قاطعیت، نکته اساسی سخنرانی رئیس جمهور در سازمان ملل/آمریکایی ها هنوز آمادگی و اراده رفع همه تحریم ها را ندارند

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری شبستان، محمد جمشیدی، معاون امور سیاسی دفتر رئیس جمهور شب گذشته (چهارشنبه ۳۱ شهریور) در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما با اشاره به اینکه نکته اساسی سخنرانی رئیس جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل، قاطعیت بود و یک رویکرد قاطع و منسجم از داخل نظام به طرف‌های خارجی منعکس شد،‌ گفت: در جلسات مجمع عمومی سازمان ملل که سالانه برگزار می‌شود رهبران کشور‌ها رویکرد‌های کلان خودشان را نسبت به تحولات بین المللی و اولویت‌های سیاست خارجی خودشان را در قبال مسائل مختلف مطرح می‌کنند.

وی با بیان اینکه با توجه به اینکه دولت جدید جمهوری اسلامی ایران به تازگی شروع به کار کرده است مواضعی که رئیس جمهور مطرح کردند اهمیت بیشتری داشته است، گفت: خیلی از کشور‌های مختلف تلاش می‌کردند که شناخت عمیق تری از نوع نگاه، شیوه تفکر و نگاه خاص ایشان نسبت به برخی از موضوعات داشته باشند و به همین دلیل مورد توجه ویژه‌ای بود.

جمشیدی با بیان اینکه در اجلاس شانگ‌های همه مقامات بین المللی که در حوزه شانگ‌های بودند با دقت صحبت‌های رئیس جمهور را مورد توجه قرار می‌دادند و به کلیدواژه‌ها دقت داشتند، افزود: نکته اساسی در سخنرانی رئیس جمهور در مجمع عمومی قاطعیت بود و طرف‌های غربی هم چنین برداشتی داشتند و این به نفع جمهوری اسلامی ایران است؛ یعنی مواردی که طی سال‌های گذشته کمتر مشاهده کردیم این است که یک رویکرد قاطع و منسجم از داخل نظام به طرف خارجی منعکس می‌شود که با سخنرانی دیروز رئیس جمهور اتفاق افتاد.

وی با اشاره به اینکه این سخنرانی چند بخش اصلی داشت اول چارچوب فکری رئیس جمهور نسبت به تحولات بین المللی می‌باشد که سه اصل عدالت، عقلانیت و آزادی را مطرح کردند که یک منطق درونی در آن وجود دارد، گفت: در موارد مختلف کلیدواژه‌هایی که استفاده شده بود نوع تصمیم گیری جمهوری اسلامی ایران و منطق حاکم بر شیوه تصمیم گیری، عقلانی تعریف شده بود؛ یعنی چه در مسائل منطقه ای، هسته‌ای یا موضوعات دیگر همه دلالت بر عقلانیت راهبردی بر نوع تفکرمان حاکم است و آن مواردی که امروز بیان می‌کنیم ناشی از عقلانیت و منطق است.

معاون امور سیاسی دفتر رئیس جمهور با اشاره به اینکه عقلانیت به معنای محاسبه هزینه و فایده است گفت: آنچه مهم است شناخت منفعت می‌باشد بنابراین تأکید بر مسأله عدالت در موضوعات مختلف توسط رئیس جمهور مطرح شد. نکته دوم درباره مسائل منطقه است که رئیس جمهور در سخنرانی خود درباره الگوی امنیت سازی منطقه را مطرح کردند و اعلام کردند که ماهیت قدرت جمهوری اسلامی ایران، اصل انقلاب اسلامی و اسلام ناب است لذا این سخنرانی برای طرف‌های غربی گنجینه‌ای از مفاهیم راهبردی تلقی می‌شود.

جمشیدی با بیان اینکه موضوع سوم سخنرانی رئیس جمهور هم درباره موضوعات مختلف منطقه‌ای و هسته‌ای بود، افزود: نکته مهم «کاپیتال تا کابل» مفهوم بی اعتبار بودن و غیر قابل اعتماد بودن امریکاست. امریکا از درون با یکسری مشکلات و شکاف‌های شدید داخلی مواجه است و این ضربه‌ای که به اعتبار امریکا می‌زند بدتر از فرار امریکا از افغانستان یا عراق است و این با مفهوم بی اعتمادی و عدم اطمینان جمهوری اسلامی ایران پیوند دارد.

وی با بیان اینکه سخنرانی رئیس جمهور در سازمان ملل به لحاظ چارچوب مفهومی منسجم است و ابعاد مختلف آن دلالت بر یک مفهوم مرکزی دارد، افزود: نظام هژمونی امریکا در سطح بین الملل با چالش جدی مواجه شده و رو به افول است و امریکا به دنبال ابزار‌های جدیدی برای حفظ قدرت خود است.

معاون امور سیاسی دفتر رئیس جمهور گفت: امریکایی ها هنوز آمادگی و اراده رفع همه تحریم هایی که طبق برجام باید برداشته می شد را ندارند؛ البته منفعت کشور و وظیفه دولت این است که منافع ملت را در راستای رفع تحریم دنبال کند.

جمشیدی درباره پیام منطقه ای سخنرانی رئیس جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل و همچنین رویکرد منطقه ای ما افزود: یکی از ستون های سیاست خارجی دولت جدید، سیاست همسایگی و توجه به آنهاست البته در کنار این اصل دیپلماسی اقتصادی هم وجود دارد یعنی دیپلماسی اقتصادی در کنار سیاست همسایگی دو اصل اساسی شکل دهنده به سیاست خارجی دولت جدید است و این موارد در قالب یک مفهوم کلان تر به عنوان همگرایی آسیایی هم مطرح می شود. ما در دوره گذشته شاهد کم توجهی جدی به همسایگان بودیم و روابط کشور با همسایگان با مشکل مواجه شده بود؛ نگاه دولت سابق بیشتر معطوف به مذاکرات هسته ای با طرف های غربی بود و نسبت به تحولات منطقه ای و همسایگان توجه لازم را نداشتند، پیام هایی که دولتمردان مختلف درون منطقه ای به جمهوری اسلامی ایران می فرستند اعم از کشورهایی که روابط خوبی با ما دارند و حتی کشورهایی که روابط خوبی با ما ندارند همه تأکید بر این است که مواضعی که آقای رئیسی در سخنرانی روز تحلیف و همچنین در سخنرانی مجمع عمومی سازمان ملل درباره همسایگان مطرح کردند برای آنها معنادار بود.

وی با اشاره به اینکه در همسایگی ما تحولات بسیار مهمی در حال وقوع است که بی توجهی به آنها آثار راهبردی منفی و بلند مدت خواهد داشت؛ از افغانستان تا تحولات قفقاز، مسائل مربوط به حوزه شرق مدیترانه و جنوب خلیج فارس که در حوزه پیرامونی ما هستند و نیازمند تمرکز جدی می باشن، اداه داد: اگر نگاه اقتصادی هم به این مسأله داشته باشیم بازار کشورهای همسایه ما چند هزار میلیارد دلاری می باشد که سهم ما بسیار محدود است که اگر بتوانیم روابط را با این کشورها تقویت کنیم طبیعتاً رشد اقتصادی افزایش پیدا می کند و در نهایت به نفع مردم است.

معاون امور سیاسی دفتر رئیس جمهور با بیان اینکه سیاست همسایگی، سیاستی است که در راستای منافع تک تک مردم تلقی می شود،‌ افزود: رئیس جمهور تأکید بر تعامل مؤثر با همه جهان و تعامل همه جانبه با کشورهای منطقه دارند و این دلالت بر شناخت واقعیت بین المللی و سیاست خارجی است.

جمشیدی با بیان اینکه در سازمان شانگهای، تجارت درون منطقه ای حدود 3 تا 4 هزار میلیارد دلار است و سهم ما بسیار اندک است که با پیوستن به این سازمان زمینه های همگرایی اقتصادی و تجارت بیشتر مهیا می شود، خاطر نشان کرد: در حوزه منطقه ای موردی که رئیس جمهور مطرح کردند تأکید بر الگوی امنیت سازی جمهوری اسلامی ایران و همچنین ماهیت قدرت جمهوری اسلامی ایران است یک ماهیت ثبات ساز می باشد و اسلام ناب که ماهیت درونی قدرت جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود در مقابله با افراط گرایی مطرح می شود؛ خیلی از کشورهای دنیا و در منطقه اوراسیا و فراتر از آن تمایل دارند اسلامی که جمهوری اسلامی ایران به عنوان مبنای سیاست خودش مطرح کرده، در کشورشان رواج پیدا کند چون این سیاست با افراط گرایی مخالف است و جمله کلیدی در سخنرانی رئیس جمهور این بود که از این اسلام ناب و الگوی الهام بخش مقاومتی شکل می گیرد که همسو با منافع ملت هاست؛ یعنی مقاومت تأمین منافع ملی است.

وی با بیان اینکه الگوی امنیت سازی و ماهیت قدرت جمهوری اسلامی ایران دو مفهوم کلیدی در رویکرد منطقه ما می باشد، گفت: ایران در بحث منطقه با طرف های خارج از منطقه گفتگویی ندارد و اتفاقاً این موضوع در سخنرانی رئیس جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح بود که اساساً الگوی امنیت سازی جمهوری اسلامی ایران ،گفتگوهای درون منطقه ای با محوریت دیپلماسی بدون مداخله خارجی است.

جمشیدی با اشاره به اینکه تأکید اصلی در سخنرانی های رئیس جمهور بر این است که دستور کار مذاکرات رفع تحریم و البته رفع واقعی تحریم ها باشد یعنی مذاکره برای مذاکره یا مذاکره درباره ما بدون اینکه مذاکره درباره آنها باشد اساساً بی معنی می باشد مذاکره باید برابر باشد، ادامه داد: مذاکره ای مفید است که دستور کار آن رفع واقعی تحریم ها باشد و این سیاست نظام است و رویکرد دولت هم دقیقاً همین است و این در چارچوب سیاست حرف قطعی می باشد که مقام معظم رهبری مطرح کردند و البته در راستای منافع ملت است یعنی ملت توافقی نمی خواهند که تحریم ها در آن برداشته نشود و منفعت توافق، رفع تحریم است.

وی با اشاره به اینکه دستور کار مذاکرات مربوط به بازگشت امریکا به برجام بوده و نه در رابطه با ایران؛ چون ایران در برجام هست، اقداماتی که جمهوری اسلامی ایران انجام می دهد واکنش به نقض توافق توسط امریکاست یعنی ما اقدام ابتدایی نکردیم، افزود: بایدن اعلام می کند که رویکرد ترامپ اشتباه بوده و سیاست فشار حداکثری شکست خورده است و این خیلی خوب می باشد و نتیجه آن این است که امریکا باید به توافق برگردد؛ امریکایی ها گفتند که ایران و امریکا به توافق برگردند و این در صورتی است که ایران در توافق هست و اعلام کردیم که اگر امریکایی ها به صورت واقعی به برجام برگردد ایران هم واکنش های خودش را متوقف خواهد کرد.

جمشیدی با بیان اینکه امریکایی ها امروز به صراحت می گویند که ما همه تحریم ها را برنمی داریم که در دستور کار مذاکرات مشکل ساز خواهد بود، گفت: امریکایی ها باید قبول کنند که هدف از مذاکره، رفع همه تحریم است؛ اگر آنها بخواهند صورت مسأله را متفاوت جلوه دهند ایران هم فریب نمی خورد و این بازی روانی در حد رسانه ای است و موجب نمی شود که مسئولان کشور نسبت به منافع واقعی ملت دچار خطا شوند.

معاون امور سیاسی دفتر رئیس جمهور با بیان اینکه هدف از مذاکرات وین این بوده که امریکا به تعهدات خود در برجام برگردد و مسأله حل خواهد شد و مشکل اینجاست که امریکایی ها هنوز نپذیرفتند که تحریم ها را بردارند، تصریح کرد: امریکایی ها هنوز آمادگی و اراده رفع همه تحریم هایی که طبق برجام باید برداشته می شد را ندارند؛ البته منفعت کشور و وظیفه دولت این است که منافع ملت را در راستای رفع تحریم دنبال کند. همان طور که رئیس جمهور و وزیر امور خارجه بیان کردند مذاکره مفید، مذاکره ای است که دستور کار اصلی آن رفع تحریم باشد و اگر این اتفاق افتاد خیلی سریع می توانیم به نتیجه برسیم.

جمشیدی درباره آثار عضویت ایران در سازمان شانگهای هم گفت: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مستقل و فراتر از مسأله هسته ای به کار خودش ادامه می دهد؛ یکی از جملات کلیدی رئیس جمهور این بود که سیاست خارجی ما از برجام شروع نمی شود و انتهای آن هم برجام نیست. عضویت ایران در سازمان شانگهای یک گام اساسی در اجرایی کردن سیاست راهبردی است و ما سیاست خارجی و اقتصاد مردم را معطل مذاکرات نمی کنیم و پیوستن به سازمان شانگهای یک منافع اساسی و پایدار برای تقویت بنیه اقتصادی کشور و تغییر در فضای سیاسی بین المللی دارد.

معاون امور سیاسی دفتر رئیس جمهور با بیان اینکه تحول بزرگی که در عرصه بین الملل در حال وقوع می باشد این است که شکل و شمایل قدرت های اوراسیا در حال تغییر است، ادامه داد: یعنی از یک طرف چین را داریم که با منابع عظیم مالی و طرح های کلان برای یکپارچه کردن اوراسیا در حال حرکت به سمت استراتژی یک جاده یک کمربند به شکل دریایی و زمینی، همه کشورها را به هم متصل می کند تا بتواند خودش را به آلمان در غرب اروپا برساند که امریکا هم از این شرایط احساس تهدید کرده است.

وی با اشاره به اینکه اگر بتوانیم خودمان را در زیرساخت های مطمئن و قدرتمند قرار دهیم و وصل کنیم اساساً در دایره قدرت قرار می گیریم و امریکا همیشه در تلاش بوده که در مسیرهای اصلی مواصلاتی، خط آهن، جاده ها و کریدورها ایران را دور بزند، ادامه داد: هدف سیاست خارجی که مبتنی بر همگرایی آسیایی باشد این است که ایران، قدرتش نه فقط به لحاظ نظامی، امنیتی و سیاسی بلکه به لحاظ اقتصادی هم منطقه ای شود.

جمشیدی با بیان اینکه زمانی که با اقتصاد کشورهای عضو شانگهای پیوند می خوریم طبیعتاً تجارت، رفت و آمد، سرمایه گذاری و تعامل بین دولت ها و ملت ها بیشتر می شود  در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه وقتی ما تحریم های امریکا را داریم از شرایط اقتصادی شانگهای نمی توانیم استفاده کنیم افزود: خیر، این طور نیست چون ما تلاش می کنیم که در زیرساخت ها قرار بگیریم و خودمان را به عنوان بخشی از این زیرساخت قرار دهیم و اساساً تصمیمی که سازمان شانگهای نسبت به عضویت ایران گرفته دلالت بر این است که یک تغییر نگاه راهبردی اتفاق افتاده است که فارغ از اینکه تحریم های امریکا وجود دارد یا خیر، آنها به دنبال تعامل با ایران در چارچوب سازمان شانگهای هستند.

وی با بیان اینکه سازمان شانگهای معاهدات، سازوکارها، منابع مالی و همکاری های بانکی و مالی مختلف دارد که می تواند به نفع کشور باشد و زمانی که بتوانیم در یک سازمان بزرگ و رو به رشد منطقه ای عضو شویم یک پیروزی برای کشور است، ادامه داد: البته جدا از اینکه منفعت اقتصادی و راهبردی دارد به لحاظ دیپلماتیک هم این سیگنال را دادیم که می توانیم یک حرکت سیاست خارجی فعال داشته باشیم، فارغ از آنچه که در غرب اتفاق می افتد.

معاون امور سیاسی دفتر رئیس جمهور با اشاره به اینکه دولت به همه وزارتخانه ها دستورالعمل داده که همه اولویت های خودشان برای همکاری، توافقات و منافع اقتصادی آن برای جامعه را در دستور کار جدی قرار دهند که با سرعت فرآیند عضویت در معاهدات ذیل این سازمان طی شود تا منافع آن هرچه زودتر برای مردم مشخص شود، تصریح کرد: ایران از سال 2005 درخواست عضویت در سازمان شانگهای را داشته است که از سال 1386 عضویت ناظر ما پذیرفته شده ولی تلاش کشور برای اینکه عضو دائم این سازمان شود با چالش هایی مواجه بوده است و برخی از این چالش ها به روابط دو جانبه با همسایگان مرتبط بوده و برخی هم به نوع رابطه قدرت ها با ما بوده است. زمانی که آرییس جمهور دولت را تحویل گرفت عضویت در این سازمان یکی از دستور کارهای اصلی ما شد و اولین هدف گذاری سیاست خارجی دولت، موضوع نهایی کردن عضویت در سازمان شانگهای بوده است.

جمشیدی با اشاره به اینکه عضویت ما در سازمان شانگهای در ابتدای دولت قطعی نبود و علی رغم تلاش هایی که در دولت قبل شده بود ولی وضعیت این بود که امسال هم امکان پذیر نیست، ادامه داد: با تلاش هایی که تیم سیاست خارجی دولت جدید انجام داد و استفاده از همان ظرفیت دولت سابق، وزارتخانه ها و تعاملات خارجی و با رفت و آمدها و پیام های مختلف این مسأله پیش رفت؛ قطعاً دولت قبل تلاش هایی کرده که این اتفاق بیفتد اما احساس می کنم نهایتاً در سطح وزارتخانه ها بوده است و در سطح بالاتر با نوع روابطی که با کشورهای خارجی وجود داشت اساساً تمایل به همکاری در این عرصه نداشتند.

وی با تاکید بر اینکه یکی از عناصر کلیدی در موفقیت جمهوری اسلامی ایران در عضویت سازمان شانگهای، دیپلماسی فردی رئیس جمهور بوده است، افزود: ترمیم جدی روابط ما با تاجیکستان یکی از موفقیت ها بوده است و همچنین مسأله ترکمنستان که موفقیت های خوبی برای کشور خواهد داشت.

معاون امور سیاسی دفتر رئیس جمهور با اشاره به اینکه سفری که به اجلاس سازمان شانگهای انجام شد از چند جهت برد اساسی برای کشور محسوب می شود؛ گفت: هم اجرایی کردن سیاست همگرایی آسیایی، دیپلماسی اقتصادی، سیاست همسایگی و هم با متصل شدن به زیرساخت های اساسی آسیایی جایگاه استراتژیک کشور را ارتقاء می دهیم و هم روابط دو جانبه را با کشورهای مختلف از جمله تاجیکستان و ترکمنستان بهبود بخشیدیم که اینها لازمه کار است.

وی با بیان اینکه زمانی ما با ترکمنستان 4 میلیارد دلار تجارت داشتیم که به زیر 500 میلیون دلار رسیده است که فقط به خاطر نوع روابط دولتمردان با همدیگر بوده است، افزود: ما با عضویت در سازمان شانگهای یک سیگنال راهبردی به غرب دادیم که فارغ از اینکه مذاکرات و سیاست هسته ای چه مسیری را طی می کند سیاست خارجی ایران و دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران و اقتصاد جامعه مسیر خودش را پیدا کرده است.

جمشیدی با بیان اینکه رویکرد سیاست خارجی دولت، سیاست خارجی متوازن است،‌ گفت: در دولت گذشته نگاه به سمت غرب، اروپا و امریکا اولویت داشت و روابط با همسایگان اولویت اساسی نبود. در همه تماس های تلفنی با مقامات خارجی و اروپایی و در پیام هایی که رد و بدل می شود تأکید می شود که ما آماده توافق های راهبردی با همه کشورهای جهان هستیم و شرق و غرب هم ندارد؛ روسیه و چین با فرانسه و آلمان فرقی ندارد، اگر آنها آمادگی دارند ما هم آمادگی داریم و می دانیم حوزه های همکاری کجاست.

وی با اشاره به اینکه زمانی که ما قرارداد راهبردی با یک کشور می بندیم طبیعی است که وزن ما به لحاظ بین المللی افزایش پیدا می کند؛ اگر بخواهیم یک طرفه به شرق یا غرب برویم قطعاً ضرر خواهیم کرد بنابراین ما به سمت شرق نرفتیم که فقط رویکرد شرقگرایانه داشته باشیم بلکه رویکرد دولت، رویکرد سیاست خارجی متوازن است، گفت: استراتژی نگاه به شرق در ابتدا توسط خود امریکایی ها و در زمان اوباما مطرح شد و اعلام کرد که باید به سمت آسیا برویم چون قدرت و ثروت به سمت آسیا با محوریت چین در حال حرکت است و همه کشورهای اروپایی و منطقه ای به سمت چین حرکت کردند و ما که خودمان در این منطقه آسیا هستیم و چین هم روابط خوبی با ما دارد طبیعی است که باید برای این موضوع اولویت قائل باشیم؛ بنابراین یک حرکت منطقی در چارچوب فهم تحولات بین المللی می باشد و البته به معنای منحصر کردن سیاست خارجی به یک قطب از جهان هم نیست و ارتباط با کشورهای دیگر هم در دستور کار ما می باشد.

وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا برای عضویت در سازمان شانگهای امتیازی داده شده است هم افزود: اصلاً موضوع امتیاز مطرح نیست موضوع واقعیت نظام بین المللی جدید است که این ارتباطات برقرار شود و چین بنا دارد شش کریدور به سمت اروپا بکشد که یکی از آنها از منطقه خاورمیانه رد می شود و ما باید نقش آفرینی کنیم و ارتباطات زیرساختی را برقرار کنیم.

وی درباره ارتباط با کشورهای حاشیه خلیج فارس هم گفت: همان طور که رئیس جمهور به لحاظ سمبولیک اشاره کردند دست همسایگان را به گرمی می فشاریم؛ از مواضع اولیه رئیس جمهور این بود که ما آماده ایم سفارتخانه هایمان را همین فردا باز کنیم و یا توافقی برای زمان بازگشایی داشته باشیم؛ بنابراین بهبود روابط دو جانبه در دستور کار است و به صورت جدی هم مطرح شده است که الآن نوبت پاسخگویی طرف سعودی است.