به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ حجت الاسلام و المسلمین «محی الدین بهرام محمدیان» نکاتی را پیرامون ارزیابی آثار تولیدی نماز و تغییرات در باب محتوا عنوان کرد.
آثار فرهنگی تولید شده برای نماز و درباره نماز را چگونه ارزیابی می کنید؟
در سال های گذشته اقدامات بسیار خوبی انجام گرفته است. به یادم دارم در سالهای اول تشکیل ستاد تعداد کتاب های موجود در بازار نشر درباره نماز به شماره از ۴۷ عنوان بیشتر نبود، ولی در چند سال بعد که خود مسئولیت معاونت فرهنگ و پژوهش ستاد نماز را به عهده داشتم این عناوین به بیش از ۴۰۰ عنوان با تیراژ های بسیار وسیع رسید. در کنار این تولید کتاب رسانه های دیگر آموزشی، ترویجی و فرهنگی مانند نوار و سی دی و فیلم و برخی از وسایل و لوازم مرتبط با نماز نیز تولید شده است.
اما امروز در یک ارزیابی سریع احساس می کنم با توجه به تغییر شرایط و حتی ذائقه های مخاطبان و به روز، نیاز های جدید لازم است، هم در محتوای تولیدات فرهنگی آموزشی و هم در رسانه های موجود و هم در روش ها و الگوهای ارائه و نیز گروه های تولید کننده باید بازنگری هایی صورت بگیرد.
چه تغییراتی را ضروری می دانید؟
مثلاً در باب محتوا باید به نیازهای جدید نسلی، پرسشها و نگرش‌های امروزین آنها همراه با شبهاتی که از سوی منتقدین و یا غیر معتقدین مطرح می‌شود توجه کرد و متناسب با آن ها تولید محتوا و ارائه پاسخ کرد.
در تولید محتوا باید درجه بندی کرد و به عبارتی متناسب با نیاز، حوصله، سن، موقعیت اجتماعی، روانی و علاقه تولید کرد. مواد خواندنی بلند و بالا، کتاب های حجیم، سخنرانی های طولانی برای نسل گریزپا مناسب نیست.
ضرب آهنگ محتوا باید تند و سریع و درگیر کننده باشد، کتاب های صوتی در قالب پادکست های هدفمند با فصل های مرتبط ولی مستقل مناسب است. تولید نمایشنامه های رادیویی بر جذابیت ها می افزاید. برای محققان و اهل پژوهش، متون پژوهشی استدلالی و چالش‌برانگیز ضرورت دارد.
بکارگیری و استفاده از ظرفیت رسانه های واقعی و مجازی و تعاملی لازمه کار است. تولیدکنندگان محتوا را باید از روش های انحصاری سفارش به اهل قلم و نظر و چاپ کتاب و نوشتن های رسمی خارج ساخت و از خود مصرف‌کنندگان و به عبارت صحیح تر از مخاطبان نیز بهره گرفت.
مسابقه “نویسندگان جوان و جوانان نویسنده” یک تجربه خوب و قابل تامل در ستاد اقامه نماز است و می شود از همان تجربه در قالب های جدید و ژانرهای نو بهره گرفت.
به نظر شما چالش های فکری و عملی در اقامه نماز چه چیزهایی است؟
بنده هنوز هم معتقدم در حوزه فکر و نظر، نیازمند به گفتن از فلسفه اقامه نماز یا به عبارت کلی‌تر فلسفه عبادت و بندگی هستیم. هنوز برای بسیاری از مخاطبان چرایی اقامه نماز و چیستی آن مورد سوال و پرسش است، حتی کسانی که از سر تعبد و ایمان مذهبی منبعث از محیط خانوادگی و اجتماعی نماز می خوانند و درباره چگونگی اقامه نماز آن اطلاع و آگاهی خوب دارند، ولی به نظر می رسد درمقام چالش درباره چرایی و چیستی دچار مسئله و یا حیرت هستند.
اما چالش های عملی هم که به نظرم برخاسته از چالش‌های نظری اقامه نماز است، درباره آثار و ثمربخشی و مفید بودن آن در زندگی فردی، خانوادگی و حتی اجتماعی است.
معمولا ما در تبلیغ، به آثار معنوی نماز اشاره می کنیم و یا از ثمرات اجتماعی آن سخن می گوییم و به کارکرد نماز در جلوگیری از فحشا و منکر پافشاری می‌کنیم، ولی در ظهور و بروز این آثار بدون در نظر گرفتن شرایط اقامه نماز و محیط پیرامونی دچار مسئله و تناقض میشویم.
از برخی از مدعیان نماز رفتارهایی را مشاهده می‌کنیم که در تعارض با آثار ذکر شده برای نماز است. نسل نوجوان و جوان در پرسش از این تعارض دچار چالش عملی می شوند. بزرگسالان نیز هکذا، ولی به جهت موقعیت اجتماعی خود از آن کمتر سخن می گویند.
برای رفع این تعارض، گاهی تمسک به مشکک و ذومراتب بودن آثار نماز می‌کنیم و می‌گوییم اگر وضع رفتاری این افراد با نماز خواندن این چنین است، اگر نماز نمی خواندند چه میشد؟ همین مقدار کنترل و بهبود اثر همین نماز آنهاست.
البته این حرف ابطال ناپذیر است و برای اثبات و انکار نمی توان اقامه برهان کرد، ولی دریافت واقعی، این است که در وعده و کلام الهی تردید روا نیست. اما دستیابی به این آثار نیازمند شرایط محیطی و پیشینی و صدق در دعوت نیز هست. رفع موانع، بهسازی محیط فرهنگی و اخلاقی هرچند خود از آثار نماز است اما خود نیز مقدمه‌ای برای اقامه اجتماعی نماز و شرایط گرایش و اثربخش بودن نماز نیز می باشد.
نظر شما