بازآفرینی نقوش دست بافته های گیلان به سبک جدید

به گزارش خبرگزاری شبستان از گیلان، مهری شیرمحمدی

نمایشگاه نقاشی گروه هنری « ورونه » به سرپرستی معصومه شهنازی پور با مجوز رسمی از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان با ۷۸ اثر در نگارخانه مارلیک از ۱۲تا ۱۷شهریور ماه به نمایش درآمد. در این نمایشگاه ۷۸ اثر با موضوع انتزاعی، نقش مایه‌های گیلان، طبیعت، میوه‌ها و با استفاده از سبک انتزاعی، آبستره، رئال، سورئالیسم، امپرسیونیسم و خودنگار در معرض دید علاقمندان قرار گرفت.

در این آثار از تکنیک نقش برجسته ( گل رس )، نقش برجسته( معرق )، آّبرنگ، مدادرنگی، اکرلیک، پاستل روغنی، میکس مدیا، راپید و گراف استفاده شده است. اما آنچه در این آثار متفاوت بود، سه تابلو از «معصومه شهنازی پور» بود که مشاهده نقوش آن برای بینندگان ناخودآگاه آشنا می‌نمود. نقوشی که با کمی دقت، می شد ردپای آن را در نقوش گلیم‌های بافته شده و موتیف‌های تکرار شونده در پارچه سنتی گیلان یعنی چادر شب مشاهده کرد.

مشاهده سه تابلو با نقش مایه‌هایی از بز، درخت سرو، پرنده، گل قالی، زیگزاگ، خفاش، ماه اوریپ، پنجره‌های مشبک، صندوقچه، گل معجری و ... ما را به این باور می‌رساند که مردم بومی که شاید خود را هنرمند نمی‌دانستند، بسیار هنرمندانه با الهام از رنگ‌ها و نقش‌های طبیعت، هنری را خلق کردند که هزاران سال است نقوش آن در پارچه چاشو، شال و گلیم، بافته می‌شود و حالا یک هنرمند توانسته آنها را با ترکیبی جدید، بازآفرینی کند.

«معصومه شهنازی پور» فارغ التحصیل رشته‌های نقاشی، گرافیک و پژوهش هنر در مقطع کارشناسی ارشد است که به مدت ۱۸سال مدرس هنر می باشد و بالغ بر ۲۰ نمایشگاه گروهی و نمایشگاه انفرادی برگزار کرده است. وی در گفتگو با شبستان، دست ساخته‌های بشر را نیاز انسان به بیان احساسات و ارتباط با همنوع می‌داند و می‌گوید: نیاکان ما، بعنوان مردمان ساده که شاید اسمشان هنرمند هم نبود، توانایی خلق آثار انتزاعی از مناظر طبیعت را داشتند. آنها نقوش و مفاهیمی را که در اطرافشان وجود داشت، خیلی خوب درک کرده و آنها را بصورت انتزاعی در نقوش دست بافته‌ها و صنایع دستی آن زمان بکار می‌بردند.

این مدرس نقاشی، با اشاره به جغرافیای گیلان و تنوع پوشش گیاهی و جانوری یادآور می‌شود: بررسی نقوش بدست آمده در آثار تمدنی گیلان نشان می‌دهد چه پیشینه‌ای داشته‌ایم و سوابق طولانی چندهزارساله قوم «ورنه» را می‌توان از دوران‌های کهن تا امروز در صنایع دستی و دست ساخته‌های بشر دید. بررسی این نقوش این فکر را برایم به‌عنوان پژوهشگر هنر ایجاد کرد، که می‌توان از این نقوش در موقعیت‌های دیگر هنری استفاده کرد. بنابراین سعی کردم این نقوش را با ترکیب دیگر و متریال جدید، بازآفرینی کنم.

شهنازی پور، با اشاره به سه تابلوی موجود در نمایشگاه نقاشی ورونه، می‌گوید: هر سه این آثار، با الهام از نقش مایه‌های سنتی گیلان از پارچه‌ها و دست بافته‌هایی همچون؛ چادرشب، گلیم، جاجیم و شال و... خلق شده‌اند و در واقع همان نقوش را با اجرای متفاوتی بازآفرینی کرده‌ام.

وی می‌افزاید: طی پژوهشی که درباره نقش مایه‌های سنتی گیلان داشتم، به این نتیجه رسیدم که می‌توان این نمادها، المان‌ها و سمبل‌ها و نشان‌های هنری را از منابع مختلفی که از گذشته تاکنون به ما رسیده، برداشت کرد. سپس بعنوان یک نقاش، آن چیزی را که دریافت کردم، به تصویر کشیده و درواقع این نقوش را بازآفرینی کردم. به این معنا که قبلا این نقوش بر پارچه و یا گلیم نقش می‌بست و من همین نقش‌ها را به‌صورت انتزاعی با شکل، ترکیب و با متریال جدید بازآفرینی کردم. متریال یکی از آثار چوب هست، دومی گل رس و مورد سوم با استفاده از تکنیک نقاشی اجرا شده است. اگرچه در ظاهر هنر معرق و یا کتیبه های نقش برجسته با گل رس را پیش از این داشتیم، ولی سبک و شیوه ترکیب بندی و ارایه این نوع آثار، ملهم از سمبل های دستبافته های گیلان، کاملا فردی و ابداع شخصی است.

شهنازی پور، با تاکید بر کابردی کردن هنرهای سنتی می‌گوید: همانطور که هنری همچون رشتی دوزی، بجای بافته‌های سنتی در سال‌های اخیر در پوشش و یا دیگر موارد کاربردی استفاده می‌شود تا این هنر ماندگار گردد، نقوش چادرشب و گلیم را هم با این سبکی که بنده ابداع کرده‌ام، می‌توان در معماری و یا دکور منازل استفاده کرد. توصیه این پژوهشگر هنر، به هنرآموزان این است که باید در احیای فرهنگ غنی گیلان تلاش کرد و همه هنرمندان کمک کنند تا نمادها و نقوش منسوخ شده با نگاه جدیدی کاربردی شده و به نسل بعدی برسد. معصومه شهنازی پور، معتقد است می‌توان با استخراج این نقوش سنتی گیلان، پل ارتباطی بین گذشته و حال ایجاد کرد.