبر اسلام(ص) و بزرگان دین تاکید داشته اند که احترام و آباد کردن مساجد در اموری چون نشستن و عبادت در آن، پرهیز از کارهای بیهوده، و آن را محبوب ترین مکان ها و خانه ی پرهیزکاران دانستن است.
نشستن در مسجد عبادت است و سبب آرامش و رحمت الهی می شود. نشستن در مسجد گنجینه ای است بهشتی که حتی از نشستن در بهشت بهتر است: «حضور در مساجد و عبادات در خانه خدا افزون بر آن که توفیقی بزرگ و کمالی ارزشمند نیز است کمالات روحی دیگری را نیز در پی دارد. رحمت خاص خداوند، آمرزش الهی، بهشت برین و هم نشینی و همدمی با فرشتگان الهی از آن جمله است.» (نوبهار، 1375، ص 14)
انسانِ مسجدی، زیارت کننده کوی اوست که همه چیزش از جنس مسجد است. مسجد جای دنیازدگان و دل به نفسانیات دادگان نیست، زیرا عمران و آبادی مسجد چنین اقتضا می کند. مساجد خدا را تنها کسی آباد می کند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده و نماز را برپای دارد و زکات را بپردازد و جز از خدا نترسد، امید است که چنین گروهی از هدایت یافتگان باشند.
پیامبر اسلام(ص) در مورد آبادانی مسجد به ابوذر فرمود: آبادانی مسجد آن است که در آن ها صدا بلند نشود، به سخنان و کارهای نادرست و بیهوده پرداخته نشود، در آن ها خرید و فروش صورت نگیرد، و تا زمانی که در مسجد هستی از کارهای لغو و بیهوده دست بکش اگر چنین نکنی در روز قیامت نباید کسی جز خود را ملامت کنی. (محمدی ری شهری به نقل از مکارم الخلاق)
اهمیت احترام به مسجد و رعایت معنویت در آن
مسجد، خانه خدا و جایگاه عبادت و برترین مکان زمین و منبع فیوضات معنوی و برکات گوناگون برای نمازگزاران و جامعه اسلامی است. بی گمان حضور در چنین جایگاهی، آثار فراوانی برای زن و مرد حاضر در مسجد به ارمغان خواهد داشت. مسجد دل را آباد می کند و جان را صفا می بخشد و مرکز تجلی انوار ربوبی بر قلب مومنان است. مسجد خانه هدایت و تربیت و جایگاه اهل معرفت و محل سوز و گداز عاشقان الهی است. مسجد، خانه هدایت و تربیت و جایگاه اهل معرفت و محل سوز و گداز عاشقان الهی است.
علامه سید عبدالحسین شرف الدین می نویسد: اذان و اقامه از بزرگ ترین شعائر الهی است. ندایی که زمین و آسمان را به هم پیوند می دهد و تواضع مخلوق را با عظمت خالق در هم می آمیزد.(نشریه حوزه، 4/22)
کتاب خدا مسجد را دارای فضیلتی بس بلند می شمرد که بهره گیری از معنویت و روحانیت و ارزش آن را در گروی توجه می داند. آن جا که می فرماید: آنان که با مسجد دشمنی ورزند و دستشان را به خرابی ظاهری و باطنی اش آلوده نمایند و در تعطیلی بنای مسجد یا مسائل معنوی اش بکوشند از ستمکارترین مردم روی زمین هستند.
مسجد مکانی است که روح خودخواهی و خودمحوری و گوشه نشینی را در انسان نابود می کند زیرا کانون حرکت های انقلابی و اتحاد و یگانگی بین مسلمانان جهان است. در نتیجه بنای مسجد باید بر اساس تقوا باشد. خداوند متعال به پیامبر اسلام(ص) می فرمایند: « المسجد اسسَ علی التقوی مِن ا.ول یومٍ احق ان تقوم فیه.» (توبه: 108)
عبدالغفور جامی دری
پایان پیام/