فاز اول فعالیت‌های دفتر تعزیه تا پایان دولت دهم اعلام می‌شود

به گزارش خبرگزاری شبستان، نشست بررسی هنر تعزیه چالش ها و راهکارهای آن روز گذشته، 25 آذرماه، با حضور حمید شاه آبادی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، قادر آشنا، مدیرکل هنرهای نمایشی و جمعی از پیش کسوتان این عرصه در سالن کنفرانس معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

در ابتدای این نشست حجت الاسلام جعفری که مسئولیت دفتر تعزیه مرکز هنرهای نمایشی را برعهده دارد، گفت: هنر مقدس تعزیه به عنوان یکی از مردمی ترین رویدادهای مهم هنری یک واقعیت است که به لحاظ ویژگی های منحصر خود مثل معرفت، احساس و عاطفه، حماسه و رزم و اتصال به چشمه بیکران و بی انتهای اهل بیت(ع) به خصوص سرور و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) طلایه دار و حافظ بی ادعا و مبلغ بزرگ ترین رخداد فرهنگی، تاریخی و سیاسی یعنی واقعه کربلاست.

وی افزود: از طرف دیگر تعزیه به شریان های پاک تاریخی ایران باستان هم متصل است که به تعبیری می شود آن را هنر دینی و ملی نام نهاد.

مسئول دفتر تعزیه تاکید کرد: در بررسی های به عمل آمده این هنر بومی و غیر وارداتی، ارتباط و تاثیرات معجزه آسایی را به مردم منتقل کرده و عمق این ادعا به نحوی است که خیلی از مجالس تعزیه بیش از پنج ساعت بیننده خود را میخکوب کرده و تا پایان آخرین جزء اجرایی آن، آن را همراهی می کند به شکلی که گاهی بعضی از شرکت کنندگان بازیگر نقش ها می شوند.

وی یادآور شد: مردم حقیقتا خواسته ها و آرزوهای خودشان را در این مجالس مطرح و دنبال می کنند و نیازها و مطلوبات خود را با تماشای این آثار جست و جو می کنند.

وی اظهار کرد: ما به عنوان متولی و مسئول این هنر و تشکیلات مسئول هستیم که چه مقدار به جایگاه و ارزش و سپس به تعالی و رشد و ترقی آن فکر کرده و انجام وظیفه کرده ایم.

جعفری به اختصار فعالیت های تعزیه در کشور و برنامه های پیش رو را بدین شکل تشریح کرد: گرچه ممکن است خیلی از آمارها دقیق و علمی نباشد، اما گویای واقعیت های حداقل است بعضی از استان ها مثل اصفهان در جلسه معاونان هنری ادارات کل و روسای انجمن های نمایش کشور که اخیرا در تهران به همت دفتر استقرار برگزار شد، ادعا داشتند که بیش از 1400 گروه تعزیه در اصفهان وجود دارد که حدود پنج سوگواره تعزیه در این استان برگزار می شود. جدای از جریان و رویداد مهم روستای قودجان خوانسار که خود داستان مستقل و مفصلی است که به همت روحانی جلیل القدر حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج آقای خاتمی خوانساری مدیریت و هدایت می شود.

وی ادامه داد: استان های دیگر هم کم و بیش هر کدام در حد و توان خود وضعیتی مشابه این دارند که طبق اطلاعاتی که اخیرا به دست آمده در اکثر استان ها سوگواره تعزیه برگزار می شود که به طور قهری در کنار این اجراهای فراوان تعزیه به خصوص در ماه های محرم و صفر جلوه ای خاص به استان می دهد.

وی با ارائه گزارش جامعی از فعالیت در حوزه تصریح کرد: در چهار محور کلی می شود گزارش را تنظیم و تقدیم کرد: فعالیت های انجام گرفته مربوط به تعزیه که خود در هفت بخش تهیه و پیوست است، استان هایی که گروه های تعزیه خود را معرفی کرده اند که شامل هشت استان قم، گلستان، هرمزگان، سمنان، مرکزی، بوشهر، خراسان جنوبی و یزد هستند و همچنین استان هایی که فعالیت های مربوط به تعزیه خود را ارسال کرده اند که پنج استان قم، بوشهر، کرمان، هرمزگان و شهرستان خوانسار در قالب مطالباتی اختصاص دارد.

جعفری افزود: استان هایی که به استناد مکاتبه مرکز نمایش خود را برای امور تعزیه معرفی کردند 10 استان همدان، هرمزگان، آذربایجان شرقی، زنجان، مرکزی، خراسان رضوی، ایلام، خراسان جنوبی، قم و گلستان هستند، همچنین چشم انداز و برنامه های پیش رو به عنوان راهبردهای مرکز هنرهای نمایشی شامل تدوین و تهیه شیوه نامه و آئین نامه دفتر تعزیه، ساماندهی سوگواره های استانی و منطقه ای و ملی، برگزاری سوگواره ملی، ساماندهی و سازماندهی گروه های تعزیه کشور، ساماندهی و سازماندهی تشکل های مربوط به تعزیه مثل انجمن ها، کانون ها، پیگیری موزه تعزیه، ایجاد کارگروه بررسی محتوایی تعزیه، حمایت از پژوهش ها و تحقیقات و فعالیت های علمی، برگزاری کارگاه ها و همایش های علمی و پژوهشی و تحقیقاتی مربوط به تعزیه و تشکیل گروه ملی تعزیه می شود.

حمیدرضا اردلان در این نشست اظهار کرد: تکنولوژی در دنیای امروز باعث کم رنگ شدن آئین ها در زندگی شده است؛ در حالی که تعزیه به خاطر باطن عمیقش، حقیقت و نشانه هایی با خود به همراه دارد که توانسته است برخلاف دیگر هنرهای آئینی، مذهبی به حیات خود در این زمانه ادامه دهد.

وی تاکید کرد: در حال حاضر حدود پنج نفر در کل کشور در حوزه پرده خوانی به فعالیت می پردازند که این افراد از نسل نوین هستند در صورتی که طی 10 سال گذشته این افراد شامل 30 نفر می شدند و هنر تعزیه نیز در آن زمان در وضعیت بهتری به سر می برد.
این پژوهشگر تئاتر تصریح کرد: در صورتی که 20 گروه نمایشی در استان ها به فعالیت بپردازد حمایت و گسترش فعالیت و رشد در این حوزه بیشتر خواهد بود. از سوی دیگر سنت های اجرای تعزیه باید مورد بررسی قرار گیرد؛ چراکه حقیقت در اصالت سنت های تعزیه است که نمی توان میزان حفظ آن تا به امروز را مشخص کرد، اما با حفظ و ایجاد مجموعه ای قوی و بالنده می توان گروه های کوچک که زیرمجموعه ارگان بزرگ تعزیه هستند را ساماندهی کرد.

اردلان تشکیل اساسنامه ای که دارای اهدافی مشخص باشد را از مهم ترین مواردی دانست که در رشد و حفظ این هنر تاثیرگذار است و در ادامه افزود: ماهیت دفتر تعزیه باید پژوهشی باشد و نباید به شکل عملگرا فعالیت داشته باشد. این دفتر باید به صورت پژوهشی خوراک افراد را تهیه کند و در صورتی که محتوای پژوهش عمیق و درست بود، درباره اشاعه و نحوه استفاده از آن تصمیم گیری کند.

وی حفظ، ثبت و صیانت از اسناد موجود را از دیگر مواردی معرفی کرد که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد و اذعان کرد: شاید پیش کسوتان این حوزه آخرین نسل تعزیه خوانان باشند، بنابراین باید از هنرمندان این حوزه اسناد شفاهی تهیه کرد؛ چراکه گردآوری اسناد شرح تعزیه است و از سنت های اجرا محسوب می شود.

در ادامه این نشست اردشیر صالح پور بیان کرد: در طی سالیانی که در این مجموعه فعالیت کردم، شاهد فعالیتی برای این هنر اصیل و مردمی نبودم و نگاه گلخانه ای و موسمی نسبت به تعزیه تا به امروز ادامه داشته است.

وی تاکید کرد: ما با ثبت جهانی تعزیه، توقع جهانیان را نسبت به این هنر بالا برده ایم و آن ها منتظرند تا از برنامه هایی که برای صیانت، استمرار و زنده نگاه داشتن آن داریم، اطلاع یابند.

صالح پور هم در این نشست اظهار کرد: تعزیه هنری زنده است و اسباب و ادوات خاص خود را دارد. این هنر همانند رودخانه ای است که می توان از هر قسمت آن آبی برداشت. من کتابی نوشته ام که تنها مربوط به پیشخوانی های اول تعزیه است که این نشان از پر محتوا بودن این هنر دارد.

این مدرس و پژوهشگر تصریح کرد: در دوره ای که سازمان میراث فرهنگی دچار بروکراسی های مدیریتی شده بر معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واجب است که این هنر را جدی بگیرد و در جهت تداوم آن تلاش کند.
 

وی ادامه داد: من معتقدم باید با تشکیل موزه ای ضمن حفظ اسناد، مدارک و مستندات به جنبه های پژوهشی در این هنر بپردازیم و با استمرار سنت های تعزیه، زمینه حفظ این هنر را فراهم آوریم.

صالح پور خطاب به حاضران و معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیر کل هنرهای نمایشی تشریح کرد: تعزیه تنها نمایش جهان اسلام است و تنها ژانر و سبک نمایشی مذهبی محسوب می شود. ما این هنر را در کشورهایی چون عربستان نداریم و این برآیند هویت دینی، آئینی، اقلیمی و بومی ما است؛ بنابراین باید از ارزش آن آگاه باشیم که این امر تنها با همراهی مدیران و مسئولان هنری اتفاق می افتد.

وی افزود: ما در حال از دست دادن اساتید تعزیه هستیم؛ بنابراین باید برپایی این نشست را مغتنم بشماریم و برنامه هایی را برای اجرا در این هنر مشخص کنیم.

در ادامه پیش کسوتان حوزه تعزیه از جمله احمد عزیزی، حسینعلی مومن زاده، حسن عنایت پور، بهمن نامداری، مهدی دریایی، علاءالدین قاسمی، حسین زمانی، مرتضی صفاریان، رضا حیدری و محمد رضایی که در این نشست حضور داشتند ضمن معرفی و تشریح فعالیت های استان های خود پیشنهاداتی را مبنی بر نظارت بر بخش نسخه های تعزیه، بازیگری تعزیه، اجرای موسیقایی، ادبیات، تخصیص مکانی برای اجرای تعزیه، برپایی دوره های آموزش، حمایت از پیش کسوتان تعزیه، ضبط و ثبت اشعار نسخه های قدیمی تعزیه و تجربیات اشخاص ارائه کردند.

در ادامه حمید شاه آبادی، معاون هنری وزیر، پس از شنیدن گزارش ها و سخنان پیش کسوتان تعزیه ایران گفت: تردیدی نیست بالاترین هنر آئینی ما هنر ارزشمند تعزیه است که از یک سو تمامی شاخصه های ویژگی های یک اثر هنری را در خود دارد و از سوی دیگر یک منبع غنی و متصل به لایتناهی است.

وی افزود: بنیان فرهنگ شیعی ما از فرهنگ شهادت نشئت می گیرد که تعزیه نیز از چنین آبشخوری تغذیه می کند. تعزیه به عنوان بزرگ ترین میراث معنوی ما است که اگر به آن توجه نشود قطعا جفا و ظلمی به آن شده؛ بنابراین ما وظیفه صیانت و پاسداری از آن را داریم.

معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: به بهانه اینکه تعزیه را دستخوش تغییر نکنیم، نمی توانیم راه را بر روی آن سد کنیم؛ چراکه همچون تمام حرکت های ماندگارمان سیل خروشان مردم را در این موضوع به همراه داریم و باید این خوراک فکری را برای آن ها فراهم کنیم. همچنین از سوی دیگر برای نگهداری آن نباید نسبت به تحریف آن نیز بی تفاوت باشیم.

وی اظهار کرد: قانع شدن به اینکه به بهانه تحریف تعزیه را به هنر آرشیوی تبدیل کنیم، خطا است. همچنین نباید با ایجاد انحرافات وظیفه مان را به هر نوع اشک ریختن مردم معطوف کنیم.

شاه آبادی تشریح کرد: از دو سال گذشته موضوع تعزیه دغدغه مشخص من بود، به همین دلیل جلساتی را با پیش کسوتان این حوزه برگزار کردیم، ولی عدم همراهی و همسانی این جامعه باعث نگرانی و ناراحتی من شد چراکه با جمع واحدی که رویه یکسانی نداشتند رو به رو شدم.

وی ادامه داد: اینکه تمامی پیش کسوتان تعزیه امروز اینجا جمع شده اند، سرمایه ارزشمند و نقطه شروع برای جدی شدن این فعالیت به شمار می رود. تاسیس دفتر تعزیه در معاونت هنری نیز اتفاق مبارکی است که امیدوارم این دفتر با پشتوانه ای که ریشه در تک تک استان ها دارد از امروز فعالیت جدی خود را آغاز کند.

شاه آبادی بیان کرد: شور، عشق، احساس و علاقه مردم و جامعه ای که تعزیه را هدایت کرد، سرمایه امروز و آینده فردای ما است.

وی اذعان کرد: دفتر تعزیه باید تمام مقدمات را برای پیش رفتن هنر تعزیه فراهم کند و اگر تعریف خاصی برای گروه های شاخص نیاز است با ایجاد اساسنامه و با بهره گیری از بدنه کارشناسانه آن را مشخص کند.

معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: باید فاز اول فعالیت های این هنر تا پایان دولت دهم اعلام شود. ما نیازمند پیش نویس های جامع هستیم. یکی از مهم ترین کارهایی که باید انجام شود ارائه تعریف گروه های تعزیه و گروه های درجه یک این حوزه است.

شاه آبادی جمع آوری داشته های تعزیه کشور را از وظایف دفتر تعزیه معرفی کرد و افزود: باید فهرست تمام منشورات را یک جا داشته باشیم. همچنین جمع آوری نسخه ها، تشکل ها و داشته ها و کتاب های مربوط به تعزیه از دیگر کارهای دفتر تعزیه است.

وی گفت: جمع حاضر باید در خود احساس تکلیف کند و سطح این تشکیلات را تا سطح یک هیئت امنا که سه ماه یک بار دور هم جمع می شوند و شاخصه های دفتر تعزیه را مورد بررسی قرار می دهند، بالا ببرد.

شاه آبادی ادامه داد: صرف تشکیل انجمن تعزیه مسئله ای را حل نمی کند، در صورتی که اگر هسته مرکزی باشد که سرشاخه های حوزه تعزیه را داشته باشد و نسخه هایی صحیح توسط کارشناسان را شناسایی کند، بسیاری از مسائل حل خواهد شد.

معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: با تاسیس دفتر تعزیه بسیاری از اتفاقات نشدنی، شدنی می شود، ولی این در صورتی است که پشتوانه ای از افراد وجود داشته باشد؛ بنابراین اگر مناقشه ای نباشد و حاضران در این نشست فعالیت های این حوزه را دنبال کنند و امور کارشناسی شده را مورد تایید قرار دهند، مسائل این حوزه رفع می شود.

شاه آبادی اذعان کرد: اگر قرار باشد اهالی تعزیه را بیمه کنیم باید تمامی بندهای مربوط به آن در فاز اول این دفتر تعریف شود. بانک اطلاعات از افرادی که در اجراها شرکت می کنند و سوابقی از گذشته دارند به شرطی که به این مرجع اعتقاد داشته باشند حفظ و ثبت می شود.

شاه آبادی ادامه داد: با هیئت علمی کارشناسی می توان اسناد شفاهی گروه ها را ضبط و نگهداری کرد. همچنین باید نسخه های آموزشی و سی دی های آموزشی را تولید کنیم و از میان آثار تولید شده پس از بررسی دفتر تعزیه در صورت تایید کارشناسان، هولوگرام دفتر تعزیه را برای معتبر بودن سی دی ها به آن اضافه کنیم.

بنا به گزارش روابط عمومی معاونت امور هنری، وی در ادامه به فهرست هیئت علمی و شواری سیاست گذاری هنر تعزیه اشاره کرد و افزود: محصور نبودن اجرای تعزیه به ماه محرم و صفر و برنامه ریزی پس از دو ماه یاد شده برای اجرای تعزیه در 10 ماهه دیگر سال از دیگر برنامه هایی است که باید جدی گرفته شود.

شاه آبادی در پایان خاطرنشان کرد: یکی از دلایل اختصاص مکان موقت برای تعزیه، موقت بودن اجراهای تعزیه است که با استمرار اجراها این مسئله نیز رفع می شود. همچنین در بخش حمایت از این هنر در بودجه سال آینده مبلغی برای حمایت از هنر تعزیه در نظر گرفته خواهد شد.
 

پایان پیام/