به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، پیامبر اکرم (ص) پیام آور رحمت لقب نام گرفتند زیرا افزون بر رحمت خدای متعال قانونی ارزنده و ارزشمند را به عنوان حقوق بشر برای همه انسان‌ها به ارمغان آوردند. ولادت حضرت پیامبر(ص) باعث شد تا جامعه بشری آماده یک زندگی نوین شود و در سایه وجود مبارک ختمی مرتبت جهل و خرافات جایش را به عقلانیت و انسانیت دهد و پیامبر(ص) با رسالت خود جامعه بشری را از جهل نجات داد و محبت و اخوت را در قلب های آنان کاشت. با حجت الاسلام و المسلمین «مهدی فصیحی» ، عضو هیات علمی پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در خصوص این حضرت گفتگویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
مهمترین راهکارهای پیامبر اسلام (ص) در روزهای پربرکت حیاتشان برای ایجاد وحدت میان مسلمانان چیست؟
بستراجتماعی و فضای عمومی زمان پیامبر گرامی اسلام فضای قبیله ای و شرافت نسب و نیاکان بود. دراین فضا هرکس که از قبیله بالاتر و ب اشرافت تر بود و اجداد سرشناس تری داشت احترام ومنزلت اجتماعی بالاتری داشت و هرکس که بی نسب و اجداد شناخته شده نداشت جایگاه اجتماعی پایین تری داشت. به همین خاطر جامعه عرب آن روز به انسان هایی که صاحب قبیله و نسب بودند می گفتند عرب اصیل و به آنها که نسب شناخته شده یا قبیله معروفی نداشتند و اهل بادیه و بیابان بودند، می گفتند اعراب. از این رو لفظ اعرابی حاوی بار منفی و نشان دهنده بی کس و کاری فرد بود که در آن روز به منزله توهین واهانت تلقی می شد. لذا پیامبراسلام در این جامعه ظهور کرد. برای پیاده کردن اسلام در ابتدا لازم بود پیامبر(ص) یک پیوند عمیق اجتماعی میان افراد چنین جامعه ای ایجاد کند. در غیر این صورت بستر اجتماعی قبیله ای اجازه پیاده سازی احکام اسلامی را نمی داد.
بنابراین اولین عمل پیامبر(ص) ایجاد عقد اخوت یا همان پیوند برادری میان افراد مدینه بود. این عمل ایشان مصداق بارز این آیه شریفه است که «انما المؤمنون اخوه» به اصطلاح طلبگی، مومنون یک صفت است و وصف اینجا مشعر به علیّـت است. یعنی علت برادری و این پیوند میان مردم از قبلیه، نسب و شرافت خانوادگی و اجدادی به بعد ایمان انتقال یافت. بنابراین می توان گفت مهم ترین راهکار برای ایجاد وحدت، زدودن پیوند قبیله ای و انسانی و نشاندن پیوند ایمانی به مثابه یک علقه مهم اجتماعی میان افراد جامعه بود. مرحوم علامه در تفسیر این آیه بیان دقیقی دارد و معتقد است که برداری میان مومنان در این آیه مجاز نیست بلکه قرآن به یک پیوند حقیقی و اصیل اشاره می کند.
درباره اهمیت مسئله تبیین و روشنگری در سیره پیامبر(ص) توضیح دهید.
تبیین گری یکی از اوصاف بسیار برجسته پیامبر رحمت است که به صورت واضحی در قرآن به ایشان نسبت داده شده است. قرآن کریم در دو آیه، صفت تبیین گری را به پیامبر اسلام نسبت می دهد: اولین آیه این است که قرآن می فرماید: «وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ إِلَّا لِتُبَیِّنَ لَهُمُ الَّذِی اخْتَلَفُوا فِیهِ وَهُدًی وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ » (وما کتاب (آسمانی قرآن) را بر تو فرو نفرستادیم مگر برای اینکه آنچه را در آن اختلاف کرده‌اند برای آنان روشن بیان کنی و (این کتاب) برای گروهی که ایمان می‌آورند مایه‌ی هدایت و رحمت است.)
در دومین آیه می فرماید: « بِالْبَیِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنْزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ» ((ما پیامبران پیش از تو را) همراه با معجزات وکتب (آسمانی فرستادیم) و به سوی تو ذکر (قرآن) را فرو فرستادیم، تا برای مردم آنچه را که برایشان نازل شده روشن بیان کنی و شاید بیاندیشند.) با توجه به این دو آیه می توان اثبات کرد که روشنگری و تبیین گری از وظایف اصلی پیامبرگرامی اسلام بوده است.
چگونه می توانیم از حضرت محمد(ص) برای جامعه امروز الگوبرداری کنیم؟
حقیقت آن است که هرکسی با توجه به جایگاه خود در جامعه باید از ایشان الگو بگیرد. بنده به عنوان مبلغ دینی و روحانی که در این کسوت مشغول خدمت به جامعه هستم از منظر کار و حرفه خودم یک بعد الگوگیری را عرض می کنم. آسیبی که امروزه جامعه عالمان خودمان را چه حوزوی و چه دانشگاهی درگیر با آن می دانم، بحث دنیا طلبی و دغدغه ابعاد مادی و دنیوی است. راجع به کلمه اجر یا همان دستمزد و اجرت برعمل در قرآن جستجویی کردم. جستجوی من درباره مزد و اجرتی بود که پیامبران خدا از مردم در قبال هدایتشان طلب می کردند. شما می دانید در قرآن راجع به پیامبران آمده است، ما از شما اجرت طلب نمی کنیم. بنابراین کلمه «لا اسألکم علیه اجراً» یعنی از شما اجر و دستمزد نمی خواهیم. این جمله را در قرآن جستجو کردم. جالب است که این تعبیر بیش از ده بار در قران از زبان پیامبران تکرار شده است. این نکته می تواند الگویی خوبی باشد. این که ما برای انجام وظیفه و هدایت مردم از آنها طلب اجرت نکنیم و بدانیم که مزد هدایت را خدای متعال تضمین کرده است.
نظر شما