دکتر اسماعیل آذر، استاد دانشگاه با اشاره به بزرگداشت روز خیام به خبرنگار شبستان ،گفت:اگر از یک نفر بپرسند که برای ساخت آپولو چه کسانی تأثیرگذار بودند بعید است کسی بتواند پاسخگو باشد اما اگر از همان آدم بپرسند که آیا شکسپیر را می‌شناسد، می‌بینیم که شناخت بیشتری از شکسپیر دارد.
وی افزود: این مسئله نشان می‌دهد که شعر در همه جای دنیا به عنوان یک هنر اصیل دارای ارزش و آبرو است. از طریق یک شعر می‌توان موضوعی را بهتر دریافت و درباره آن اندیشید. به عبارتی شعر فکر، خرد و دل را به خود گرفتار می‌کند.
وی با اشاره به اهمیت خیام و شهرت او در جهان ،اضافه کرد: ازخیام بیش از 60 رباعی باقی نمانده است اما چه می‌شود که همین 60 رباعی شهرت او را به آفاق می‌رساند. در واقع مسبب این شهرت خیام ،فیتز جراد است و از طرفی دیگر سبب شهرت جراد خیام است.
وی ادامه داد: شهرت خیام به اندازه‌ای است که در برخی از نقاط دنیا خیابان‌هایی به نام اوست، چنانکه در لندن خیابانی به نام خیام وجود دارد و یا یک پارک در لندن نام گل سرخ نیشابور را به خود گرفته است که پر از گل‌هایی است که از آرامگاه خیام به آنجا برده شده است.
وی ادامه داد: به تحقیق خیام نخستین شاعری بود که در جهان شهرت داشت و بعد از او بلافاصله سعدی با ترجمه آندره درویه شهرتی جهانی یافت.
دکتر آذر خاطرنشان کرد: خیام شاعری قلندر است و شاعرانی مانند او خود را مصلح جامعه می‌پندارند و ما شاهدیم که در روزگار خیام کشت و کشتار و ظلم فراوان وجود داشته است اما خیام نتوانسته جامعه را اصلاح کند، از این رو به بن‌بست رسیده، چنانکه خود می‌گوید:« انگار که نیستی چو هستی خوش باش.»
وی درباره مسئله شراب در اشعار خیام عنوان کرد: بحث در این باره را با یک رباعی آغاز می کنم که از خیام است: آمد خبری سحر ز میخانه ما /کی رند خراباتی و دیوانه ما/ برخیز که پر کنیم پیمانه ز می/ زان پیش که پر کنند پیمانه ما. اما نکته جالب توجه در این رباعی این است که در هیچ جای دنیا هنگام سحر میخانه باز نیست بلکه هنگام سحر هنگام راز و نیاز با خدا است.
وی در ادامه این مطلب اضافه کرد: نقل است حاج میرزا جواد ملکی تبریزی در قنوت خود معمولا این غزل حافظ را می‌خوانده است صبح است ساقیا قدحی پر شراب کن/ دور فلک درنگ ندارد شتاب کن/ زان پیشتر که عالم فانی شود خراب/ما را ز جام باده گلگون خراب کن/ بنا براین اگر این غزل حافظ و رباعی خیام را با هم بخوانیم به یک مفهوم واحد می‌رسیم. منظور حافظ و خیام شراب انگوری که خمارآور است، نیست بلکه یکی از معانی شراب در جای شادی به کار گرفته شده است.
این نویسنده و پژوهشگر اظهار کرد: گاهی شراب جای نشاط و شادی می‌نشیند ولی در اصل این شادی نوعی مجاز است که از شراب افاده می‌شود و این‌گونه شعر در رباعیات خیام فراوان است.
آذر خاطرنشان کرد: علت ماندگاری حافظ و خیام تفکر و سخن‌شان است که علی‌الدوام در جوامع بشری سریان و جریان داشته است. بنده مقدمه‌ای بر خیامی که استاد سلحشور خطاطی کرده است، نوشته‌ام و در آنجا کم و بیش تفکر خیام را مورد بررسی قرار داده‌ام که می‌تواند برای علاقه‌مندان به خیام مفید واقع شود.
پایان پیام/
نظر شما