حجت السلام امیر علی حسنلو، مدیر گروه تاریخ مرکز مطالعات فرهنگی حوزه علمیه قم، در تبیین و تشریح دعای خاصی که قرائت آن پس از هر نماز در ماه رجب سفارش شده است و بیان جایگاه این ماه به خبرنگار شبستان گفت: ماه رجب، با توجه به واقع شدن ولادت حضرت علی علیه السلام در آن، ماه عشق به امیرالمومنین علیه السلام است و این تقارن پیامی را در بردارد. فلسفه این تقارن را شاید اینگونه بتوان تبیین کرد که عبودیت پروردگار از ولایت و دوستی امیرالمومنین آغاز می شود. اخلاص، بندگی و تقرب الهی با امامت آغاز می شود و بنیان امامت، حضرت امیر علیه السلام است.
وی با اشاره به این نکته که ماه شعبان به عنوان ماه رسول خدا صل الله علیه وآله شناخته می شود، تصریح کرد: قرار گرفتن ماه رجب به عنوان مقدمه ماه شعبان و پس از آن رمضان به این معنا است که برای رسیدن به محبت رسول الله صل الله علیه و آله ابتدا باید محبت حضرت امیر علیه السلام را کسب کرد. برای رسیدن به حب نبوت که آغاز و آستانه حب ربوبیت و ضیافت الهی است، می بایست از حب امامت وارد شد و امیرالمومنین علیه السلام نیز نماد امامت است. بدون صعود به پله حب امامت کسی قادر به رسیدن به حب نبوت و ربوبیت پروردگار نیست.
عارفان سیر و سلوک را از رجب آغاز می کنند
حجت السلام حسنلو افزود: این گمان بی اساس که شخص پیامبر و کتاب جاوید او قرآن، ما را کفایت می کند، گمانی نادرست است و سند این مدعا فرمایش شخص پیامبر(ص) در این زمینه است که فرمودند: « انا مدینه العلم و علی بابها» مقصود از این باب، باب علم و اسرار هستی است و مهمترین و اساسی ترین اسرار هستی، «توحید» است. از سوی دیگر امامت و به صورت خاص امیر المومنین علیه السلام، باب این اسرار هستند. تنها از این باب می توان به معرفت مدینه النبی واصل شد و از این طریق به خدا رسید.
وی تاکید کرد:ماه رجب اولین مرحله شهود و آغاز تهجد، عبادت و بندگی است. لذا عارفان سیر و سلوک خود را نیز از ماه رجب آغاز می کنند و در منابع دینی و روایات اهل بیت(ع) در منابع اسلامی نیز جایگاه ویژه ای برای این ماه ذکر شده است.
مدیر گروه تاریخ مرکز مطالعات فرهنگی حوزه در توضیح بیشتر اهمیت و جایگاه امامت گفت: جامعه کبیره یادگار امام هادی علیه السلام که روز سوم رجب مصادف با روز شهادت آن بزرگوار بود، این جایگاه را به خوبی نمایان می کند آنجا حضرت در توصیف مقام امامت می فرماید: « من اراد الله بدا بکم و من وحده قبل ان .... » هر کس خدا را اراده کند باید از شما آغاز نماید و هر کس به دنبال درک توحید باشد باید از باب شما آن را دریافت کند. بنابراین برای طی مسیر الی الله باید از مسیر امامت عبور کرد و سر سلسله امامت، امیر المومنین علیه السلام و ماه رجب نیز بنام ایشان است.
دعاهای رجب و نیازهای روحی و معنوی ما
این محقق و استاد حوزوی در تبیین دعای مخصوص این ماه پس از نمازهای یومیه گفت: از جمله دعاهایی که اکیدا در این ماه سفارش شده دعای « یا من ارجوه لکل خیر» است که امام صادق علیه السلام این دعا را به یکی از شاگردان خود آموزش دادند. این دعا پیام های زیبایی در بر دارد. ممارست و مداومت بر این دعا، خود درسی است برای ما؛ تفکر در این که چرا باید در طول یک ماه این دعا را تکرار کرد؟ با دقت در متن و مضمون دعا متوجه می شویم که این دعا علاوه بر کوتاه و مختصر بودن، مضمون زیبایی دارد. انسان در این دعا خدا را با اسماء و صفاتی یاد می کند که گویا نیازهای روحی و معنوی او را تامین می کند و برای او خسته کننده و تکراری نیست. لذا در پایان ماه رجب نیز انسان تمایل دارد که این دعا را همچنان ادامه دهد. این دعا از نظر معنوی، مضمون و محتوا و به لحاظ مسایل عرفانی، بسیار مهم است.
حجت الاسلام حسنلو تاکید کرد: در آغاز این دعا، انسان خداوند را به عنوان منشاء تمام خیرات یاد کرده و با امید به رحمت حق دعا را آغاز می کند. «ای خداوندی که هر بدی در سایه عنایت تو خنثی است» یعنی هیچ نوع بدی و شر در زیر سایه رحمت پروردگار وجود ندارد. وجود حضرت حق رحمت مطلق است و هیچ بدی در آن راه ندارد، خیر مطلق و رحمت عمومی است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که وجود هرنوع شر، بدی و ناملایمتی در زندگی انسان، از جانب خود انسان و بازتاب اعمال اوست.
وی افزود: ما در فراز دیگری از دعا می خوانیم «ای خدایی که در مقابل اعمال کم و سرمایه ناچیز ما، با بزرگواری برخورد می کنی!» اعمال و عبادات ما اندک و ناچیز است و قابل مقایسه با عبادات و اعمال اهل بیت(ع) نیست اما خداوند وعده داده که سودهای کلان معنوی به بندگانش عنایت می کند و فرموده است: اگر بنده ای یک قدم به سوی من حرکت کند من با مهربانی غیرقابل توصیف او را پذیرفته و 10 قدم به سوی او می روم.
عطایای تو مسلمان و کافر نمی شناسد...
حجت السلام حسنلو با بیان این نکته که خداوند دو نوع عطا و بخشش نعمت دارد خاطرنشان کرد: نوع اول عطایای الهی، نعمت هایی است که به همه انسانها داده می شود؛ «ما نبودیم و تقاضامان نبود/ لطف تو ناگفته ما می نمود» به عبارت دیگر خداوند آنچه را انسان نیاز دارد اما از خدا درخواست نکرده است، به او عطا کرده و می کند تا چه رسد به اینکه انسان درخواستی از خدا داشته باشد. یعنی خدا عظیم تر و رحیم تر از آنست که انسان چیزی را بخواهد اما خدا دریغ کند. بنابراین انسان می بایست همیشه حوایج و نیازهای خود را از خدا درخواست و تمنا کند و خداوند به همه بندگان خود چه مسلمان و چه کافر عنایت دارد.
وی افزود: در ادامه دعا آمده است: « ای خدایی که به کسی که سوال نمی کند و حتی تو را نمی شناسد نیز نظر لطف داری و هر چه بخواهد یا نخواهد به او عطا می کنی! همچنان که سعدی سروده :«... دوستان را کجا کنی محروم تو که با دشمن این نظر داری!؟» این دعا نیز اشاره به وسعت رحمت خداوندی دارد که همه در آن غرقند اما در عین حال در بی خبری و غفلت به سر می برند.
این محقق تاریخ اسلام تصریح کرد: ائمه به ما فرموده اند با توجه به این مهربانی خدا، مومنان و دوستان خدا امید قطعی به او داشته باشند چرا که خداوند دوستان خود را هرگز فراموش نمی کند و ایرانیان که شیعه و از دوستداران اهل بیت(ع) هستند، از دوستان خدا نیز هستند. بر اساس نظرات بسیاری از مفسران در ذیل آیه 54 سوره مائده، مصداق این آیه ایرانیان هستند: « و یحبهم و یحبونه» خداوند به مومنان خطاب می کند که اگر در محبت پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) او کوتاهی کنید خداوند کسانی را جایگزین شما می کند که آنها به خدا عشق می ورزند و خدا نیز آنها را دوست دارد و آنها در راه خدا جهاد می کنند.
وی تاکید کرد: پیام مهم دیگری که در این دعا نهفته آنست که ائمه به ما می آموزند از خدا درخواست ها و دعاهای جامع داشته باشیم. چون وقتی حاجت بزرگ و دعای بزرگی را از خدا درخواست می کنید با برآورده شدن آن حاجت بزرگ، حاجات کوچک نیز رفع می شود لذا گفته اند که همت خود را بلند بدارید. به عنوان مثال اگر ما ظهور حضرت بقیه الله را در دعاهای خود از خدا بخواهیم بسیاری از نیازهای مادی و معنوی ما نیز تامین می شود. پس در این ماه حاجات و دعاهای بزرگ از درگاه الهی مسئلت کنیم از جمله تعجیل در ظهور حضرت و پیروزی مسلمانان و پیروانان اهل بیت در جهان.
وی افزود: در فرازدیگری از این دعا از خدا می خواهیم که در برابر کلیه شرور و بدیها ما را حفظ و در امان بدارد. در روایات آمده است که بزرگترین شر، دروغگویی است «الکذب مفتاح کل شر» از خدا برای دوری از بزرگترین بدی کمک بخواهیم. بسیاری از بدی ها نیز برای انسان ناشناخته است انسان نمی داند که چه چیزی بد یا چه چیزی خوب است؟ بنابراین در دعا می فرماید: پروردگارا ما را از همه بدی ها در امان بدار!
بخشش های بی عیب و نقص
حجت الاسلام حسنلویادآور شد: فراز دیگری از این دعا می فرماید: «فانه غیرمنقوص ما اعطیت» آنچه را که خدا اعطا می کند بدون هر نقص و عیب است مواهب، نعمتها و عطایای الهی به انسان قطعاً بدون کاستی است. در فراز پایانی دعا نیز صفات پروردگار یادآوری می شود. ائمه علیهم السلام روش دعاکردن و سخن گفتن و ادب مناجات با پروردگار را به ما می آموزند. همانگونه که در ابتدای دعا عرضه می داریم « یا من ارجوه لکل خیر... یعنی ای خدایی که درگاه تو ملجاء و پناه امید همگان است در پایان نیز می گوییم «یا ذوالجلال و الاکرام» چرا که انسان،در حال دعا، مهمان خداست و خدا خود فرموده است که «اکرم الظیوف» مهمان را گرامی بدارید و قرآن می فرماید: و لقد کرمنا بنی آدم؛ ما بنی آدم را مورد تکریم قرار داده ایم. نفس اجازه دعا به انسان، نوعی اکرام است که به انسان اذن و اجازه ورود به آین آستان و این ساحت داده شده است.
وی خاطرنشان کرد: ماه رجب به بیان دیگر ماه شادی، نشاط و امید مومنین است. چرا که انسان در سایه امید، زنده است. ماه رجب ماه عبادت است و عبادت نشاط آور است چرا که در سایه عبادت، امید و امنیت روحی کسب می شود و انسان به نقطه اطمینان می رسد. لذا این دعای زیبا نیز ما را به نقطه ای می برد که امنیت کامل در آن است؛ استرس، اضطراب و فشارهای روانی روزانه کاهش پیدا می کند. ماه رجب ماه فراغت از ناراحتی و ناآرامی ها و ماه تخلیه روحی است که با نزدیک شدن به رمضان این آرامش به اوج می رسد در این 90 روز انسان در صورت عمل به اعمال سفارش شده در این ایام و مداومت بر آنها و قرار گرفتن در سایه درخت تنومند محبت اهل بیت، به مراحلی از بلوغ معنوی و مدارج معرفتی و شهود می رسد.
پایان پیام/
نظر شما