نوشاد رکنی رئیس اداره اطلاعات فرهنگی و حفاظت فنی کتابخانه و موزه ملی ملک در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از استان تهران، در مورد بازدید ژان لوک مارتینز مدیرموزه لوور پاریس از موزه ملک در سال ۱۳۹۵ و نگاه وی به این موزه گفت: در زمانی که مدیر موزه لوور پاريس به بازدید کتابخانه و موزه ملک آمد من برای ماموریتی در کابل به سر می بردم و از مدیر وقت موزه ملک شنيدم که مدیر موزه لوور پاريس بسیار کتابخانه و موزه ملک را تحسین کرده و استانداردهای مخازن این موسسه را بسیار ستوده بود.
رکنی در مورد ارزیابی مدیر موزه لوور پاريس از موسسه ملک گفت: مارتینز، موزه ملک را بسیار مثبت ارزیابی و تحسين کرد. چون ما مخازن موزه ملک را کاملا با استانداردهای خاص خودش نگهداري می‌کنيم، به خصوص در مورد نسخ خطی که به عبارتی می توان گفت به نوعی منحصر به فرد است.
رکنی در مورد اینکه چه چیزهایی باعث جذابیت این موزه برای مدیر لوور پاریس شد، گفت: طبیعتاً تعداد آثار نبود، چون آثار آنها شاید بیشتر از آثار ملک باشد، حتی شیوه های نمایش نبود که البته ما در زمینه نمایش هم پیشرفت هايی زیادی داشتیم، بلکه آن چیزی که برای مدیر روبل پاريس جذاب و جالب بود، استانداردهای نگهداری و نمایش موسسه ملک بوده که از دست نوشته‌هاي حاج حسين ملک باقي مانده بود.
وي ادامه داد: شیوه نامه ها و آئین نامه هایی که برای نگهداری و حفاظت آثار داریم، در روایات و نوشته هایی که از حاج حسین باقي مانده نشان مي دهد خود ايشان، حساسیت خاصی برای نگهداری کتاب ها و نسخ خطی داشته است.
موزه ملک اولين موزه وقفي ايران است
رکنی در خصوص موزه و کتابخانه ملک بیان داشت: موسسه ملک یک مجموعه وقفی می باشد و به عبارتی می توان گفت اولین موزه و کتابخانه وقفی ایران است که در زمان حیات حاج حسین ملک وقف‌نامه‌های جامع و کاملی از آن مجموعه منتشر شده و به عنوان اولین آئین‌نامه موزه‌ای کشور می‌باشد.
وي افزود: این آئین‌نامه موزه‌ای، دقیق و سنجيده، نحوه نگهداری و محافظت از آثار را بيان کرده و راه‌کار و مسیر را برای افراد بعد از خود نشان داده است.
کتابخانه ملک ششمين کتابخانه بزرگ ايران است
به گفته وی کتابخانه ملک ششمين کتابخانه بزرگ ایران است، با این تفاوت که کتاب‌ها و نسخه‌های خطی که در این کتابخانه وجود دارد واقعاً برگزیده هستند.
رکني تصريح کرد: حاج حسین ملک اجازه نمی داد هر کتابی وارد مجموعه او شود مگر اینکه یک ویژگی خاص داشته باشد. به خصوص در مورد مجموعه های علمی و ادبی، اين حساسيت پررنگ تر بود، این موضوع از ویژگی‌های بارز کتابخانه ملک است،
وي با بیان اینکه موزه ملک جزء بي نظرترين و کامل‌ترین موزه‌ها از نظر سکه ها و تمبرها نيز مي باشد، تصریح کرد: طبیعتاً با گسترش علم به مرور زمان در زمینه حفاظت و مرمت و همچنین ساير موضوعات، حاج حسین ملک سعی کرد به روز باشد و آئین نامه‌ها و شیوه‌های نگهداری را به روز کند.
رئيس حفاظت فنی کتابخانه و موزه ملی ملک گفت: حاج حسين ملک حتي مخازن غير استاندارد را نيز به روز کرد، به اين صورت که مخازن غیر استاندارد را از بالا به زیرزمین انتقال داد و شرایط کاملاً استانداردی مانند شرایط دمایی، رطوبتی و نورهایی که آسیب رسان نباشند را محيا کرد، همچنين سیستم های اطفا حریق و اعلام حریق و تفکیک مخازن به روز شدند.
رکني افزود: درکتابخانه ملک از گذشته نسخ خطی به صورت عمودی و ايستاده قرار نمی‌گرفت چون این شیوه در صحافی ایرانی قدیم بیشترین صدمه را به نسخ خطی وارد می کرد، کتاب ها روی هم نیز قرار نمی گرفتند بلکه کتاب ها به صورت افقی هرکدام در مخازن، در جای خود قرار می گرفت.
وي گفت: این آثار هر کدام شناسنامه‌های حفاظتی دارند که هر سال به روز می شوند و اگر نیاز به مرمت داشته باشند، بر اساس اولویت دسته بندی شده و سپس مرمت می‌شوند.
به گفته رئيس حفاظت موسسه ملک هراثر در صورتيکه نيازمند مرمت باشد به آزمایشگاه می‌رود و کارهای آسیب شناسی و فن شناسی به صورت علمی روي آن انجام می‌گيرد و سپس یک شناسنامه درمانی برای کتاب صادر می شود.
رکني تصريح کرد: ما در موسسه ملک زمانی شیوه های اتصال جلد در نسخ خطی، همچنین مرمت آثار روغنی یا لاکی در کارگاه‌ها داشتیم که اقدامات ملک را خاص تر کرده و سعی در بومي سازي آن کرديم.
وي گفت: براین اساس، ما شیوه نامه ها و آیین نامه هایی را برای نگهداری آثار در مخازن یا در سالن‌ها داریم و می‌توان گفت که روزانه بازبینی و بررسی می شود.
رکني افزود: مخازن ملک به صورت لحظه‌ای، دما و رطوبت را به وسيله حسگرهای Data layer نشان می‌دهد. به جز این، کارشناس حفاظت مخازن به صورت دستی دما و رطوبت را در سالن های نمایش و مخازن بررسی کرده و اگر مشکلی وجود داشته باشد به ما اطلاع‌رساني مي‌کند.
وی گفت: ما مزیتی که در این موسسه داریم این است که کتابخانه و موزه در کنار هم قرار دارند و اين تجمیع باعث شده تا ديد جديدي از کتابخانه و موزه به وجود آيد.
رکنی در مورد اینکه موسسه ملک از خارج از کشور هم مخاطب دارد، گفت: بله یک بخش مهم از مخاطبان ما گردشگران خارج از کشور هستند و چون تصویر با کیفیت‌تر یا کامل‌تری از ما می‌خواهند طبيتا جواب‌گو مخاطبين خود هستيم.
وي افزود: بانک اطلاعاتی ما آمادگی کامل را دارد که دو زبانه شود در صورت تامین مالی، این اسناد دو زبانه خواهد شد و در اختیار عموم قرار خواهد گرفت.
آثار حتی برای مرمت نباید از کتابخانه خارج شود
رئيس حفاظت فنی کتابخانه و موزه ملی ملک یادآور شد: حاج حسین ملک در وقف نامه می گوید: آثار حتی برای مرمت هم نباید خارج از کتابخانه شود، اين در حالي است که در آن زمان خود حاج حسین ملک برای مرمت‌های اولیه، صحافی داشت این به معنای آن است که درکتابخانه ملک باید واحد مرمت و صحافی خوبی وجود داشته باشد، در نوشته هاي حاج حسين ملک آمده کتاب‌ها براي صحافي حتي به آستان قدس رضوي نيز برده نشود.
رکنی در خصوص اینکه امکانات دیجیتالی هم در موسسه ملک وجود دارد، بيان داشت: تمام نسخ خطی و آثار موزه‌ای با کیفیت بسیار بالا دارای اطلاعات تصویری می‌باشند، همینطور متادیتاها يا به عبارتي شناسنامه هایی که هر کدام به نوبه خود کامل‌ترین هستند.
وي افزود: اين امکانات ديجيتالي در مقایسه با تمام نرم افزارهایی که در ایران و يا در دنیا موجود بود برای آثار موسسه ملک بررسی و ساخته و حتي بومی سازی شد.
رکني در پايان گفت: تقریباً تمام آثاري که برای پژوهشگران و بازدید کننده گان مفید می‌باشند، به عنوان نمونه بخشی از شناسنامه کتاب‌ها و آثار، به صورت کامل و با اطلاعات تصویری و اطلاعات کارشناسی در داخل سایت کتابخانه و موزه ملک گذاشته شده است.
نظر شما