جعلی دانستن زیارت جامعه کبیره، جرح بدون دلیل

خبرگزاری شبستان: زیارت جامعه کبیره که از حضرت امام هادی (ع) نقل و روایت شده است، بی تردید یکی از زیارات مأثور و مهمی است که دارای سندی معتبر و علاوه بر آن مضامینی ارزشمند و عرفانی و عمیق در باب معرفت و شناخت جایگاه ائمه معصومین و اهل بیت پیامبر (ع) است.
در این زیارتنامه به بهترین شکل اوصاف و ویژگی‌های امام معصوم و مفترض الطاعه تبیین شده است و این زیارتنامه را می‌توان منشور امام شناسی نامید، به طوری که در کلام برخی بزرگان زیارت جامعه، منشور بلند امامت و هدایت نام گرفته است. این منشور بلند در لباس شرح فضایل و کمالات انسان‌های کامل و خلفای برجسته الهی، یعنی ائمه اطهار (ع) بیان شده است.
به هر حال زیارت جامعه کبیره، یکى از زیارت هاى معروف و پرمحتوا است که در آن فضائل و کمالات اهل‏بیت پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. مطالعه و دقت در فقرات این زیارت موجب معرفت و شناخت هر چه صحیح‏تر و بیشترِ امامان بزرگوار شیعه مى‏گردد.

بلاغت و فصاحت زیارت جامعه صدور آن از غیرمعصوم را نفی می کند
زیارت جامعه کبیره از لحاظ بلاغت و فصاحت کم نظیر و به لحاظ معنا در اوجی عظیم قرار دارد؛ که صدور آن از غیر معصوم، ناممکن و ناشدنی است و شبهه جعلی بودن آن، بسیار بعید و دور از ذهن است. فلذا از بدو صدورش تا کنون مورد اهتمام ویژه اکابر علمای شیعه وکانون توجه دوستداران و شیعیان اهل بیت (ع) قرار گرفته است. این زیارت در جوامع روائی اوّلیّه و اصلی شیعه ثبت و در کتاب های زیارتی و روایتی دیگر، نقل شده است و بر آن شروح استادانه و عالمانه متعدّدی ، نوشته شده است.
امام زمان (عج) بر قرائت آن تاکید فرموده اند و علمای بزرگ و مراجع تقلید خود بر خواندن آن مراقبت داشته و علاقه مندان به خاندان عصمت و طهارت را به استفاده و قرائت آن سفارش کرده اند. از این رو شیعه زیارت جامعه کبیره را میزان راستی و درستی عقاید و باورهایش می داند و با عرضه اعتقاداتش به این زیارت صحت و سقم آنها را محک می زند و در یک کلام می توانیم بگوییم این زیارت مرامنامه شیعه دوازده امامی است.

جعلی دانستن زیارت جامعه کبیره، جرح بدون دلیل
کسی که مدعی است زیارت جامعه کبیره ساختگی است و اساس و پایه ای ندارد باید برای ادعایش دلیل اقامه کند، در غیر این صورت سخنش از درجه اعتبار ساقط شده و ارزش علمی و فنی ندارد. این گونه اشکال کردن را اصطلاحاً، جرح گویند، یعنی زخم زدن و تخریب کردن و هیچ ارتباطی به نقد و ایراد علمی ندارد. اگر قرار باشد در عرصه مناظرات علمی و دینی، به خود اجازه دهیم، بدون دلیل و منطق هرگونه شبهه و اشکالی را -از باب آزاد اندیشی و با پوشش نقد - مطرح نماییم ، نتیجه ای جز هرج و مرج علمی و تشویش اذهان نخواهد داشت و هیچ کمکی به توسعه فرهنگ نقد و نقدپذیری و رشد معرفت دینی نمی کند. افکارجامعه ،از نقدی بهره می برد که ناصحانه، منصفانه و عالمانه باشد و با هدف بالا بردن ظرفیت های فکری و فرهنگی جامعه، وارد شده باشد و تحرک بخش و نشاط برانگیز باشد. و به پویایی جامعه بیانجامد بالاخره اشکال و نقدی مفید است که بار منفی و اثر تخریبی نداشته باشد.

تایید صحث و اعتبار زیارت جامعه کبیره در کتب معتبر شیعی
زیارت جامعه کبیره از جمله زیاراتی است که سند آن در کتاب های روائی و منابع حدیثی معتبر، بویژه در کتب چهارگانه شیعه وجود دارد.
شیخ صدوق (ره) این زیارت را در کتاب « من لا یحضره الفقیه » - از کتاب های چهارگانه شیعه - از زبان امام هادی (ع) نقل کرده است. ( من لا یحضره الفقیه – ج دوم- ص 609 )ایشان ، همین زیارت را در کتاب عیون اخبار الرضا (علیه السلام) نیزآورده است.( عیون اخبار الرضا (ع) – ج 2،ص 272) . شیخ صدوق کسی است که به دعای امام زمان (عج)، متولد شده است. خود ایشان در این باره می گوید: "هر گاه ابوجعفر محمد ابن علی الاسود، مرا می دید که برای گرفتن علم و دانش به محضر استاد می روم، به من فرمود: این میل و اشتیاق به علم و دانش که در تو وجود دارد، مایه شگفتی نیست، زیرا تو ، به دعای امام زمان (عج) متولد شده ای."

زیارت جامعه کبیره، مورد تأیید و سفارش امام زمان (عج ) و امام رضا (ع)
یکی از مهم ترین و باارزش ترین وجوه اتقان و استحکام زیارت جامعه کبیره عنایت خاصّ حضرت ولی عصر (عج) به آن است . علّامه محمّد تقی مجلسی – پدر علّامه محمّد باقر مجلسی – در شرح« من لایحضره الفقیه شیخ صدوق »در ذیل این زیات می گوید:
«چون به نجف مشرّف شدم، برای اینکه لیاقت تشرّف به حرم علوی را پیدا کنم، تصمیم گرفتم که چند روزی عبادت کنم. روزها در مقام مقائم و شب ها در رواق مطهّر مشغول بودم. شبی در عالم مکاشفه حضرت بقیّه الله (عج) را در حرم پدر بزرگوارش دیدم. فردا به (سرّ من رأی) مشرف شدم و چون وارد حرم شدم مهدی روحی فداه آن پاره ماه آنجا بود. ایستادم و از دور به طور مدّاحی و در حالی که با انگشت اشاره به او می کردم زیارت جامعه را خواندم. فرمودند: بیا جلو. ابهّت و عظمت او مانع می شد، تا بالاخره جلو رفتم. به من تلطّف کرد و فرمود : «نعم الزیاره هذه».
یعنی: خوب زیارتی است این زیارت. گفتم: از جدّتان می باشد. و اشاره به قبر مطهّر امام هادی (ع) کردم. فرمودند: "بلی از جدّم صادر شده است" از این جهت علّامه مجلسی دوم درباره این زیارت می فرماید: «صحیح ترین زیارات از نظر متن و سند، زیارت جامعه کبیره است."
علّامه محمّد تقی مجلسی در جلد پنجم کتاب روضه المتّقین می گوید: "من در رؤیای حقه ای، امام رضا (ع) را زیارت کردم. مشغول خواندن زیارت جامعه بودم که حضرت به من فرمود: احسنت، احسنت. یعنی هم زیارت جامعه را تحسین کردند و هم مرا که در خدمت ایشان این زیارت را می خواندم."
معانی بلند، محتوای غنی، معارف ناب و عرشی زیارت جامعه کبیره، چیزهایی نیستند که یک انسان عادی با اتّکا به دانش و علوم اکتسابی و با مهارت های ادبی و فنی بشری بتواند، آنها را بیافریند. از این رو نسبت جعلی دادن به این زیارت به همان اندازه سست و موهن است که قرآن کریم را جعلی و ساخته ذهن و فکر یک انسان بدانیم.
آیت الله ناصر مکارم شیرازی در این باره می گوید: "مضمون زیارت جامعه کبیره ، مضمونی است که یک انسان عادی نمی تواند آن را جعل کند و به امام نسبت دهد. محتوای این زیارت، محتوائی است که از مغز توانای معصوم تراوش می کند. از مغزی سرچشمه می گیرد که به منبع بی پایان خدا اتٌصال دارد." از این رو برخی از روایات و زیارات را که مشاهده می کنیم، می بینیم از سر تا پای آن صدق و راستی می بارد و کاملاً پیدا است که سخن امام معصوم (ع) است و وجودش به بدیهی بودن صدق آن گواه است. زیارت جامعه کبیره نیز از این دست بدیهیّات است.

غلو در زیارت جامعه کبیره معنایی ندارد
یکی از شبهاتی که برخی درباره زیارت جامعه وارد کرده‌اند، توهم غلو و مبالغه درباره جایگاه ائمه معصومین (ع) در این زیارت است، ولی با نگاهی عمیق و عالمانه به فرازهای زیبا و متقن این زیارتنامه بوضوح بطلان این فکر مشخص می‌شود و به روشنی می‌توان دید که هیچ‌گونه غلو و اغراقی در آن وجود ندارد؛ چرا که اولاً آنچه در بیان امام هادی (ع) آمده، هدایت امت به بخشی از کمالات انوار پاک معصومین (ع) است وگرنه فضایل آن ذوات مقدسه بیش از اینها است. از این نظر زائر در فراز پایانی این مثنوی بلند عاشقانه به اظهار عجز رو‌می‌آورد تا خود را از امواج اقیانوس بیکران فضایل و کمالات آنان برهاند و در یک جمله می‌گوید: "سروران من مدح و ثنا و وصف شما بیش از آنچه من شماره کردم است، لیکن من بیش از این نمی‌دانم و نمی‌توانم."

ثناگویی ائمه معصوم (ع) غلو اغراق نیست
مطلب دیگری که در رد اتهام وجود غلو در چنین زیارت عاشقانه و موحدانه‌ای می‌توان گفت این است که مرز غلو خارج کردن ائمه اطهار (ع) در مقام تعریف و تمجید از دایره عبودیت است وگرنه ثناگویی در این محدوده هرگز غلو و اغراق محسوب نمی‌شود.
پایان پیام/