به گزارش خبرگزاری شبستان از زنجان بنای آرامگاهی قیدار نبی (ع) در جنوب غربی شهرستان خدابنده و در دامنه ارتفاعات با همین نام قرار دارد. این بنا متعلق به قیداربن اسماعیل بن ابراهیم (علیه السلام) از پیامبران الهی است، این مسئله با استشهاد 65 نفر از علمای طراز اول مورد تأیید قرار گرفته و بدین ترتیب شایعه اختصاص بنا به قبر بلغارخاتون؛ زن غازان خان مغول مردود شده است.
علامه مجلسی در بحار الانوار در ذکر جد او پیامبر گرامی اسلام(ص) نوشته است: «حضرت قیدار نبی جد سی ام رسول اکرم (ص) است و در تاریخ یعقوبی آمده است پس از حضرت اسماعیل (ع) قیدار جانشین پدر می شود و مردم را به توحید دعوت می کند.»
همچنین در کتاب جلالیون تالیف محمد باقر مجلسی نیز بر همین منوال شجره قیدار نبی (ع) را به حضرت ابراهیم (ع) و حضرت آدم نسبت داده اند.
در کتاب منهاج البراعه تألیف میرزا حبیب الله هاشمی خویی شجره نامه حضرت بدین شرح ذکر شده است: «محمد بن عبدالله(ص) بن عبدالمطلب و اسمه پیبه بن هاشم واسمه عمروبن عبدالمناف واسمه شیبه بن هاشم واسمه عمروبن عبدالمناف واسمه المغیره بن قصی واسمه زیدبن کلاب بن مره بن کعب بن لوی بن غالب بن فهربن مالک بن النصر و هو قریش بن کنانه بن جزیمه بن مدرکه بن الیاس بن مفربن نزاربن معبدبن عدنان بن اود بن لیسع بن الهمیسع بن سلامان بن بنت بن حمل بن قیدار بن اسماعیل بن ابراهیم (علیه السلام) بن تاریخ بن ناخور بن ساروع بن آدم (علیه السلام).»
معماری بقعه قیدار نبی(ع)
بنا در وضعیت کلی پلان مربع مستطیل دارد، طول آن 5/14 متر و عرض آن 30/8 متر است و از سه بخش تشکیل شده است، بخش نخست به عنوان فضای مقدماتی ورود تعبیه شده و سپس 2 فضای گنبددار پشت سر هم قرار گرفته اند.
بقعه ابتدا بر روی سه ردیف سنگ سبز تراشیده بنا شده و سپس تار و پود بنا را آجرهای ختایی تشکیل داده است.
سقف ایوان از نوع چفت های پنج و هفت تند بوده و سقف فضای دوم را عرقچین پوشش نموده که بلاواسطه بر جرزهای جانبی فرونشسته و لازم به ذکر است که زیر این فضا سردابه ای جهت گذاشتن اجساد امانتی در نظر گرفته شده است.
فضای سوم به عنوان شبستان اصلی آرامگاه است که قبر در آن قرار دارد و بر فراز آن گنبد زیبایی به روش دو پوششی استوار گشته است.
گنبد این بنا در نوع خود بی نظیر و منحصر بفرد است و در یک تقسیم بندی کلی آن را در ردیف گنبدهای "رک" می توان طبقه بندی نمود.
گنبد و بنا از نمای بیرونی بدون تزئینات و کاشی کاری است و تزئینات عمده بنا در قسمت داخلی است.
ابتدا تا ارتفاع یک متری از کف، دور تا دور بنا با کاشی های شش گوش فیروزه ای، بنفش، سیاه و سفید پوشانده شده و سقف شبستان گنبد دار با گچبری¬های بسیار زیبایی ترئین شده است.
ترکیب کلی تزئینات از موتیفی به نام شمسه با کاربندی منشعب شده و خطوط آن به نوبه خود تصاویر را محدود می نماید.
گچبری‌ها از گل و بوته، لچک و ترنج، تصویر خیالی ملائک، درخت زندگی همراه با پرندگان بسیار زیبا طراحی و اجرا شده و کلیه تزئینات با دورنگ آبی و طلایی قلم گیری شده اند.
کل این بقعه را زائرسرای بزرگی با پلان مستطیل محصور کرده که این سبک تقلید ناقصی از صحن مساجد به روش چهار ایوانی است.
به استثنای ضلع شرقی این محوطه که طاق نما است، در بقیه اضلاع حجراتی به عنوان محل سکونت زائرین احداث شده، حجره‌های ضلع غربی دو طبقه بوده که زیرزمین آن جهت استفاده احشام در نظر گرفته شده بود.
ورودی اصلی این محوطه در ضلع جنوبی تعبیه شده که با دو برج کنترل می شود و زنجیر عدالت نیز جهت تظلم مردم در آن آویزان است.
کتیبه ها و شیوه های تزئینی بنا گویای آن است که سازه‌های معماری آن بایستی در دوران های مختلفی انجام پذیرفته باشد. از جمله قدیمی ترین کتیبه برجای مانده در ضلع جنوبی صحن گنبددار مربوط به تاریخ (719 هجری قمری ) است که به تجدید ساخت آرمگاه توسط بلغان خاتون همسر غازان خان؛ ششمین سلطان ایلخانی اشاره می‌کند و کتیبه ای دیگر در همان صحن که به شرح انجام تعمیرات بنا توسط تیمورخان به سال (751 هجری قمری ) می پردازد.
آرامگاه قیدار نبی با میانسرایی دارای گنبد ناقوسی شکلی است با کاربندی زیبا که در سطوح داخلی مزین به نگاره‌های گیاهی و جانوری گچ بری شده‌ای است.
کتیبه ها:
بقعه قیدار نبی(ع) از نظر دارا بودن اموال فرهنگی یکی از بقاع معتبر استان است.
نخستین و قدیمی ترین این آثار، کتیبه ای است سنگی که در ضلع جنوبی شبستان نصب شده است و به تجدید حیات این بنا توسط بلغان خاتون اشاره دارد.
خط این کتیبه ثلث جلی و به سبک حکاکی رقم زده شده و عمق آن قابل توجه است.
کتببه دوم در ضلع جنوبی فضای نخست نصب شده که به تعمیر این بنا در سال (751 ه.ق) اشاره دارد. خط این کتیبه نستعلیق است و کلماتی که در آن حک شده، عمق کمتری دارد.
ضریح:
این بقعه دارای ضریح بسیار زیبایی است که از چوب گردو ساخته شده است و طول آن در حدود 2 متر و عرض تقریبی آن، 70/1 متر است.
نقوش در آن به روش حکاکی نشان داده شده است و سطح جانبی این ضریح با استفاده از موتیف‌های اسلیمی مزیّن شده و در قسمت فوقانی ضریح، کتیبه‌ای به خط نسخ نوشته شده است.
قرآن:
یکی از اموال فرهنگی موجود در بقعه قیدار نبی (ع) شش جلد جزوه قرآن مجید و قسمتی از آیات سوره مبارکه نخل است.
ابعاد خط 6*15 سانتی متر و نوع خط ثلث خفی بوده و کل آیات با خط به رنگ قرمز محاط شده و جلد جزوات چرمی و جنس کاغذ پاپیروس است.
لازم به ذکر است این بنای آرامگاهی به شماره 321 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
منبع: ثبوتی، هوشنگ، (1377) بناهای آرامگاهی استان زنجان، زنجان 1، چاپ اول، ص 171
پایان پیام/
نظر شما