نقش زنان برای ساخت مساجد و ترویج ارزش های اسلامی در هند قرون وسطی

خبرگزاری شبستان،جهان اسلام: زمانی بود که زنان مسلمان در هند نه تنها در مساجد نماز می خواندند، بلکه به ساخت مساجد نیز کمک می کردند.

 بسیاری از مساجد در هند قرون وسطی توسط زنان ساخته شده است. همسران امپراطوران مغول نقش مهمی در این زمینه داشتند و بر ساخت مساجد، مدارس و سرای ها در بسیاری از مناطق هند نظارت می کردند.

گفته می شود در هند قرون وسطی، زنان خانواده های سلطنتی به چندین مسجد رفت و آمد می کردند و شواهد تاریخی منع ورود زنان به مساجد را تایید نمی کند.

هیئت حقوق شخصی مسلمانان نیز تصدیق کرده است که اسلام به زنان اجازه می دهد که به نماز جماعت بپیوندند. با این حال بیشتر مساجد در هند یا گنجایش زنان را ندارند و یا از ورود زنان به آنها به دلایل سیاسی و حکومتی جلوگیری می شود.

یکی از این مسجدها که در قدیم زنان برای اقامه نماز به آنجا می رفتند، مسجد «زنانه» است که 350 سال پیش در دوره مغول توسط اورنگ زیب ساخته شد.

بسیاری از دختران و زنان مسلمان در مسجد زنانه گرد هم می آمدند تا به مطالعه قرآن و حدیث بپردازند. این دوره ها به صورت رایگان و توسط بانوان قاری آموزش داده می شد.

دخترانی که در کالج دولتی مجاور درس می خواندند، بعد از ظهرها در این مسجد نماز می خواندند. به تدریج زنان دیگر در اطراف شروع به تجمع در پارکی در نزدیکی مسجد برای نماز کردند و بعد از پیاده روی صبحگاهی در این مکان قرآن می خواندند.

در سال 2013، افسری بیگم، یک شهروند سالخورده که در نزدیکی مسجد زندگی می کرد، برای تدریس به گروه زنان پیوست و ابتکار عمل را برای بسیج بودجه برای مسجد به عهده گرفت. به زودی مسجد کوچک تعمیر شد، برق و آب نیز داده شد و پس از آن برای کلاس های کامل آماده شد. با حمایت یک اهدا کننده سخاوتمند که همچنین خطوط لوله را به هم متصل می کرد، چاه حفر شد تا آب جاری وجود داشته باشد.

پروژه ای که با 10 زن آغاز شده بود  به زودی به حدود 40 زن افزایش یافت که به یادگیری خواندن قرآن با تجوید، یادگیری احادیث و حفظ آنها علاقه نشان دادند.

مسجد زنانه هنوز هم فعالیت خود را ادامه می دهد و این کلاس‌ها در 8 سال گذشته دایر بوده است ؛ اخیرا سرویس‌های بهداشتی و مکان‌هایی برای وضو نیز ساخته شد ه است

افسری بیگم، معروف به افسری باجی در این باره می گوید: هر روز صبح من و دو خانم دیگر به مدت دو ساعت به زنان آموزش می دهیم و ما خوشحالیم که اکنون مسجد خود را داریم.

وی افزود: اکثر زنانی که به طور منظم به اینجا می آیند بالای 30 سال هستند و به خانواده های زیر خط فقر تعلق دارند.

وجود مسجد زنانه و فعالیت‌های آن، انگیزه‌ای برای سایر مدارس و مساجد مسلمان برای ارائه آموزش عربی در شهر اورنگ‌آباد برای ترویج ارزش‌های اسلامی شده است.

بانوان طلبه این مسجد برای امتحان تجوید در مدرسه علمیه دارالقیرات کلیمیه در اورنگ آباد حاضر می شوند.

پس از قبولی در این آزمون، گواهینامه هایی به آنها اعطا می شود که صلاحیت قاری شدن و آموزش دیگران را به آنها می دهد. این گواهی ها برای زنانی که به دنبال منبعی جایگزین برای امرار معاش هستند مفید است.

افسری باجی می گوید: حدود پنج نفر از آنها در حال حاضر در مؤسسات مختلف تدریس می کنند.

علاوه بر مسجد زنانه در اورنگ آباد، چند مسجد دیگر مانند مسجد توتیکی و مسجد محمدیه در این شهر تاریخی وجود دارد که به زنان اجازه می‌دهد به نماز و مطالعه اسلام بپردازند، زیرا فضایی برای زنان در نظر گرفته شده است. اما مسجد زنانه تنها مسجدی است که مختص بانوان است.

اما ساخت مسجد توسط زنان در هند دارای یک تاریخ طولانی است.حدود 800 سال پیش، اولین زن به نام «راضیه سلطان» حاکم دهلی شد. با وجود مخالفت هایی که وجود داشت، راضیه سلطان که زنی عاقل و صادق بود، مدیریت امور را بر عهده گرفت. جالب آنکه او برای جذب حمایت ها از تاج و تخت خود به مسجد «قوت الاسلام»، اولین مسجد ساخته شده در شمال هند، رفت.

 اولین حاکم زن دهلی، با سخنرانی اش در مسجد قوت الاسلام نه تنها راه را برای حضور زنان دیگر در مسجد باز کرد بلکه به آنها برای ساخت مساجد انگیزه داد. گفته می شود که او در سفرهای خود همواره به مساجد و مدرسه ها می رفت.

 زنان مسلمان در دوران قرون وسطی چیزهای خوبی داشتند. از نظر سیاسی ، آنها مورد اطمینان امپراطورانی بودند که در هر مرحله با آنها مشورت می کردند. داستان های «نور جهان» که تسلط زیادی بر شاه جهانگیر مغول داشت، برای بسیاری شناخته شده است.

 تعداد زیادی از این زنان تاثیر شگرفی در ساخت مساجد در هند داشته اند. در دهلی مسجد «خیرالمنازل» به دست «مهام آنگا»، مادر خوانده «جلال الدین اکبر»، بزرگ ترین حاکم مغول در سال 1561 میلادی ساخته شد.

 مسجد «خیر المنازل» اولین مسجد در دهلی است که با مشارکت یک زن ساخته شد، همان زنی که در اوایل سال های امپراطوری اکبر عملا حاکم این امپراطوری بود.

 بسیاری از شاهزاده خانم های مغول پس از وی، اقدام به ساختن مساجد به عنوان یک عمل پسندیده کردند. طاق مرکزی مسجد خیرالمنازل دارای کتیبه ای است که به وضوح نشان می دهد این مسجد توسط مهام آنگا ساخته شده است.

 مدرسه ای هم متصل به مسجد خیرالمنازل بود که از سوی خود آنگا برای آموزش اسلامی کودکان تأمین مالی می شد. اما بسیاری از زنان هند هم بودند که در مراسم نماز و نیایش در مساجد شرکت می کردند.

 به عنوان مثال مسجدی متعلق به دوره «تغلق» در «وزیرآباد» دهلی وجود دارد. این مسجد دارای یک محفظه مرتفع است که توسط دیوارهای مشبک محافظت شده است. این بخش ویژه زنان سلطنتی بود که برای نیایش به مسجد می آمدند.

 همین طور در «بنگال» هند مسجد «آدینه» وجود دارد که یکی از بزرگ ترین مساجد هند است. این مسجد متعلق به قرن پانزدهم بسیار بزرگ تر از مسجد قوت الاسلام است. اتاق نماز این مسجد هم دارای یک محفظه مشبک مخصوص زنان خانواده سلطنتی بود.

 به طور کلی می توان گفت بسیاری از مساجد هندوستان در قرون وسطی از سوی زنان سلطنتی و خانواده های اشراف، مورد استقبال قرار می گرفتند. در داخل مساجد هم هیچ نشانی از منع ورود زنان وجود ندارد اما همه چیز با سقوط مغول ها و آمدن انگلیسی ها تغییر کرد. زنان به تدریج از حضور در مساجد منع شدند.