خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی، مریم داوری: کتاب «روش‌شناسی جریان‌شناسی به‌مثابه نظریه ـ روشی میان‌رشته‌ای» نوشته «علی ابراهیم پور» مشتمل بر 456 صفحه از سوی انتشارات کتاب طه منتشر شده است. ابراهیم پور فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مدیریت راهبردی فرهنگ دانشگاه باقرالعلوم و پژوهشگر درس خارج فقه و اصول و حکمت اسلامی حوزه علمیه قم است.
کتاب «روش‌شناسی جریان‌شناسی به‌مثابه نظریه ـ روشی میان‌رشته‌ای» شامل سه بخش با عناوین نظریه جریان شناسی، روش جریان شناسی و پیوست هاست. بخش اول به فصولی با عناوین «پیشینه و بررسی تعاریف مطرح شده»، «تعریف برگزیده جریان و جریان شناسی»، «ضرورت ، فوائد ، مزایا و قابلیت های جریان شناسی» و «نقد ها و آسیب های جریان شناسی»تقسیم بندی شده است.« مبانی روش شناسی جریان شناسی»، «مراحل و روش جریان شناسی» فصول بخش سوم را تشکیل می دهند. در ادامه بخش دوم نتیجه گیری آمده است که جریان جریان شناسی شرح داده شده است. تاریخچه اجمالی شکل گیری پدیده و ادبیات جریان شناسی، دسته بندی پیشینه های مطالعه درجه دومی جریان و جریان شناسی،معرفی رویکرد سیستمی، گفتاری در هویت مرسل معنای «نظام سیستم» و محال شدن جریان شناسی عناوین پنج پیوست بخش سوم کتاب هستند. در پایان کتاب نیز منابع مورد استفاده درج شده است.
نویسنده «روش شناسی جریان شناسی به مثابه نظریه - روشی میان رشته ای» نگارش این اثر مرهون حمایت های محتوایی و معنوی اساتید بزرگواری دانست و به خبرنگار خبرگزاری شبستان گفت: اصل موضوع توسط حجت الاسلام سید مهدی موسوی طرح شد و جای جای اثر از نظرات ایشان بهره بردم و ویرایش اول تک تک فصل ها را بعد از مطالعه دقیق خود حاشیه نویسی کردند و با هدایت مربیانه باعث شدند این مسیر طی شود. استاد حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه و استاد دکتر محمد صادق کوشکی علاوه بر مطالعه اثر و بیان نکات اصلاحی و حمایت معنوی و انگیزه بخشی بذل محبت فرمودند و مقدمه کتاب را با قلم خود برکت دادند. استاد دکتر نعمت الله کرم اللهی که فراتر از استاد راهنمای پایان نامه، اصل کتاب را از آغاز تا انجام سطر به سطر به دقت تمام نگریستند و نکات و نظرات خود را جا به جا به نگارنده یادآور شدند. این اساتید بزرگوار به حکم «ابٌ المک» حق پدری به گردن نگارنده و این اثر دارند. همچنین دکتر سید محمد تقی موحد ابطحی، دکتر عادل پیغامی، دکتر کمیل قیدرلو و همچنین دکتر مجتبی رستمی کیا که هر یک بخشی از کتاب را مطالعه و نگارنده را از نظرات اصلاحی و حمایت های معنوی بی دریغ شان بهره مند کردند. خداوند به فعالیت ها، وقت و عمر همگی این بزرگواران برکت دهد و بر توفیق شان روزافزون بیفزاید.
ابراهیم پور خاطرنشان کرده است: گزیده ای از فصول کتاب به عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد با موضوع «جریان شناسی به مثابه روش مطالعه راهبردی فرهنگ» به دانشگاه باقرالعلوم برای رشته مدیریت راهبردی فرهنگ ارایه شد که بعد از تصویب موضوع و پیشنهاد فرآیند دفاع را با درجه عالی طی کرد. کتاب پیش رو در واقع مجموعه ای است از فواصلی که به مقالات علمی پژوهشی تبدیل شدند و سپس بعد از ارزیابی و ویرایش مکرر در همایش ها و مجلات مختلف در کنار هم قرار گفته اند و بعد از مطالعه و ویراست چند باره دوباره به فصل های کتاب تبدیل شدند و افزوده هایی پیدا کردند که به انسجام و غنای علمی شان بیفزاید و در نهایت شده آنچه شده.
وی با بیان اینکه کتاب های زیادی برای روش شناسی تحقیق منتشر شده است به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان عنوان کرد: در واقع در کنار روش های شایع در علوم انسانی سعی کردم یک روش بومی به اسم جریان شناسی ارایه کنم تا یک روش در کنار سایر روش ها در علوم انسانی استفاده شود. این روش بومی است که از فرهنگ ما نشات می گیرد، ضمن اینکه بر مبنای حکمت اسلامی و ایرانی است.
نویسنده «روش‌شناسی جریان‌شناسی به‌مثابه نظریه ـ روشی میان‌رشته‌ای» با اشاره به اینکه جریان شناسی یک ادبیات پر مخاطب و اثرگذار است، به شبستان گفت: افراد مختلف پای این مباحث می نشینند. معمولا افرادی که علاقه مند به خواندن بحث های تاریخی و فلسفی نیستند، علاقه مند جریان شناسی هستند. جریان شناسی در کنار اینکه بحث نظری دارد، اشخاص را نیز معرفی می کند و روایت و داستان گویی دارد. بر این اساس جریان شناسی مخاطب جدی دارد. به دلیل آشوب ها و تناقض ها و افراد مختلف با نگاه های مختلف در این حوزه، تلاش کردم با اثر علمی استنباط ایجاد کنم.
در بخشی از کتاب «روش شناسی جریان شناسی به مثابه نظریه - روشی میان رشته ای» می خوانیم: اصطلاح «جریان( اجتماعی، فکری، سیاسی، فرهنگی و..) و «جریان شناسی» در هیچ یک از لغت نامه های فارسی معاصر و قدیمی یافت نمی شود و خود نشانگر بدیع بودن این اصطلاح در زبان فارسی است. لغت «جریان» مصدر عربی است که در فارسی دو معنای اصلی دارد: یکی روان شدن و دیگری اتفاق افتادن. اصطلاح جریان، تحول یافته معنای لغوی روان شدن است که از حوزه مفهومی مایعات به حوزه مفهومی امور اجتماعی منتقل شده و معنای بدوی جریان (اجتماعی، فکری و..) را ایجاد می کند، از این رو با استعاره مفهومی جریان آب، می توان به انگاره ای اولیه از این مفهوم دست یافت. بر اساس این معنای عرفی، جریان شناسی به مثابه یک رویکرد یعنی جریانی دیدن، عینکی پویایی شناسانه در مطالعه پدیده هاست که محصولات معرفتی این رویکرد هم در علوم غربی و هم در تراث اسلامی نظایری دارد. با این حال این رویکرد آن گونه که در ادبیات نظری ایرانی اسلامی رایج شده است، امری بدیع است که ابتدا در حوزه سیاسی و سپس با گرته برداری از الگوی سیاسی آن در فکر و فرهنگ ابتدا در فضای رسانه ای و سپس در فضای آکادمیک شکل گرفته است.
در بخش دیگری از این کتاب می خوانیم: تقریر آسیب: تلاش پی در پی محقق در فرآیند جریان شناسی و انس با آن، گاه خطایی شناختی در وی ایجاد می کند که می توان آن را کلیدی ترین آسیب الگوی جریان شناسی دانست. جریان شناسی فرآیند نظام واره دارد که بر طبق آن جریان شناس بعد از شناخت نظام مشترک معنایی (اصول و فروض معرفتی) جریان، نسبتی معنادار و جمع سالمی می توان کنش ها، عملکردها و موضع گیری ها با آن نظام مشترک معنایی برقرار کند. جریان شناس پی در پی می کوشد میان هر کنش و عملکرد با نظام معنایی رابطه برقرار کند و به موجب این مبنای روش شناختی، ذهن او در خطر آنالیزه شدن است که هر موضع گیری را صرفا بر اساس آن نظام معنایی تفسیر نماید. استمرار این تلاش باعث ایجاد نوعی سوگیری شناختی در ذهن جریان شناس می شود که از جنس تحویلی نگری، تفسیر جهت دار و پیش داوری نسبت به کنش ها در موضع گیری های جدید جریان است. این سوگیری، در واقع مغالطه ای منطقی است که محقق هیچ یک از کنش ها و موضع گیری ها را به صورت فی نفسه مطالعه نمی کند بلکه پیش و حین مواجهه با آن، صرفا با محور قرار دادن نظام مشترک معنایی به آن کنش معنا می بخشد.
حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و معاون علوم انسانی و هنر دا نشگاه آزاد اسلامی در مقدمه این کتاب آورده است: «بدون روش‌شناسی جریان‌شناسی، نمی‌توان امیدی به دستیابی به مطالعات منضبط و ساختارمند در این حوزه داشت؛ چراکه در اصل «روش» است که مسئولیت پاسداری از هویت علمی پژوهش‌ها و پایداری توجیه آنها در فضای علم و جامعه علمی را برعهده دارد. کتاب «روش‌شناسی جریان‌شناسی» اولین اثر منسجم برای هموارسازی مسیر دستیابی به این هدف است.»
محمدصادق کوشکی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران، نیز در مقدمه کتاب«روش‌شناسی جریان‌شناسی به‌مثابه نظریه ـ روشی میان‌رشته‌ای» آورده است: «برای برون‌رفت از این تنگناها و فاصله‌گرفتن از شائبه‌های غیر عالمانه رایج در جریان‌شناسی موجود در ایران امروز، چاره‌ای جز پرداختن علمی و روشمند به این مقوله وجود ندارد و یکی از ارکان پرداخت روشمند به جریان‌شناسی دستیابی به روش شناخت جریان‌ها است... اثر پیش رو یکی از نخستین گام‌ها در عرصه «روش جریان‌شناسی» است که نویسنده محترم طی تلاش‌های خود در جهت شناخت جریانات فرهنگی و سیاسی کشور آن رسیده و مدتی طولانی را برای تولید و پردازش آن صرف کرده و به همین دلیل این اثر هم از امتیاز تازگی و نوپدیدی برخوردار است و هم نیازمند بررسی و نقد عالمانه و البته تکمیل این روند جز با تداوم نگارش در این موضوع ممکن نخواهد بود.»
گفتنی است، کتاب «روش‌شناسی جریان‌شناسی به‌مثابه نظریه ـ روشی میان‌رشته‌ای» در ۴۵۶ صفحه رقعی با تیراژ ۵۰۰ نسخه و با قیمت ۹۵ هزار تومان به همت انتشارات کتاب طه راهی بازار نشر شده است
.
نظر شما