به گزارش خبرنگار شبستان، آیت‌الله آملی لاریجانی، رئیس قوه قضاییه، در آیین افتتاحیه نخستین «کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی» ضمن سخنرانی در رابطه با تحول علوم انسانی با رویکرد تمرکز برای علوم انسانی اسلامی، با تأکید بر اینکه ایجاد تحول در علوم انسانی نیازمند مجاهده علمی و مادی و بسیج همگانی علمای حوزه و دانشگاه است، گفت: این مهم با تسریع و تعجیل میسر نمی‌شود و مهمترین مجاری تحول در علوم انسانی، توجه به پیش‌فرض‌ها و اهداف علوم انسانی متداول غربی و نقد آنها است.
وی در ادامه موضوع بازنگری در علوم انسانی را بسیار پراهمیت و دشوار خواند و اظهار کرد: علوم انسانی رایج در مغرب‌زمین که هم اکنون مورد استفاده است، قرن‌ها است که بر بنیادهایی استوار شده و رشد یافته که یکباره نمی‌توان آنها را متحول کرد و این امر مستلزم زمان و پشتکار است.
آیت الله آملی لاریجانی تصریح کرد: ایجاد تحول در علوم انسانی نیازمند مجاهده علمی و مادی و بسیج همگانی علمای حوزه و دانشگاه است و این امر با تسریع و تعجیل میسر نمی‌شود، بلکه این فرایند به تدریج و با انجام کار جمعی و فعالیت های ایجابی در کنار کارهای دانشگاهی محقق خواهد شد.
وی در ادامه هر یک از شاخه‌های علوم انسانی را بیان کننده جلوه‌ای از جلوات حیات انسانی دانست و با اشاره به مجاری تحول در علوم انسانی گفت: کسانی که از طرح تحول در علوم انسانی اظهار نگرانی کرده‌اند، بیراهه رفته‌اند و دلیل روشن این تحول، آن است که کتاب و سنت نگاه خاصی به انسان دارند و این نگاه در علوم انسانی مؤثر است.
رئیس قوه قضاییه همچنین با تأکید بر اینکه حتی علوم غیرانسانی نیز به نحوی می‌توانند از مجاری علوم انسانی متأثر باشند، ادامه داد: یکی از مهمترین مجاری تحول در علوم انسانی، توجه به پیش‌فرض‌های علوم است. زمانی پوزیتیویست‌های منطقی گمان می‌کردند که پایه‌های علم، اثبات‌پذیری تجربی است، اما بعدها نادرست بودن این تصور و دخالت مبانی متافیزیکی در بنیادهای علم آشکار شد.
وی توجه به اهداف علوم انسانی را از دیگر مجاری تحول در این علوم خواند و افزود: اگر علوم ما را به متافیزیک رهنمون کنند و از این منظر به انسان و مسائل او توجه شود، یقینا به نگاه متفاوتی با آنچه علوم رایج طرح می‌کنند، دست خواهیم یافت. چگونه ممکن است نگاهی که آفرینش انسان را از ذیل عبارت قرآنی «نفخت فیه من روحی» تبیین می‌کند، نتواند نقشی در رویکرد علومی داشته باشد که به انسان می‌پردازد.
رئیس قوه قضاییه با بیان اینکه به عنوان مثال عالمان علوم انسانی و طرفداران این علوم گفته‌اند و همچنان نیز می‌گویند که اگر کسی نظریاتی نظیر داروینیسم و ... را نپذیرد، جاهل است، افزود: اولاً این سخنان جنبه تبلیغی دارد و ثانیاً با بررسی دقیق این نظریات، خواهیم فهمید که پیش‌فرض‌هایی وجود دارد که در منشأ این دیدگاه‌ها هستند و اتفاقاً به‌شدت قابل نقد هستند.
وی با اشاره به اینکه مجموعه‌ای از داده‌ها و گزاره‌ها در علوم انسانی متداول وجود دارند که نشان می‌دهد این علوم واجد نگاه ارزشی و دستوری هم هستند، افزود: این از مصادیقی است که در چارچوب دینی قابل بحث است، خواه مورد پذیرش قرار گیرد و خواه مورد طرد و انکار.
آیت الله آملی لاریجانی با تأکید بر این که فرایند پیچیده تحول در علوم انسانی باید در سه زمینه انجام شود، گفت: نخست آنکه باید علوم موجود را بشناسیم و پیش‌فرض‌های آن را استخراج کنیم و این کار که بسیار دشوار است و همکاری گروه عظیمی از متفکران را می طلبد، باید توسط عالمان موجود در عرصه‌های مختلف علوم انسانی به انجام برسد.
وی با بیان این که رجوع به معارف دینی برای اکتشاف نگاه به انسان و عالم، ساحت دیگری است که باید به آن اهتمام شود، افزود: در معارف ما یک نگاه این است که انسان با راه و غایت خود همبستگی دارد و در این نگاه سالک و سلوک و غایت سلوک وحدت می‌یابند که چنین نگاهی به انسان می‌تواند ما را در این مسیر کمک کند.
رئیس قوه قضاییه در ادامه به تبیین سومین ساحت در تحول علوم انسانی پرداخت و گفت: تطبیق دو ساحت پیشین مهم ترین بخش از این فرایند است و در این بخش باید ببینیم در شناخت اسلامی کدام یک از پیش فرض های علوم رایج مورد قبول و کدام یک مورد طرد و نفی قرار می گیرد.
وی در پایان با اشاره به اینکه در این مسیر با چالش‌های زیادی مواجه خواهیم بود، افزود: رویکرد فعلی به علوم انسانی سیطره‌ای یافته است که متفکران ما را نیز تحت تأثیر قرار داده است و توجه به معارف دینی، حتی اگر مستقیماً دخالتی در تبیین علوم انسانی جدید نداشته باشند، نوعی آمادگی روحی و فکری ایجاد می‌کند که در این راستا می‌تواند منشا الهام محققین قرار بگیرد.
پایان پیام/
نظر شما