به گزارش خبرگزاری شبستان، پروژه موسیقایی «سیمرغ» اثر حمید متبسم _ شامگاه گذشته 14 شهریور ماه_ با حضور همایون شجریان در فرهنگسرای اندیشه مورد نقد قرار گرفت.
در ابتدای این مراسم سید عباس سجادی ـ مدیر موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری گفت: بنده به جامعه موسیقی نقد دارم چرا که حضور پیدا نکردن هنرمندان موسیقی در چنین نشست‌هایی خودش جای بحث دارد. چرا هنرمندان حوزه موسیقی با خودشان مهربان نیستند.
او ادامه داد: حمید متبسم که به تازگی وارد ایران شده با نگاه بازش پذیرفته که پروژه سیمرغ مورد نقد قرار گیرد و همایون شجریان نیز همیشه با آغوش باز از نقد استقبال می‌کند.
سجادی اظهار امیدواری کرد تا چنین نشست‌هایی بیشتر مورد توجه اهالی موسیقی قرار گیرد.
در ادامه این نشست، حمید متبسم ـ آهنگساز و نوازنده تار ـ درباره سیمرغ توضیح داد: «سیمرغ» نام یک قطعه آوازی است که بر اساس داستان زندگی زال و شاهنامه فردوسی نوشته شده است.
او افزود: فکر ساختن چنین قطعه‌ای سال‌ها با من بود اما هیچ گاه جسارتش را پیدا نمی‌کردم اما سال 85 این پارتی‌تور را باز و آغاز به نوشتن کردم و به کمک یک مشاور ادبی اشعار از شاهنامه انتخاب شدند .
متبسم ادامه داد: حجم ابیات بسیار زیاد بود و باید طوری انتخاب می‌شد تا زنجیر زندگی زال از هم گسسته نشود.
این آهنگساز در مورد ساختار قطعه آوازی «سیمرغ» اظهار کرد: این قطعه، برای ترکیب بزرگی از سازهای ایرانی نوشته شده و نقش آفرینان آن سازهایی چون تار، بم‌تار، بربط، سنتور، نی، کمانچه، قیچک آلتو و تنور و ترکیبی از سازهای کوبه‌ای به اضافه دو خط آوازی سوپرانو و تنور است که همایون شجریان پذیرفت به عنوان، تنور تک‌خوان در کنار ما باشد.
نوازنده گروه «دستان» درباره روند تولید این اثر گفت: این مجموعه به خاطر پیچیدگی‌های شاهنامه، سه سال و نیم به طول انجامید و سرانجام نوشتنش سال 89 به پایان رسید اما به خاطر حجم زیاد کار با یک تیم تدارکاتی همکاری کردم و در اروپا هم وب‌سایتی بسیار جامع برای این اثر راه‌اندازی شد.
متبسم خاطرنشان کرد: خواستم با ساخت قطعه «سیمرغ» قطعه‌ای را درخور، شان ادبیات ایران بسازم.
پیمان سلطانی به عنوان اولین منتقد در سخنانی مطرح کرد: بنده «سیمرغ» را در سالن تنیس ورزشگاه انقلاب دیدم و ویژگی حائز اهمیت این اثر حضور دو چهره خوشنام یعنی حمید متبسم به عنوان نوازنده‌ای چیره‌دست و توانا و همایون شجریان است که از هر دوی آنها به نیکی یاد می‌شود.
این منتقد ادامه داد: وجود چنین چهره‌های خوشنامی در این پروژه، توقع ما را بالا می برد و نکته‌سنجی‌ها را چند برابر می‌کند. از آنجا که «سیمرغ» یک اثر ارکسترال است بنابراین اولین توقع ما این است که اثر در قد و قواره یک مجموعه بزرگ باشد و هر عضو ارکستر حق اعلام حضور و بیان آزاد داشته باشد.
او همچنین گفت: تعداد سازها در ارکستر متبسم به اضافه محدوده صوتی بیشتر شده است و این یک توقع پلی فونیک(چند صدایی) از اثر را به وجود می‌آورد. بحثی که اینجا مطرح می‌شود که هویت چندصدایی در آثار متبسم چیست که در آهنگسازان قبل از ایشان نبوده است. خیلی‌ها با احاطه به موسیقی دستگاهی و کلاسیک اروپایی موسیقی چندصدایی ایجاد می‌کنند و تا حدی به هویت چندصدایی در موسیقی ایران پی می‌برند.
سلطانی معتقد است: متبسم در برخورد با این چندصدایی با حفظ فاصله مد شور و دشتی و همچنین فواصل دشتی فقط به موسیقی چند صدایی توجه نکرده و نوعی گردش ملودیک را نیز در نظر گرفته است. در مد دشتی(ر) فاصله‌ای داریم که متبسم آن را صرفا تبدیل به آکورد نکرده است.
او در پایان سخنانش اظهار کرد: آنچه در اجرای «سیمرغ» شاهدش هستیم هویت چندصدایی موسیقی ایرانی است که متبسم به آن دسترسی پیدا کرده و به این معناست که او موسیقی دستگاهی را خوب می‌شناسد.
سپس حمید متبسم در پاسخ به اظهارات سلطانی گفت: ترکیب مقام و اصوات در واقع دستمایه من برای چندصدایی آثار است. ما در ایران هنوز به چندصدایی قانونمندی نرسیده‌ایم و بنابراین هر کس در این زمینه کار خودش را انجام می‌دهد. دلیلش این است که یک ارکستر ایرانی تمام لایه‌های صوتی را شامل نمی‌شود و آهنگسازان ایرانی نیز بیش از اینکه آهنگساز باشند ملودی‌ساز هستند.
این نوازنده تار افزود: در موسیقی ما مرسوم است که آهنگسازها قطعه‌ای می‌سازند و معمولا آن قطعه خلق و خوی آن ساز را دارد اما از طرفی در سازی مثل سنتور امکان پرش‌های بلند و در تار پاساژهای سریع امکان‌پذیر نیست.
در بخش دیگری از این مراسم سجاد پورقناد به عنوان منتقد درباره اثر سیمرغ سخنرانی کرد و ایده خود را در باره سازبندی «سیمرغ» که تعداد سازهای مضرابی آن از سازهای کششی بیشتر است ارائه داد و پیشنهاد کرد تا در کنار این ارکستر نیز کارگاهی آموزشی به وجود بیاید.
سپس متبسم توضیحات مشخصی را در مورد سازبندی اثر ارائه داد و افزود: درست است سازهای مضرابی در این ارکستر بیشتر هستند اما طرز تفکر بنده این گونه بوده که این کار بیشتر کششی باشد، برعکس بعضی آهنگسازان که تفکر مضرابی دارند و این تفکر بر روی آثارشان دیده می‌شود.
متبسم تاکید کرد: بنده هیچگاه اجازه نمی‌دهم تفکرم بر روی کارهایم اثر بگذارد.
در بخش دیگری از این نشست، عبدالحسین مختاباد خواننده سنتی گفت: پروژه‌ای مثل «سیمرغ» کار ویژه‌ای است و تجربه دیگری در این زمینه وجود ندارد که بخواهیم برتری‌شان را نسبت به یکدیگر بسنجیم و همین طور حمید متبسم الگویی نداشت که بخواهیم او را با الگویش مقایسه کنیم.
او افزود: «سیمرغ» در شاهنامه تدبیر ماورا‌ء الطبیعه فرهنگ ایرانی است که فردوسی بزرگ هر از چند گاهی آن را وارد داستان کرده و بیرون می‌برد و همین طور انتخاب «سیمرغ» از سوی حمید متبسم و پردازش آن نیز آفرین دارد.
مختاباد خطاب به نقد سجاد پورقناد گفت: شما مطمئن باشید آهنگساز توانایی مثل حمید متبسم تمام این مسیرها را می‌داند و خودش از محدودیت سازهای ایرانی آگاه است اما او خواسته با همین امکاناتی که دارد کارش را ادامه دهد و به راستی از پس آن برآمده است.
بنا به گزارش فرهنگسرای اندیشه، این خواننده استفاده از همایون شجریان را در این پروژه تحسین کرد که باعث شده این کار با یک کلام ایرانی برای مخاطب عرضه شود.
گفتنی است، در این نشست همایون شجریان، فاضل جمشیدی، کامران همت‌پور و ... حضور داشتند.
پایان پیام/
نظر شما