روابط فزاینده مصر و ترکیه می تواند نشانه نظم جدیدی در منطقه باشد

به گزارش خبرگزاری شبستان "جفری فلشمان" نویسنده مقاله لس آنجلس تایمز تصریح کرده است: مصر و ترکیه در حال ایجاد ائتلافی هستند که تلاش رهبران اسلام گرای آنان برای تغییر شکل خاورمیانه درگیر در آشوب های سیاسی و درگیری ها بر سر چگونگی نفوذ قرآن در زندگی مردم را نشان می دهد.

روابط دو کشور می تواند از نظمی جدید و نوظهور در منطقه حکایت داشته باشد که در آن سلطه آمریکا به تدریج در مقابل اسلام گرایانی که دیگر فریادشان از سوی حاکمان طرف غرب و نظامیان سرکوب نمی شود، رنگ می بازد.

این روزنامه آمریکایی با بیان اینکه مصر و ترکیه هریک از منظر جداگانه ای به اسلام سیاسی می نگرند، تاکید کرد: ترکیه که بین اروپا و آسیا واقع شده و مصر که از قدیم در مرکز جهان عرب قرارداشته، در برهه زمانی حاضر یکدیگر را کامل می کنند. اقتصاد قوی ترکیه می تواند به نجات مصر از بحران مالی کمک کند و در عین حال، قاهره می تواند جاه طلبی آنکارا را در تبدیل شدن به قدرتی در بین دولت های تحت حمایت اسلام گرایان تقویت کند.

لس آنجلس تایمز درباره نتیجه تعامل و رقابت بین ترکیه و مصر را تاثیر گذاری بر تحولات ناشی از خونریزی ها در سوریه، نفوذ در کشورهای نفت خیز در منطقه خلیج فارس، سیاست های آینده اعراب و مسلمانان درباره رژیم صهیونیستی و اختلاف بین اسلام گرایان میانه رو و تندرو دانسته است.

لس آنجلس تایمز به نقل از "احمد ابو حسین" تحلیل گر مسائل خاورمیانه در قاهره نوشته است: ترکیه تاکنون اقدامات مناسبی را در جهت ایجاد توازن بین دین و سیاست بکار بسته است. بر خلاف مصر، دولت ترکیه سکولار است و هنوز نتوانسته بین دین و سیاست توازن ایجاد کند و این موضوع نه فقط اسلام گرایان در مصر، بلکه همه را سردرگم کرده است.

این گزارش با یادآوری رزمایش اخیر نظامی بین ترکیه و مصر در دریای مدیترانه تصریح کرده است: محمد مرسی در سپتامبر گذشته ( شهریور) از آنکارا دیدن کرد و انتظار می رود اردوغان ماه جاری میلادی از قاهره بازدید کند.

وی هم چنین وعده همکاری های نزدیک تر با مصر و اعطای کمک مالی به ارزش احتمالا 2 میلیارد دلار را داده است. مرسی در سفر خود به آنکارا گفت که روابط تاریخی، امیدها و اهداف ترکیه و مصر عامل وحدت دو کشور در دستیابی به آزادی و عدالتی است که همه ملت ها برای رسیدن به آن تلاش می کنند.

روابط تعمیق یافته دو کشور در بحبوحه فشارهای بین المللی و داخلی ناشی از قیام هایی بروز یافته که در حال ایجاد نظم سیاسی جدیدی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا است. این روزنامه آمریکایی نوشت: اردوغان در تلاش برای تبدیل ترکیه به الگوی دمکراسی برای دولت های عربی است، هر چند که ترکیه به دلیل بازداشت هزاران نفر از فعالان کرد مورد انتقاد گروه های حقوق بشر قرار دارد. مرسی در مقابل در صدد احیای جایگاه جهانی مصر است که طی سالها حکومت "حسنی مبارک" رهبر مخلوع مصر تضعیف شده بود.

براساس گزارش لس آنجلس تایمز ظرافت دیپلماتیک و جذابیت اقتصادی ترکیه به این کشور اجازه داده تا به شکلی ماهرانه نفوذ منطقه ای خود را اعمال کند. اما جنگ داخلی در سوریه ضمن ایجاد اختلال در روابط دو کشور، اردوغان را وادار به یافتن راه حلی برای پایان دادن به درگیری ها در نزدیکی مرزهای کشورش کرده است.

وی در عین حال بشار اسد را به بکار بستن اقدام نظامی گسترده تر تهدید کرده است. همچنین ترکیه با امضای توافقنامه سپر موشکی تحت حمایت آمریکا خشم ایران به عنوان هم پیمان نزدیک سوریه را بر انگیخته است. این در حالیست که" نوری المالکی" نخست وزیر عراق امسال ترکیه را "کشوری متخاصم" خواند و این کشور را به تحریک تنش های فرقه ای در کشورش متهم کرد.

در مقاله "جفری فلشمان" آمده است: محمد مرسی نشان داده که در مقایسه با اردوغان سیاست مداری زیرک تر است. وی در جریان دیدار از تهران در آگوست گذشته ( شهریور) از گرمی در روابط تهران قاهره خبر داد و در عین حال، با محکوم کردن سرکوب مخالفان از سوی رژیم اسد، خشم مقامات ایران را برانگیخت.

مصر با مشکلاتی عمیق تر در داخل از جمله بیکاری، فقر، جنایت و سازمان های دولتی ضعیف مواجه است که به دنبال سرنگونی مبارک در سال گذشته نمایان تر شد. مرسی و اردوغان، که هر دو تقریبا از یک دهه گذشته به قدرت رسیده اند، موفق به محدود کردن نفوذ ژنرال ها در کشورشان شده اند اما هر یک از آنها از سوی سکولارها به گرایش به سمت اسلام متهم می شوند.

دو کشور هم چنین به محدود کردن و بازداشت مخالفان و روزنامه نگاران تمایل داشته اند. به نوشته لس آنجلس تایمز، بخشی از ائتلاف نزدیک قاهره و آنکارا ناشی از نفوذ گروه اخوان المسلمین مصر بر سازمان های اسلام گرا در سراسر منطقه از جمله حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان است. در حالی که گروه اخوان المسلمین از سوی حکومت مبارک تحت آزار و اذیت قرار داشت، سیاست های پوپولیستی ( عوام گرایانه) اردوغان و سرزنش های وی علیه رهبرانی مانند مبارک به دلیل سرسپردگی در مقابل خواسته های غرب توجه مردم عادی را در خیابان های عرب به خود جلب می کرد.

این روزنامه آمریکایی تاکید می کند: اکنون این پرسش مطرح است که مرسی و اردوغان چگونگی قدرت خود در اجرای سیاست های خاورمیانه را که هر دو به دنبال نفوذ در آن هستند و مصر آن را قلمرو تاریخی و راهبردی خود قلمداد می کند، به نمایش خواهند گذاشت؟

در این ارتباط، " کمال کریسی" استاد علوم سیاسی و روابط بین المللی دانشگاه استانبول، گفت: گمان نمی کنم که حتی مصر تحت سلطه گروه اخوان المسلمین قادر به درک سیاست های ترکیه در زمینه مداخله در حوزه مسائل سیاسی مصر باشد.

لس آنجلس تایمز افزود: با این حال، ترکیه رویکردی پراگماتیک (عمل گرا) و به اعتقاد تحلیل گران، مدرن را به مصر در قبال غرب، اقتصاد جهانی و ثبات توصیه کرده است. ترکیه به عنوان عضوی از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ( ناتو) هم چنین آرزوی عضویت در اتحادیه اروپا را در سر می پروراند. به رغم وقفه در مذاکرات ترکیه با اتحادیه اروپا در زمینه پیوستن به چنین اتحادیه ای، چنین روندی آنکارا را به انجام اصلاحات اقتصادی و اجتماعی وادار کرد که در نهایت به نفع اردوغان تمام شده است.

وی به شکل فزاینده ای برای گسترش منافع اقتصادی کشورش به خاورمیانه و شمال آفریقا چشم دوخته است. بر اساس گزارش رسانه های اعراب، ترکیه تجارت بیش از 100 میلیارد دلار با جهان عرب را در 5 سال آینده هدف قرار داده است.

"سیف الله الخوانکی" تحلیل گر سیاسی معتقد است، نکته جالب درباره موفقیت ترکیه تعهد این کشور به دیدگاه ها و طرح های عملی و قابل اجرا است، موضوعی که دولت مرسی فاقد آن است. دو کشور برای تهیه قانون اساسی جدید تلاش می کنند. سیاست های ترکیه ریشه در دمکراسی سکولار و سابقه احزاب سیاسی خاصی دارد که به دنبال تعدیل نفوذ اسلام است. زنان ترکیه که حجاب دارند از پذیرش مسوولیت های سیاسی منع شده اند.

دولت تحت سلطه اسلام گرایان در مصر با این حال به دنبال تدوین قانون اساسی مبتنی بر شریعت یا قانون اسلامی است و نیروهای تندرو در مصر تمایل چندانی برای الگو گرفتن از ترکیه وجود ندارد. چنین تفاوتی تا اندازه ای می تواند مفهوم تبعات فوری بهارعربی را در بر داشته باشد. گروه های اسلام گرا که مدتهای طولانی از سوی حکومت مبارک و دیگر حکومت های خودکامه سرکوب شده بودند، اکنون می کوشند دیدگاه های مذهبی و سیاسی خود را بر کشورهای توسعه نیافته یا احزاب سکولار تحمیل کنند.

این روزنامه درپایان به نقل ابو حسین تحلیل گر مصر مسائل خاورمیانه نوشت: احزاب سیاسی در ترکیه در گذشته دیدگاه های مذهبی خود را تحمیل می کردند و در حال حاضر بیشتر در زمینه اجرای سیاست های اقتصادی و اصلاحات تلاش می کنند. گروه اخوان المسلمین و سلفیست ها لفاظی های خود را به منظور سازگاری بیشتر با نیازهای مصر و جهان تغییر خواهند داد. ترک ها با اشاره به تجارب خود در گذشته در تلاش برای انتقال چنین تجاربی به مصر، سوریه و دیگر کشورهای عربی هستند.