به گزارش خبرگزاری شبستان از استان گلستان، نوروز که از آن به عنوان رستاخیز طبیعت یاد می شود، باعث ایجاد حس پویایی، سرزندگی، نشاط و امید دوباره به زندگی در بین مردم می شود. هر قومی متناسب با آیین و رسومی که دارد جشن نوروز را گرامی می دارد.
در فرهنگ ترکمن، نوروز با طلوع خورشید در نخستین روز بهاری آغاز و به عنوان" تأزه ییل" جشن گرفته می‌شده است.
جشن‌ها و اعیاد در بین ترکمن‌ها به مناسبت‌های گوناگون از ویژگی های خاصی برخوردارند و می‌توان آنها را به چند دسته تقسیم کرد:
1- اعیاد تاریخی مانند عید نوروز
2- اعیاد دینی و مذهبی مانند عید قربان، عید فطر، جشن"آق آش" به هنگام رسیدن به سن پیامبر و میلاد رسول‌الله (ص) که در آن به ضیافت و مولودخوانی می‌پردازند.
3ـ جشن فصلی و دهقانی مانند"جشن گندم"
4ـ جشن‌های خصوصی و خانوادگی مانند عروسی، تولد نوزاد، ختنه سورانی، بازگشت از زیارت خانه خدا و ...
خاستگاه و پیشینه تاریخی نوروز در بین قوم ترکمن:
بدون شک نوروز یک آیین کهن‌سال، همگانی و مربوط به دگرگونی طبیعت از حالتی به حالتی دیگر و پایان یافتن دوره خلقت به ویژه آفریده شدن انسان ها است که براساس اعتقادات همه ادیان الهی مظهر صفات آفریننده جهان است.
مقدمات نوروز (پیشواز)
اسفند ماه در شمار روزهای مقدماتی است که برای سال نو تدارکاتی دیده می شود، همانند خرید لباس و تهیه شیرینی و آجیل، برنج، روغن و خانه تکانی و شستن فرش ها و رنگ زدن خانه و مرمت خرابی های جزیی، درست کردن سبزه ، تزیین کردن حیواناتی چون اسب (درست کردن نمد رنگین، پیشانی بند با نقش و نگارهای بسیار زیبا برای اسبان) و آویختن زنگوله به گردن گوسفند که فرا رسیدن سال نو را نوید می دهد، نظافت در و دیوار و پنجره و آماده کردن ظروف غذاخوری و غیره پس از تمیز کردن خانه و تعویض فرش های کهنه با نو، نخ سفید و سیاه را با هم بافته و چندین تنور نان پخته و یک جفت قرص نان کوچک را با نخ سفید و سیاه به دیوار اتاق می آویزند آب انبار و بشکه ها را پر از آب می کنند همه اینها نشانه برکت می باشد.
قبل از فرا رسیدن سال نو در روزهای پنجشنبه و جمعه برای شادی روح اموات، خیرات و صدقات به همسایه ها می فرستند.
تحویل سال
برگزاری عید نوروز و به استقبال سال نو رفتن در بین ترکمن ها، بیانگر توجه خاص آنان به این جشن است. قبل از تحویل سال، زنان به پختن نان و شیرینی های محلی و غیره از قبیل بیشمه، بورک، قاتلاما، پتیر، پسیق و «سمنو» مشغول می شوند.
آغاز تحویل سال
چراغ ها را روشن کرده و پنجره ها را باز می کنند تا هوای تازه بهاری داخل شود و برکت افزون تر شود و بزرگ خانواده، قرآن را بوسیده و تلاوت می کند تا سال جدید سالی پربار و برکت و همراه با تندرستی و خوشی و موفقیت آمیز باشد و در خاتمه تلاوت قرآن کریم و دعای خیر، بقیه اعضای خانواده دست ها را به محاسن کشیده «آمین» می گویند.
در این روز تمامی اعضای خانواده غسل کرده و لباس نو می پوشند و دو رکعت نماز شکر به جای می آورند.
خانواده ها در آغاز سال نو به زیارت قبور می روند و با قربانی کردن گوسفند و دادن صدقه و شکرانه از خداوند طلب حاجت می نمایند. ترکمن ها نوشیدن از آب اولین باران نوروزی را نکو و آنرا نشانه سلامتی و خوش یمنی می دانند.
اگر زنی در این روز فرزندی ذکور به دنیا بیاورد نامش را «نوروز»، «نوروز گلدی»، «یاز گلدی»، «یاز بردی»، «یاز جان» و غیره و اگر دختر بود «تازه گل»، «گل بهار»، «ایلکی آی»، «گل جهان»، «یاز گل»، «اوغون یاز» و غیره می گذاشتند.
البته برخی از آداب و رسوم که از دوران های قبل به یادگار مانده ولی در حال حاضر کمرنگ شده اند، عبارتند از اسبدوانی، کشتی گیری، پرش برای گرفتن دستمال از بلندی، مسابقه خروس جنگی و شاخ زنی میش ها، تاب بازی بچه ها و دید و بازدید برای تبریک عید و اجرای بازی های مختلف در بین جوانان ترکمن مانند «مونجیق آتدی = انداختن دانه منجوق» مرسوم بوده که در ارتباط با نوروز است.
به این ترتیب که دختران جوان جمع می شوند و منجوق های خود را که با علامتی مشخص شده است، یک به یک در یک ظرف پر از آب می اندازند. دختری که ظرف حاوی منجوق را نگهداشته، ظرف را بالای سر دخترها برده و منجوق ها را با هم قاطی می کند و یک بند شعر می خواند و آنگاه یکی از منجوق ها را از ظرف بیرون می آورد. منجوق متعلق به هر دختری باشد معنی آن بند شعر گفته شده را در ارتباط با او قلمداد می کنند.
ترکمن ها غیر از عید سعید قربان و عید فطر به عید باستانی نوروز از قدیم الایام علاقه خاصی داشتند به طوری که در اشعار شاعران کلاسیک، فرا رسیدن «نوروز» و جان گرفتن دوباره طبیع، منعکس شده است. شاعران نامدار و پر آوازه ای چون «مختوم قلی فراغی»، «شیدایی» و غیره درباره نوروز و طبیعت، به عنوان همدم انسان اشعاری سروده اند. این اشعار، بینش عمیق عرفانی و فلسفی آنان را نسبت به انسان و جهان طبیعت آشکار می سازد.
پایان پیام/
نظر شما