پیوند علم و دین ریشه تحولات عمیق

خبرگزاری شبستان: بزرگداشت شهادت شهید مفتح و روز وحدت حوزه و دانشگاه، یکی از مناسبت هایی بود که در هفته گذشته سی و سومین سالگرد آن برگزار شد. سالروز شهادت این شهید بزرگوار به علت مجاهدت ها و تلاش های بی دریغ ایشان در راستای اصلاح ساختار های فکری جامعه و وحدت حوزه و دانشگاه، به این عنوان نام گذاری شده است. در این راستا همایش های مختلفی هر ساله برگزار شده و امسال نیز برگزار شده و می شود، اما نکته ای که در این میان کمتر به آن توجه شده است، این است که این همایش ها چه نسبتی با هدف مورد نظر یعنی وحدت حوزه و دانشگاه داشته است؟ و به چه میزان پس از گذشت سال ها به این اهداف دست یافته ایم. در واقع مسئله این است که وحدت حوزه و دانشگاه به چه معنی است؟ و برگزاری سالگرد های متعدد برای این روز علاوه بر بزرگداشت شهید بزرگوار مفتح، چه نتایجی را در راستای این وحدت داشته است؟

حرکت در مسیر وحدت حوزه و دانشگاه، به برکت انقلاب اسلامی ایران و در نتیجه مجاهدت های بزرگانی چون شهید مطهری و شهید مفتح، آغاز گردید و قدم های ابتدایی آن برداشته شد. اما متاسفانه پس از گذشت 34 سال حرکت جدی برای پیش برد این نگرش برداشته نشده است و برگزاری همایش ها و سالگردها نتوانسته است نتیجه ای را در این راستا حاصل نماید. فارغ از این بحث که به طور کلی در کشور ما، همایش ها و مناسبت ها کمتر نتایج عملی را به دنبال خود می آورند، در ارتباط با موضوع وحدت حوزه و دانشگاه باید بگوئیم که صِرف وجود تعدادی از مدرسین حوزه در دانشگاه و یا وجود برخی از مواد درسی مشترک و یا تاسیس دانشگاه برای محصلین حوزه، نتیجه عمیقی را در ارتباط با این موضوع حاصل نخواهد کرد.

مقام معظم رهبری در نگاهی ظریف به این موضوع پرداخته و می فرمایند: " در نظام اسلامى، علم و دین پابه‏پا باید حرکت کند. وحدت حوزه و دانشگاه، یعنى این. وحدت حوزه و دانشگاه، معنایش این نیست که حتما بایستى تخصصهاى حوزه‏یى در دانشگاه و تخصصهاى دانشگاهى در حوزه دنبال بشود. نه، لزومى ندارد. اگر حوزه و دانشگاه به هم وصل و خوشبین باشند و به هم کمک بکنند و با یکدیگر همکارى نمایند، دو شعبه از یک مؤسسه‏ى علم و دین هستند. مؤسسه‏ى علم و دین، یک مؤسسه است و علم و دین باهمند.

روشن است که حوزه و دانشگاه از زاویه بنیان هایی که بر اساس آن شکل گرفته اند، بسیار متفاوت اند. در واقع ضرورت ایجاد وحدت میان حوزه و دانشگاه نیز بر همین اساس استوار است. تاریخ ایران پیش از انقلاب نشان از دین گریزی و دین ستیزی دانشگاه که بر مبانی غربی شکل یافته است دارد. در مقابل نیز سرسختی حوزویان در مقابل پذیرفتن علوم جدید و تطبیق با زمان حاضر دیده می شود. تفکر انقلاب اسلامی بر هر دو تفکر دین گریزی و تحجرگرایی خط بطلان می کشد، اما باید اذعان کنیم که این تفکر هنوز به صورت کامل به مرحله عمل نرسیده است. بنا بر تفکر انقلاب اسلامی که ریشه در معارف اهل بیت دارد، حوزه و فقه شیعه می بایست خود را با مقتضیات زمان تطبیق دهند. در عین حال دانشگاه نیز می بایست به سمت اسلامی شدن حرکت کند.

در واقع مبحث اسلامی شدن مبانی علوم انسانی نیز زیر مجموعه بحث وحدت حوزه و دانشگاه قرار دارد. مقام معظم رهبری در این ارتباط می فرمایند: " امروز هیچ کس انتظار یک دانشگاه خلق الساعه‌ى صد در صد اسلامى را ندارد، اما همه انتظار دارند که جهت حرکت، به سوى ایجاد یک دانشگاه صد در صد اسلامى باشد. این منظور حاصل نخواهد آمد مگر با وحدت عمیق و عملى حوزه و دانشگاه و روحانى و دانشجو و این یک ضرورت و نیاز انقلابى است."

بر این اساس روشن است که هدف وحدت حوزه و دانشگاه بسیار بزرگ بوده و نیل به این هدف بسیار سخت و نیازمند تلاش بسیار است. بر این اساس نگاه ساده لوحانه و گذرا به این مناسبت و عدم استفاده صحیح از موقعیت ها برای حرکت در مسیر اهداف به هیچ وجه توجیه پذیر نیست. نباید از یاد ببریم که استحکام پایه های قدرت یک جامعه بر فرهنگ آن جامعه است که آن هم بر مبنای جامعه علمی و دینی اعم از حوزه و دانشگاه قرار دارد. در نتیجه باید گفت که ریشه تحول عمیق به سوی مبانی انقلاب اسلامی در وحدت حوزه و دانشگاه و یا به زبان ساده تر پیوند علم و دین قرار دارد.

مقام معظم رهبری از این پیوند این گونه یاد می کند: " این ترکیب (وحدت حوزه و دانشگاه)، ترکیبى است که اگر به درستى زوایاى معناى رمزى آن شناخته شود، هم براى کشور و آینده بسیار بابرکت است و هم براى دشمن و نیروهاى مهاجم مزاحم کینه‌ورز خارجى و ایادى داخلى آنها بسیار تلخ و گزنده و شکننده است. وحدت حوزه و دانشگاه یعنى روآوردن این دو به یکدیگر."

پایان پیام/