به گزارش خبرنگار شبستان، نشست نقد و بررسی کتاب "تنوع تجربه دینی"، عصر روز سه شنبه، 3 تیرماه در ادامه نشست های هفتگی شهر کتاب برگزار شد.
بنابراین گزارش، انشاالله رحمتی، نویسنده و مترجم آثار فلسفی، به عنوان منتقد حاضر در نشست به سخنرانی پرداخت.
وی گفت: کتاب تنوع تجربه دینی نمونه ای غنی در حوزه فلسفه سنتی غرب است و پاسخ های زیادی را به مخاطب ارائه می دهد.
رحمتی اظهار کرد: کتاب جیمز واکنشی در مقابل کانت بود، چراکه کانت در حوزه عقل نظری متافیزیک را ممکن می داند، اما در تفکر اخلاقی و عملی اش سعی بر آن دارد مبنایی برای فهم دینی از عالم تاسیس کند.
معنای مستقل دین در ساحت عاطفه
منتقد فلسفی با بیان این مطلب که کانت مبدا، معاد و اختیار بشر را به عنوان اصول موضوعه اخلاق اثبات می کند، ادامه داد: در این دیدگاه دین به مقوله اخلاق تنزل پیدا می کند. اما جیمز برخلاف نگاه کانت که ساحت های روان بشر را عقل و اراده می داند،ساحت دیگری را به نام عاطفه مطرح می کند که در این دیدگاه دین معنای مستقلی پیدا می کند.
وی عنوان کرد: زمانی که جیمز در کتاب "تنوع تجربه دینی" درباره این نوع خاص از تجربه صحبت می کند، معتقد است چنین تجربه ای، تجربه انسان های سلیم العقل است که متفاوت از دیگران هستند، به زعم او چنین انسان هایی دوباره متولد می شوند و از نبوغ معنوی و عاطفی برخوردارند.
مترجم کتاب "دین و نظم طبیعت" افزود: هنگامی که این نظریه از سوی جیمز مطح شد، حلقه وین شکل گرفته بود و بسیاری متاثر از ذهنیت تجربه گرایان و عالمانی بودند که می خواستند علم فلسفه عینی را بنا کنند و در واقع این کتاب واکنشی نسبت به تجربه گرایی به شمار می آید.
وی ادامه داد: باتوجه به گستردگی تجربه گرایی در تفکرات فلسفی، جیمز در این کتاب قصد دارد بگوید که تفاوت ماهوی بین احوال دینی و آن احوالی که در عالم حس تجربه می کنیم، وجود ندارد و هر دو مقوله از یک سنخ هستند و اگر با همین ذهنیت تجربی کسی معیار صدق سخن را تجربه می داند با همین معیار می تواند سخنان دینی را هم معنادار بداند.
در ادامه این نشست، مسعود صادقی، ویراستار کتاب "تنوع تجربه دینی" گفت: کتاب جیمز در قرن 19 و اوایل قرن 20 باعث به وجود آمدن نوعی الهیات تجربی بود.
وی ادامه داد: جیمز بر ساحت تجربی دین تاکید می کند که این تاکید موجب شد الهیات تجربه گرایی با توجه به اقداماتی که فیلسوفان پیش از جیمز همچون "شلایر ماخر" انجام داده بودند، قوت بگیرد.
صادقی با بیان این مطلب که ادعای اصلی الهیات تجربی متاثر از جیمز است، ادامه داد: تجربه دینی؛ ساحت تجربی دین بر دیگر ساحت های آن، از جمله ساحت های عقیدتی، مناسکی و شعائری تقدم دارد و نه تنها تقدم دارد بلکه ذات دین و حقیقت دین را بعد تجربی دین می سازد.
ادیان از لحاظ تجربی یکسان هستند
این مترجم و ویراستار ابراز کرد: همچنین مبدا پیدایش دین بعد تجربه است، ادیان اگر از لحاظ شعائر و مناسک متفاوت باشند اما از لحاظ تجربی یکسان هستند و اشتراک دارند.
وی عنوان کرد: جیمز را نمی‌توان یک الهی دان دانست وی در آثار مختلف، خود را یک عمل گرا می‌داند و تجربه گرایی این فیلسوف نوعی تجربه گرایی رادیکال و ریشه‌ای است که تجربه گرایی او مکملی برای عمل گرایی محسوب می‌شود.
صادقی خاطرنشان کرد: جیمز معتقد است تجربه دینی اشاره به جهان ورای جهان مادی نمی کند، بلکه می خواهد بگوید باید جهان تجربی را به واسطه تجربه های دینی گسترده تر از آنی بدانیم که مادی گرایی و تجربه گرایی خام برای ما مطرح می کند.
پایان پیام/
نظر شما