کتاب «روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم» به چاپ هشتم رسید

خبرگزاری شبستان، گروه قرآن و معارف: چاپ هشتم کتاب «روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم» اثر محمدعلی لسانی فشارکی و حسین مرادی زنجانی به همت مؤسسه بوستان کتاب در 280 صفحه منتشر شد.

برای برداشت از قرآن، آنچه در وهله نخست حائز اهمیت است، تدبر در آیات و مفهوم یابی مستقیم و بی واسطه از مضامین آنهاست. پژوهشگر قرآنی، ابتدا باید بکوشد تا فارغ از هر گونه اثرپذیری از نظریات مفسران عظام، بی واسطه و مستقیم، از عبارات و اشارات قرآن کریم استفاده کند و توشه برگیرد. چنان که در دو - سه دهه اخیر بسیار بوده اند کسانی که در پرتو روش تحقیق موضوعی و از طریق ارتباط مستقیم با متن قرآن و مفهوم یابی از آن و دست یابی به نکات برجسته و ناب از کلام الله، در ارتباط با موضوع مورد نظر، با قرآن کریم از نو انس گرفته و تجدید عهده کرده اند. اثر حاضر، چنین هدفی را دنبال می کند.

روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم در پی آن است که بابت بر و تحقیق در قرآن را تا جای ممکن به روی همه به من بگو شاید تا گروه‌های مختلف مردم فوج فوج به باغ ها و بوستان های زیبای قرآن در آیند و به تناسب ذوب نیازشان از میوه های رنگارنگ شاخسار های درهم تنیده آن با دستان خویش خوشه چینی کنند

ساختار اثر

این اثر در ۵ فصل تهیه و تنظیم شده است؛ فصل اول تحت عنوان «مراحل مقدماتی» است که در ابتدا به انتخاب عنوان و کلیدواژه های آن پرداخته شده و در ادامه مباحثی همچون آماده سازی اوراق اولیه تحقیق موضوعی، نگارش صفحه عنوان و ثبت گزارش آغاز تحقیق، تدارک فهرست آیات اصلی، تدارک فهرست سیاق  ها و ثبت آمار و ارقام مربوط به کاربرد کلیدواژه ها در قرآن مجید می پردازد.

در فصل دوم «مراحل مفهوم یابی» در روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم تشریح شده است که در این میان، 9 مرحله وجود دارد که به ترتیب عبارتند از: نگارش متن کامل آیه اصلی با ذکر شماره ردیف و نشانه آن، تلاوت مکرر آیه، بررسی مفاهیم آیه، یادداشت سوالات، بررسی مفاهیم آیه در سیاق آن، یادداشت نظم ها و هماهنگی ها، توصیه های تکمیلی، بازنگری سرتاسری مفاهیم و مراجعه به متون تفسیری.

نویسنده در سومین فصل از این اثر، به بیان نمونه‌هایی از تحقیق موضوعی در قرآن کریم پرداخته است که از جمله آنها می توان به یتیم در قرآن، توکل در قرآن، سیمای منافقان در قرآن، شفا در قرآن، مدیریت در قرآن؛ نماز در قرآن اشاره کرد.

«شیوه های گسترش یا فشرده سازی تحقیق» عنوان چهارمین فصل از کتاب «روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم» است که در این فصل، راه های گسترده سازی تحقیق های موضوعی و راه های فشرده کردن تحقیق های موضوعی تبیین و تشریح شده است.

در فصل پنجم به ارائه راهکارهای تدوین و تألیف در این راستا اشاره شده که عناوین این فصل عبارتند از: از مطالعه و تحقیق تا تدوین و تالیف، تدارک و طراحی عناوین بخش ها و فصل ها، شناسه گذاری مفاهیم، نگارش دستاوردهای مطالعه و تحقیق، و کارگاه ها و کلاس های تحقیق موضوعی در قرآن کریم.

در پایان این کتاب، گزارشی از سه طرح جامع «آموزش زبان قرآن»، «سوره شناسی یا قرآن شناسی تفصیلی، و تفسیر سوره شناختی آیات بیان شده است.

برشی از اثر

* تحقیق موضوعی در محدوده حزب مفصل

یکی از راه های فشرده کردن تحقیق موضوعی این است که نه در کل قرآن، بلکه تنها در محدوده سوره های حزب مفصّل، به تحقیق و بررسی آیات مربوط به موضوع مان بپردازیم. توضیح اینکه پیامبر اکرم(ص) قرآن را در تقسیمی، به هفت حزب تقسیم فرمودند که نام هفتمین آن «حزب مفصل» است. در ارتباط با این حزب و ویژگی های آن روایات متعددی در دست است.

در برخی روایات، حزب مفصّل، به عنوان «محکمِ» قرآن، «باب القرآن»، اولین سوره‌های نازل شده قرآن و حزبی که پیامبر اکرم(ص) علاقه خاصی به آن داشته اند و در میان صحابه جایگاه ویژه‌ای داشته، معرفی شده است.

تعبیر «لباب القرآن» که در این روایات به چشم می‌خورد، به روشنی حاکی از این است که حزب مفصّل خلاصه و چکیده قرآن است و از این نظر می‌تواند به جایگاه کلّ قرآن تلقی گردد. با نگاهی گذرا به آیات این حزب می توان این واقعیت را تصدیق کرد چرا که خلاصه و چکیده تمامی اصول و احکام اصلی و اساسی قرآن را می توان به نوعی در آیات این حزب مشاهده کرد.

اگر بخواهیم تحقیق موضوعی مان را خلاصه کنیم، می توانیم کلیدواژه موضوع مان را تنها در محدوده سوره های حزب مفصّل جستجو کنیم و آیات و سیاق های مربوط به موضوع را که تنها در این حزب (نه در کل قرآن) وجود دارد، مورد بررسی قرار دهیم.

علاقه مندان جهت خرید اینترنتی این کتاب می توانند به نشانی اینترنتی www.bustaneketab.ir مراجعه نمایند.