نگین شهر هزاره های تاریخی ایران، جاذبه ای ماندگار

خبرگزاری شبستان: مسجد جامع نائین از جمله قدیمی ترین مساجد ایران و معماری آن متعلق به قرون اولیه اسلامی است. سر در اصلی این مسجد در شمال شرقی صحن مسجد واقع شده است و در جنوب شرقی آن نیز در دیگری ایجاد شده است. صحن مرکزی مسجد وسعت زیادی ندارد و به شکل چهارضلعی بنا شده است.

این صحن در سه طرف شرقی، جنوبی و غربی خود دارای چهلستون هایی است که مداخل بلند آنان مشرف به صحن است. نمای داخلی چهلستون ها دارای تزئینات آجری ساده است ولیکن در مرمت های دوران بعد بیشتر بخشهای آنها با گچ ساده پوشیده شده است، اما نمای اطراف صحن همچنان با آجرهای ساده برجسته تزئین شده به گونه ای تزئینات مسجد جامع نائین شباهت فراوانی به سردر مسجد جورجیر اصفهان پیدا کرده است.

 ساختمان های ضلع شمالی از کف صحن اندکی مرتفع تر است و از ایوان های کوچکی تشکیل شده که داخل آنها با آجرهای برجسته تزئین شده است. مناره آجری مسجد که در زاویه جنوب شرقی صحن اصلی واقع شده است، در حدود 28 متر ارتفاع دارد و ساختار معماری آن تفاوتهای بسیاری با ساختار مناره های دوران سلجوقی در اصفهان دارد.

در زیر صحن مسجد شبستان وسیعی وجود دارد که دارای ستون هایی از جنس گل رس طبیعی است که از نورگیرهایی که در سقف تعبیه شده است روشنایی آن تامین می گردد. این شبستان به منزله سرداب وسیعی بوده که در ایام تابستان مورد استفاده قرار می گرفت و دارای دو مدخل ورودی بوده که به وسیله پله هایی از صحن مسجد جدا می شود.محراب این مسجد در چهلستون جنوبی قرار گرفته و دارای تزئینات گچبری بسیار زیبایی است.

مسجد جامع نایین از معدود مساجد اولیه شبستانی است که کمتر دستخوش تغییر و تحول شده و صورت اولیه خود را تا امروز حفظ کرده است. ساختمان اولیه مسجد در قرن دوم هجری قمری احداث شده که شامل قسمت زیادی از مسجد فعلی بوده است.

در گوشه شمالی مسجد، قسمت کوچکی وجود دارد که احتمالا مسجدی قدیمی بوده و پس از احداث مسجد جامع در کنار آن،جزء قسمتی از شبستان شمال غربی آن شده است. ستون های شبستان مسجد اولیه در قرن دوم هجری قمری مقطع هشت ضلعی داشته که در دوره های بعد به صورت جرزهای مربع یا مستطیل در آمده است.

در قرن چهارم هجری قمری طاقی مرکب از طاسه های سوار برهم بر فراز جای محراب اصلی مسجد و منبر ساخته شد که از یک سو بر دیوار خشتی و از سوی دیگر بر ستون های شبستان استوار است.

تا قرن چهارم هجری قمری، محدوده ای زایده مانند، شامل فضای جلوی محراب و منبر به آن اضافه شده است. یک ردیف طاق در سوی جنوب شرقی و دو ردیف طاق در سوی شمال شرقی آن،از دیوار خارجی شبستان این جبهه بیرون زده است. در آن دوره ، شبستان از دو سوی محراب گسترش یافت و به صورت فعلی درآمد.جرز های قطوراین قسمت، باقی مانده ی دیوار خشتی پیرامون مسجد است.

مناره مسجد نیز با توجه به نوع تزیینات زیر نعلبکی آن از آثار دوره سلجوقی است. روبروی جبهه قبله، صفه ای به عمق یک دهانه (مهتابی) وجود دارد که کف آن در حدود 5/1متر بالاتراز کف صحن است. در قرن هشتم هجری قمری، شبستان قبلی مسجد را با احداث سقف های کمرپوش در قسمت هایی از آن دو طبقه کردند.

پایان پیام/