ثبت ملی آیین «جوش زنی» کرمان در فهرست آثار معنوی کشور

خبرگزاری شبستان // کرمان

مردم مؤمن و ارادتمند به خاندان اهل بیت عصمت و طهارت در استان از چند روز مانده به آغاز ماه محرم، با دلهائی مالامال از ارادت به ساحت مقدس امام حسین(ع)در و دیوارها را نیز سیاه پوش می کنند.

دست اندرکاران هیئت های مذهبی و هیئت امنای مساجد در کنار مردم مؤمن و مذهبی، فضای مساجد و تکایا و حسینه ها را آماده برگزاری مراسم ویژه این ایام می کنند.

در بعضی از شهرها که از وسعت کمتری برخوردار است؛ تقریباً در جای جای شهر که قدم می گذاری، شهر سیاه پوش شده و غم و اندوه، خیابان ها و کوچه ها و معابر عمومی و در و دیوار را فرا گرفته است.

همزمان با شب اول محرم مجالس عزاداری و روضه خوانی و وعظ و خطابه در صدها مسجد و اماکن مذهبی با شور هر چه تمام آغاز می شود؛ در این مراسم وعاظ و سخنرانان ابعاد مختلف حادثه عاشورا را مورد بحث و بررسی قرار می دهند تا جان های عطشناک را سیراب از زلال عاشورا کنند.

ثبت ملی آیین "جوش زنی"

"جوش زنی" یکی از آیین های عزاداری در شهرستان های شمال استان از جمله شهربابک، انار و کوهبنان است که امسال مهر ثبت ملی بر آن حک شد.

این آیین که قدمت آن به دوران صفویه برمی گردد دارای سبک های مختلفی از جمله حیدری، ترکی، میمندی و... دارد که در این آیین، عزادارن حلقه وار به دور هم ایستاده و دست در گردن یکدیگر با کوبیدن یک پا به زمین، یک دست هم به سینه می زنند و در این حین اشعار مخصوصی همنوایی می کنند.

در گذشته، این حلقه به دور چلچراغی در مسجد صاحب الزمان شهر بابک ایجاد می شده و حلقه های بعدی گرداگرد حلقه اولیه تشکیل می شدند و به عزاداری می پرداختند.
 

 در جوش زنی، ریش سفیدان و بزرگان هیئت سر صف ایستاده و جوانان در صف های بعدی قرار می گیرند و اولین حلقه می گوید: "در خیمه، زین العابدین/ سر خود می زند بر زمین" و "علم سیه پوش آمد، خون حسین به جوش آمد" و حلقه بعدی شعر دیگری در پاسخ به آن می خواند.

جوش زنی در اکثر مناطق و روستاهای شهربابک و در ایام محرم به ویژه در عاشورا که جلوه خاصی دارد برگزاری می شود.
 

مجالس وعظ و خطابه/اطعام عزاداران

صدها هزار نفر از مردم استان به ویژه جوانان و نوجوانان هم در حالیکه پیراهن های مشکی آنان نشانه ادای ادب و احترام به مولای خونین کفن و نشانه عشق و ارادت به آن حضرت است؛ با شور و حال فراوان خود را زیر خیمه ارباب رسانده و ضمن شکر الهی از توفیق مجدد عزاداری برای سیدالشهدا و شهدای کربلا، دل های مستعد خود را به منبر روحانیت گره زده تا از معارف حسینی سیراب شوند.

در بعضی از شهرها از جمله شهر مذهبی راین، تنها در مسجد جامع آن در 15 شب نخست ماه محرم، هزاران عزادار میهمان سفره اطعام اباعبدالله(ع)نیز هستند؛ خیرین، بسیاری از نذورات خود را به سمت اطعام عزاداران جهت داده و برای شکوه بیشتر مجالس حسینی عاشقانه و خالصانه بدون اینکه حتی نامی از آنان ذکر شود، سفره های اطعام می گسترانند.
 

امام جمعه راین در مورد اهمیت اطعام عزاداران به خبرنگار شبستان می گوید: اکرام و احترام عزاداران در کنار وعظ و خطابه بسیار مهم است و یکی از وجوه اکرام عزاداران، اطعام آنان است.

وی با اشاره به جایگاه وقف در فرهنگ تشیع که بسیاری از وقف نامه ها و حتی سیره گذشتگان و ائمه نیز بر اطعام عزاداران بوده است، افزود: یقیناً اطعام عزاداران که برای ترویج فرهنگ اسلامی انجام می شود، برکت زندگی و اموال را به دنبال دارد.

حجت الاسلام اسماعیل پور تصریح کرد: وقتی انتظار داریم که عزاداران چندین ساعت در مجلس وعظ و خطابه و عزاداری حضور داشته باشند باید تسهیلاتی هم برای آنان فراهم کرد و لذا چند سالی است که توفیق الهی باعث شده تا در مسجد جامع راین 15 شب نخست ماه محرم و دهه آخر صفر اطعام عزاداران با کمک خیرین انجام شود.

وی تأکید کرد: البته اعتقاد ما این است که امر مذکور نباید به یک مسجد و یا مکان خاص محدود شود بلکه در مجالس سطح شهر و به ویژه مناطق فقیر نشین تسری پیدا کند.

طبخ غذاهای مخصوص به عنوان "عاشوری" جهت خیرات برای اموات

یکی از سنت های بسیار رایج میان مردم استان کرمان، طبخ چند نوع غذای خاص تحت عنوان "عاشوری" است که هر ساله از روز اول تا دهم محرم، خانواده ها برای خیرات اموات خود، آن را طبخ کرده و در میان همسایگان و فامیل و بعضاً فقرا و نیازمندان توزیع می کنند.

"برنج عاشوری" که غذایی با ترکیب برنج و نخود و عدس و لوبیا و کشمش و رشته است؛ رایج ترین نوع عاشوری است؛ علاوه بر این "بلغور عاشوری" هم نیز طرفداران بسیاری دارد.

عده کثیری از مردم را باور بر این است که برای تازه گذشتگان که هنوز سالگرد آنان فرا نرسیده عاشوری باید الزاماً از روز اول تا سوم محرم و قبل از طلوع آفتاب طبخ شود.

یکی از سنت هایی که از دیرباز میان مردم دیار کریمان رایج بوده است، طبخ آبگوشت فراتر از طبخ معمولی آن در ایام محرم است که بسیاری از خیرین به آن اقدام می کنند.

دیگ های بزرگ آبگوشت را در منزل بر روی آتش برافروخته ای قرار می دهند و پس از آماده شدن آن، ظرف های مردمی که از ساعت ها قبل پشت در خانه خیر تجمع کردند را پر از آبگوشت کرده و معمولاً یکی دو قرص نان هم همراه آن به مردم می دهند.

مردم کرمان اعتقاد خاصی به تبرک بودن این آبگوشت دارند؛ طبخ آبگوشت در روزهای تاسوعا و عاشورا شتاب بیشتری به خود می گیرد و بیشتر هیئت های عزادار با پایان یافتن عزاداری بر سر سفره ای که غذای اصلی ان آبگوشت است میهمان می شوند.

دستجات عزاداری؛ سینه زنی و مدیحه سرایی

از نخستین روزهای ماه محرم، هیئت های مذهبی با مهیا نمودن وسائل عزاداری از جمله طبل و سنچ و... آماده دسته روی هیئت در شب های محرم می شوند.

کارشناس تشکل های مذهبی اداره کل تبلیغات اسلامی استان کرمان به خبرنگار شبستان گفت: بیش از 2 هزار و 500 هیئت مذهبی در استان فعالیت دارد که این هیئت ها، دستجات سینه زنی را از پنجم محرم حرکت می دهند؛ هرچند که در بعضی از شهرها حتی از شب اول محرم دسته روی هیئت انجام می شود.

حجت الاسلام علی دوست محمدی افزود: امسال در آستانه ماه محرم شورای هیئت های مذهبی و گردهمایی هیئت ها به تفکیک مناطق شمال، جنوب و شرق استان در بردسیر، جیرفت و بم برگزار شد و توجیه هیئت های عزادار صورت گرفت.

وی اعلام کرد: علاوه بر اجتماع بزرگ عاشورائیان در روزهای تاسوعا و عاشورا در بم، کوهبنان و چند شهر دیگر، در مرکز استان هم عزاداران در 18 نقطه از جمله تکیه میدان قلعه، تکیه گلبازخان، صفه عزاخانه، تکیه عباسعلی، منزل سید خوشرو و... تجمع می کنند.

طنین زیارت پرفیض عاشورا در جای جای استان

همزمان با آغاز ماه محرم مراسم پر فیض زیارت عاشورا در جای جای استان و بلکه در جای جای هر شهر این استان پهناور حال و هوای خاصی ایجاد می کند؛ همزمان با دقایق اولیه طلوع خورشید و نخستین ساعات روز، مؤمنین و مؤمنان با بند بند زیارت عاشورا پرتویی از تشعشات بیکران خورشید عالم تاب دو سرا-امام حسین(ع)- را در جان های خود احساس می کنند.

در همه مساجد، بقاع متبرکه، ادارات، مدارس و جای جای استان و هرکجا که به نحوی تجمعی فعال باشد مراسم پرفیض زیارت عاشورا برگزار می شود و در پایان همه شرکت کنندگان میهمان سفره امام حسین(ع)هستند.

زیارت عاشورا از جمله زیارات شریفی است که بر اساس مستندات، امام عصر(عج)توصیه زیادی به قرائت آن دارند و مشهور است که بزرگانی همچون ایت الله بهجت(ره)هر صبح این زیارت شریف را با کیفیت اصلی آن(صد سلام و صد لعن) در حرم مطهر حضرت معصومه(س)قرائت می کردند.

ابتکار شهرداری و شورای شهر کرمان

چند روزی است که بر روی بیلبورد نصب شده در یکی از پرترددترین مکان های شهر(چهارراه سمیه)یک کتاب عاشورایی معرفی شده است.

در این اقدام خلاقانه که به ابتکار شهرداری و شورای شهر کرمان انجام شده است، کتاب "آئینه در کربلاست" اثر گرانسنگ دکتر محمدرضا سنگری، عاشوراپژوه برجسته کشورمان به صورت خلاصه و اجمالی معرفی شده است؛ این اقدام به طور قطع در تشویق عموم به مطالعه آثار عاشورایی اثرگذار است.

نوجوانان هم بر سر خوان گسترده اباعبدالله نشسته اند

در ماه محرم به ویژه در دهه اول آن، آموزش و پرورش با هماهنگی دفاتر ائمه جمعه در هر شهر، تعدادی از مبلغان را برای حضور در مراسم صبحگاه و یا ساعتی مشخص جهت ایراد سخن و نشر معارف حسینی در میان دل های پاک و مستعد هزاران دانش آموز دعوت می کند.

مدارس هم حال و هوای عاشورائی به خود گرفته است؛ نه مدارس و نوجوانان که عالم و آدم این روزها عاشورایی است و هوس کرب و بلا، دیدن گنبد دلدار و بوسیدن آستان قافله سالار، همه را کربلائی کرده است.

پایان پیام/