اولین روز از همایش دو روزه «سعدی و پوشکین» عصر روز گذشته در شهر کتاب برگزار شد. در این مراسم علاوه بر کمال سروستانی، میرجلال‌الدین کزازی، میخائیل ایساکوویچ سینلنیکوف و حسن بلخاری با موضوعی‌های سعدی‌پژوهی، دلیری سعدی، بی‌باکی پوشکین و سعدی در اشعار پوشکین، مفهوم هنر در آثار سعدی و پوشکین؛ دکتر زهرا محمدی نیز درباره دریچه‌های آشنایی پوشکین با شرق و ادبیات فارسی سخن گفت.
این استاد دانشگاه تهران در ابتدای سخنان خود به بررسی زمینه‌های آشنایی روس‌ها با فرهنگ ایرانی پرداخت و گفت: علاقه‌مندی روس‌ها به فرهنگ و ادب ایران در پی حملات استعماری آنها به وجود آمد. اولین آشنایی روس‌ها با ایرانیان در اواخر دوران صفویه و در زمان سلطان حسین اتفاق افتاد و در قرن 18 بود که تدریس زبا فارسی در روسیه آغاز شد.
محمدی به بیان اینکه جهانگردان و بازرگانان به واسطه سفرنامه‌های خود نخستین کسانی بودند که شرق را وارد ادبیات روسیه کردند تاکید کرد: کاری که پوشکین برای ادبیات روسیه انجام داد شبیه کاری بود که فردوسی برای ادبیات ایران انجام داد.
او ادامه داد: در زمان پوشکین زبان روسی به زبانی مهجور مبدل شده بود و زبان فرانسه زبان غالب بود، اما این پوشکین بود که با سروده‌های خود زبان روسی را احیا کرد.
این پژوهشگر ادبی سخنان خود را با نحوه آشنایی پوشکین با ادبیات ایرانی ادامه داد و گفت: پوشکین در مدرسه‌ای که به فرمان تزار تاسیس شده بود و فقط فرزندان مقامات در آن درس می‌خواندند مشغول به تحصیل شد و در آنجا تحت تاثیر استاد خود «کاریدانف» که زرتشت بود قرار گرفت و دغدغه حاکم ایده‌آل و جامعه آرمانشهر که در اشعار پوشکین دیده می‌شود گواه این تاثیر است.
به گفته محمدی همنشینی با مولف نخستین فرهنگ روسی-فارسی و فارسی-روسی نیز گام دیگری برای آشنایی پوشکین با شرق بود.
این استاد دانشگاه از به عنوان تاثیرگذارترین رسانه‌ها در آشنایی پوشکین با شعرای ایرانی نام برد و در در بیان دلایل خود چنین توضیح داد: مجلات مجله پیک اروپا و پیک مسکو ترجمه‌های دقیقی از آثار ایرانی ارائه می‌کردند. ترجمه‌های ابتدایی از نوشته‌های ایرانی از زبان‌های واسطه انگلیسی یا فرانسوی انجام می‌شدند.
به گفته او ترجمه لیلی و مجنون نظامی، مقالات معتبری درباره زبان و ادب پارسی، به همراه بخش‌هایی از گلستان، اشعار حافظ، داستان‌های هزار و یک شب نمونه این مطالب بودند.
محمدی همچنین سفرها و یا به تعبیر بهتر به تبعیدهای پوشکین را از دیگر بسترهای آشنایی این شاعر روسی با شرق برشمرد.
او دیدار با فاضل‌خان شیدا یا فاضل‌خان گروسی و کردان ایزدی در گرجستان را نقاط عطف زندگی پوشکین دانست و تاکید کرد: پوشکین و شرق در هم آمیخته‌اند و ردپای شرق در آثار او آشکار است.
استاد دانشگاه تهران بررسی مضامین مشترک اشعار سعدی و پوشکین را پایان بخش سخنان خود قرار داد و گفت: اشعار عاشقانه، مفاهیم فلسفی و نگاه به مرگ و زندگی جاودانه از موضوعات مورد علاقه این دو شاعر بود که در آثارشان فراوان دیده می‌شود.
محمدی سپس با قرائت متن روسی شعری از پوشکین و ترجمه آن این شباهت را به نمایش گذاشت و با تشویق از سر شوق حاضران در جلسه رو‌به‌رو شد.
پایان پیام/
نظر شما