نوروز؛ جشن نکوداشت خاطرات/ همراه با آداب و رسوم نوروز در خراسان جنوبی

خبرگزاری شبستان// خراسان جنوبی

نوروز عید باستانی و آغاز سال نو، نزد ایرانیان جلوه ویژه ای دارد و مردمان هر منطقه قرن هاست که با آداب و رسوم خاص خود آن را جشن می گیرند.

 اهالی با صفای دیار خراسان جنوبی به این ماه اصطلاحاً (ماه نوروز) می گویند.

آداب و رسوم مردم خراسان جنوبی قبل از نوروز
شیرینی پزان، نان پزان، کدورت زدایی، پرداخت دین، فاتحه خوانی، خانه تکانی سال نو و آماده کردن آجیل شب عید مانند کشمش، عناب، نقل و پخته و ... و تف دادن یا شور کردن تخمه و پسته از مراسم مرسوم در قبل از سال جدید است که با شور خاصی در شهرهای مختلف خراسان جنوبی انجام می‌شود.

کاشتن سر سبزی یا به قول بیرجندی ها (سر سوزی)، حنا بندان، سمنو پزان و رسم شاه مولایی (که در مناطق شهری و روستایی خراسان جنوبی مرسوم است و انجام آن بدین ترتیب است که چند روز مانده به نوروز افراد خیر و معتمدان محل با مراجعه به ثروتمندان اقدام به تهیه اجناس مورد نیاز نیازمندان کرده، آنها را بین افراد نیازمند تقسیم می کنند) از دیگر آداب و رسوم مردم این خطه قبل از آغاز سال جدید است.

سفره هفت سین
در صبح اولین روز فصل بهار یعنی نوروز، سفره سفیدی تحت عنوان سفره هفت سین در خانه به سمت قبله پهن می‌شود. "قرآن، آیینه و شمعدان، سرکه، سیر، سماق، سنجد، سیب، سه پسته و سیاه دانه" هفت سین انتخابی این سفره هستند.

همچنین اقلام دیگری همچون سر سبزی، کاسه آب، تخم مرغ های رنگ کرده و پیاله ماست مَشکی، سبزی تف داده شده، انواع متنوع شیرینی، آجیل و تنقلات رنگارنگ، کاسه آش، نان خشک و میوه های خوش عطر و طعم نیز در سفره وجود دارد.

در لحظه سال نو بزرگترهای خانواده قرآن و دعا می خوانند و کوچک ترها نیز ضمن دعا منتظر لحظه تحویل سال نو می مانند پس از تحویل سال کوچکترها، دست بزرگترها و بزرگترها صورت آن ها را می بوسند و با تبریک عید نوروز به یکدیگر و بزرگترها به دیگر افراد عیدی می دهند و برای سلامتی حاضران و آمرزش رفتگان دعا می کنند و کام خود را با شیرینی شیرین می کنند.

یکی دیگر از اعتقادات مردم خراسان جنوبی این است که هنگام تحویل سال در مزار امامزاده‌ها باشند که در آنجا شمع روشن می‌کنند و در دست می‌گیرند.

دید و بازدید سنتی دیرینه

از جمله آیـین‌های نوروزی در خراسان جنوبی، دید و بازدید یا عید دیدنی است. در همه خانواده‌ها رسم است که به دیدار کسی که از نظر سن و شخصیت بر دیگران مزیت دارد بروند و دست او را ببوسند، تبریک بگویند و او نیز عیدی که شامل سکه یا پول است به آنها بدهد.

بعضی نیز صبح عید نوروز یک بشقاب گندم برشته که شامل کنجد، گندم، شاهدانه، نخودچی و کشمش است به اضافه یک بشقاب نان شیرین به اضافه تخم مرغ رنگی یا سکه به کوچکترها می‌دهند.

در بسیاری از این عید دیدنی‌ها، بیشتر افراد خانواده شرکت دارند. گاهی بازدیدها تا 13 یا آخر فروردین، بـین خویشاوندان و دوستان و آشنایان دور و نزدیک، ادامه دارد.

با همه اینها به نظر می‌رسد چند سالی است که دیگر دید و بازدیدهای نوروزی به دلیل سفرهایی که صورت می‌گیرد، به شدت گذشته انجام نمی‌شود و خانواده‌هایی که به دیگر شهرها و یا کشورها مسافرت کرده‌اند بعد از عید یا در روزهای پایانی نوروز به دیدن اقوام نزدیک اکتفا می‌کنند.

نوروزی
جوانانی که هنوز در دوران نامزدی به سر می‌برند و منتظر ازدواج هستند، یک روز قبل از نوروز به همراه هدیه نوروزی برای تبریک سال نو به خانه همسر خود می‌روند.

خانواده‌ پسر (داماد) با هدایایی چون لباس، کفش، کیف، مواد غذایی، میوه و شیرینی‌های متنوع برای تبریک عید و دادن عیدی به خانه عروس می‌روند. خانواده عروس هم در مقابل، لباس مردانه و شرینی برای داماد آینده آماده می‌کنند.

غذاهای نوروزی
"سمنو" یکی از غذاهای تشریفاتی است که به مناسبت نوروز در خراسان جنوبی پخته می‌شود. این غذا با استفاده از جوانه گندم تهیه می‌شود. پختن غذاهای دیگر از جمله سبزی پلو با ماهی نیز در شب عید نوروز مرسوم است.

سیزده بدر یا طبیعت‌گردی
مراسم روز سیزده فروردین که به آن سیزده بدر می‌گویند، متنوع و گوناگون است. در این روز همگان می‌کوشند از خانه بیرون بروند و ساعاتی را در کشتزارها، صحراها، مزارها به هواخوری، گردش، تفریح، شادی و زیارت بگذرانند.

بسیاری از مردم بیش از ظهر را به کشتزارها می‌روند و بعد از ظهر به کشمان "سبزه‌زار" می‌روند.

معمولاً مردم محله‌های مرکزی، شرقی، شمال و جنوب شرقی شهر بیرجند به مزار دره شیخان و ساکنان محلات غرب، شمال و جنوب غربی به مزار پایین شهر می‌روند. آنها پس از زیارت، نذورات خود را پخش می‌کنند و پس از آن به تپه‌ها و بیابان‌های مجاور می‌روند و به خوردن شیرینی و تنقلات و اجرای برنامه‌های شاد می‌پردازند.

برخی ناهار هم همراه خود می‌برند و در همان جا می‌خورند و بعد از ظهر از آنجا به کشمان می‌روند. اگر نهار با خود نبرند، پس از زیارت به خانه‌های خود بر می‌گردند و پس از صرف ناهار و استراحتی کوتاه به کشمان می‌روند.

ناهار روز سیزده بدر بیش‌تر آش رشته است. تقریباً تمام مردم به جز بیماران، سوگواران و کسانی که خروج از خانه برایشان مقدور نیست، در این برنامه‌ها شرکت می‌کنند.

عصر این روز ویژه سبزی گره زدن دخترها است که در واقع برای گشایش بخت خود این کار را انجام می دهند و اشعاری می‌خوانند. چنانچه سیزده به ماه رمضان بیفتد مراسم را بعد از تمام شدن ماه رمضان در نخستین جمعه یا نخستین عید انجام می‌دهند.

پایان پیام/