مقدمه‌ مقتدرانه و مؤخره عزتمدارانه

خبرگزاری شبستان: قدرت به عنوان مهمترین مفهوم در روابط بین‌الملل از منابع مختلفی سرچشمه می‌گیرد. بسیاری توان نظامی را مهمترین منشأ قدرت می‌دانند و بر این باورند که قدرت هر کشوری با توان نظامی آن سنجیده می‌شود. برخی هم توان اقتصادی را در میزان قدرت‌ کشورها مؤثر می‌دانند و معتقدند که به هیچ وجه نمی‌توان از مولفه‌های اقتصادی چشم پوشی کرد. اما توان نظامی و اقتصادی تنها منابع قدرت تلقی نمی‌شوند. در روابط بین‌الملل کسب پرستیژ و وجاهت بین‌المللی هم از عواملی است که در میزان قدرت بازیگران نظام بین‌الملل نقشی تأثیرگذار دارد. به همین خاطر است که کشورها و دولت‌ها تلاش می‌کنند با استفاده از کارت‌های مختلفی که در اختیار دارند، بیشترین پرستیژ ممکن را در نظام بین‌الملل کسب کنند و حتی بر سر آْن به رقابت با یکدیگر می‌پردازند.
اساسا پرستیژ از راه‌های مختلفی حاصل می‌شود. اما معمول‌ترین این راهکارهای قبول میزبانی اجلاس‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی و از آن مهمتر میانجی‌گری در مناقشات منطقه‌ای و جهانی است. با این نگاه اهمیت میزبانی ترکیه در مذاکرات «1+5 با ایران» آشکار می‌شود. البته اینکه میزبانی مذاکرات را چه کشوری بر عهده داشته باشد، برای طرفین مذاکره هم بسیار حائز اهمیت است. خصوصا که مذاکرات پیش روی از اهمیتی مثال زدنی برای تمامی طرف‌ها برخوردار است. با توجه به جمیع شرایط، از جمله تحولات جهانی و منطقه ای، شاید بتوان گفت مذاکرات ایران با غرب، از ابتدای مطرح شدن موضوع برنامه هسته ای ایران از سال 82 تاکنون، هیچگاه به اهمیت و حساسیت امروز نبوده است. با این نگاه میزبانی مذاکراتی در سطح و اهمیت مذاکرات ایران با کشورهای 1+5 برای هر کشوری ارزشمند تلقی می‌شود چرا که دست‌مایه نمایش نقش و جایگاه آن کشور در مناسبات بین‌المللی خواهد بود. از این رو طبیعی و قابل فهم است که کشورهای مختلفی آمادگی خود را برای میزبانی این مذاکرات اعلام کنند و تلاش‌های فراوانی هم برای بدست آوردن این امتیاز انجام دهند و برای رسیدن به این هدف با یکدیگر رقابت کنند.
ترکیه از همان ابتدا با توجه به شرایط موجود تلاش داشت که میزبانی این مذاکرات مهم را برعهده داشته باشد تا از طریق آن اندکی کسب وجهه کند و پرستیژ خود را که در جریان حوادث سوریه تا حد زیادی از دست داده بود،‌ اندکی احیاء کند. موضوعی که در مقطعی با مخالفت جمهوری اسلامی مواجه شد. مخالفتی عزت مدارانه که به موجب آن تهران درخواست کرد مذاکرات 25 فروردین در عراق، کشور دوست و همسایه،‌ برگزار شود. به واقع سران دیپلماسی جمهوری اسلامی به درستی به این نتیجه رسیده‌ بودند که با توجه به شرایط وقت ترکیه، پذیرش میزبانی آنکارا، منافع ملی کشور را تأمین نخواهد کرد.
اقدامات ترکیه در آن مقطع سبب شده بود که تهران به نحو محسوسی از آنکارا فاصله بگیرد. دخالت‌های ترکیه در سوریه و اقدامات این کشور علیه دولت مردمی بشار اسد، یکی از مهمترین دلایل امتناع تهران از پذیرش میزبانی ترکیه بود. به واقع سران آناتولی در جریان حوادث سوریه نشان دادند که کاملا به عنوان اهرم غرب در منطقه مشغول فعالیت هستند و منافع ایالات متحده و متحدانش را نمایندگی می‌کنند.
لذا جمهوری اسلامی از پذیرش میزبانی‌ ترکیه امتناع کرد تا نخست وزیر این کشور هم که فرصتی مناسب را برای کسب پرستیژ بین‌المللی از دست رفته می‌دید به یاوه گویی در برابر ایران بپردازد. یاوه‌گویی‌هایی که در نهایت به عذرخواهی وزیر خارجه این کشور منجر شد.
اما در شرایطی که بغداد و هوشیار زیباری وزیر خارجه عراق،‌ آمادگی خود را برای میزبانی مذاکرات «1+5 با ایران» اعلام کرده بودند، سران آنکارا و رهبران حزب حاکم عدالت و توسعه با عذرخواهی از جمهوری اسلامی و پذیرفتن پیش شرط‌های تهران و دادن یک سری امتیازات توانستند، موافقت تهران را برای میزبانی ترکیه جلب کنند. یکی از مهمترین این امتیازات در اجلاس استانبول بود که ترکیه بر خلاف مواضع افراطی قبلی در خصوص سوریه با درخواست قطر و عربستان برای کمک مالی و تسلیحاتی به تروریست‌های سوریه مخالفت کرد. اقدامی که اجلاس به اصطلاح دوستان سوریه را به هم ریخت و حتی سبب شده وزیر خارجه قطر اجلاس را به نشان اعتراض ترک کند.
افزون بر این ترکیه که تا پیش از این با طرح کوفی عنان برای حل بحران سوریه مخالفت می‌کرد،‌ تحت فشار جمهوری اسلامی این طرح را پذیرفت. همچنین ترکیه که در مقطعی تصمیم گرفته بود خرید نفت از ایران را کاهش دهد در این خصوص هم تجدید نظر کرد و البته ترک‌ها مواضع خود را در قبال برنامه صلح آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی هم اصلاح کردند. به واقع پس از تمکین آنکارا به خواسته‌های ایران بود که جمهوری اسلامی با میزبانی ترکیه موافقت کرد و بنا شد دور اول گفت و گوها به میزبانی ترکیه و دور دوم آن به میزبانی عراق برگزار شود. به واقع این پذیرش میزبانی ترکیه پس از چرخش‌های آشکار سیاستمداران آنکارا به همان میزان عزت مدارانه بود که نپذیرفتن میزبانی‌ ترک‌ها پس از یاوه‌گویی‌های اردوغان.
در مجموع حساسیت جمهوری اسلامی در خصوص تعیین میزبان این دور از مذاکرات «1+5 با ایران» مقدمه‌ای خوب برای آغاز این مذاکرات طی چند روز آینده است. این مقدمه اقتدار آمیز نشان داد که جمهوری اسلامی تنها به موخره‌ای اقتدار آمیز می‌اندیشد و در دور جدید مذاکرات هم ابتکارعمل‌های نوینی از خود به نمایش خواهد گذاشت که مطابق با عزت و منافع ایران اسلامی است.
پایان پیام/