تمام نکات و حقایق باطنی اسلام در واقعه عاشورا متجلی است

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، لحظه به لحظه عاشورا سر تا سرش درس است هر اقدام و هر اتفاقش به نوعی چیزی رو بیان می کند و هدف‌دار است. هر کس به فراخور خودش سهمی بر می‌دارد و درس می‌گیرد. عاشورا جایی است که عشق به نهایت خودش می‌رسد و فقط معبود دیده می‌شود. این واقعه سترگ، در تاریخ بشری موجی ‌پدید آورد و مسلمان و غیرمسلمان را با ارزش‌های متعالی و مفهوم حیات هدفدار آشنا ساخت. هر اندازه که انسان‌ها با درس‌های نهفته در آن حرکت ‌خونین و ژرف آشناتر شوند، به همان میزان عزتمند خواهند زیست و پایه‌های حکومت طاغوت‌ها را خواهند لرزاند،لذا در این خصوص با حجت الاسلام «شیخ محمد نجفی»، استاد حوزه و دانشگاه گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه تقدیم حضورتان می شود.

چه درس ها و عبرت هایی می توانیم از واقعه عاشورا بگیریم که امروز برای حل مشکلات جامعه ما تاثیر داشته باشد؟

واقعه عاشورا نما و پیاده سازی تمام اسلام است. تمام نکات و حقایق باطنی اسلام در واقعه عاشورا تجلی پیدا کرده است لذا بصیرت یکی از مهمترین درس ها و عبرت های واقعه عاشورا است که ما امروز می توانیم از آن الگوبرداری کنیم و از طریق آن بصیرت و آگاهی خود را افزایش دهیم.

مهمترین شاخصه های بصیرت چیست؟

اولین شاخصه بصیرت آگاهی و عمل است، اینکه انسان نسبت به مسایل روز دین و دنیا آگاه باشد، نسبت به حل مسایل دینی و علمی روز جاهل نباشد. امام خمینی (ره) فرمودند: فقیه باید جامع الشرایط باشد، باید به نقش زمان و مکان در اجتهاد دقت داشته باشید؛ بنابراین اولین مورد این است که هم به مسایل روز و هم به دین عالم باشد؛ این امر هم از خصوصیات مجتهد است، فردی که می خواهد شخصی را به عنوان الگو (مرجع تقلید) انتخاب کند باید به این مساله توجه داشته باشد. در واقع مقلد هم باید دقت کند که اعلم ترین و بهترین فرد را برای رجوع خود، انتخاب نماید.

دومین شاخصه بصیرت، عمل به فرامین رهبر، ولی فقیه، معصوم یا فقیه جامع الشرایط است. در واقع پیام قیام عاشورا این است که ما باید به رهبری که مورد اعتماد است، تکیه کنیم نه به هر فردی، چون هر انسانی شایستگی رهبری را ندارد مگر اینکه ویژگی های خاصی داشته باشد که یکی از این ویژگی ها، عالم بودن و معصوم بودن است. وقتی چنین فردی را انتخاب کردیم باید به فرامین اش نیز عمل کنیم. در جامعه ما وقتی مقام معظم رهبری مطلبی را بیان می کنند، افرادی که ولایت پذیر هستند آن را می پذیرند. 

لطفا ویژگی ها و درس های واقعه عاشورا را تشریح بفرمایید.

لذا یکی از خصوصیات واقعه عاشورا آنجایی است که حضرت ابوالفضل العباس (ع) می خواهد به میدان برود ولی امام حسین (ع) می فرمایند: من دستور می دهم که تو بری و آب بیاوری، نمی خواهم بجنگی، این امر هم بیانگر ولایت پذیری افراد است. در همین راستا حضرت علی (ع) فرمودندهر کسی که به هنگام درخواست کمک و یاری ولی و رهبر خود بخوابد و بیدار نشود با لگد دشمن از خواب بیدار می شود، یعنی وقتی رهبر و ولی جامعه از مردم می خواهد که کاری را انجام دهند و جامعه انجام نمی دهند، باید منتظر باشیم که لگد دشمن ما را از خواب بیدار کند.

درس دیگر واقعه عاشورا این است که فرد باید در میدان باشد (مرد عمل باشد) اینکه ما بتوانیم جهادگر (جهاد مالی، جهاد جانی، جهاد وقفی و...) باشیم و رهبر را در همه جنبه ها و زمینه ها یاری کنیم. برخی از افراد تصور می کنند، برای اینکه ما جهادگر باشیم حتما باید به حوزه برویم و دروس دینی بخوانیم در صورتی که این گونه نیست؛ ما بزرگان، عالمان و اولیایی را داشتیم که کارشان خیاطی و کفاشی بود؛ بنابراین جهادگر بودن به این معنا نیست بلکه افرادی که در زمینه صنعتی، پزشکی و کشاورزی فعالیت می کنند نیز می توانند یک جهادگر باشند و در مواقع مشکلات به میدان بیایند و مشکلات جامعه را برطرف کنند، این هم در گروی در میدان بودن و جهاد کردن است و جهاد کردن لزوما در میدان جنگی نیست بلکه جهاد کردن در میادین مختلف معنای متفاوتی دارد،

مهم این است که انسان پای کار باشد، وقتی مقام معظم رهبری می فرمایند: سال تولید سال اقدام و عمل و حدود پنج سال متوالی سال های اقتصادی را معرفی می کنند و می فرمایند: در عرصه اقتصاد به داد مردم برسید، این نشان می دهد که اکنون عرصه تغییر کرده؛ عرصه، عرصه نظامی نیست بلکه عرصه، عرصه جنگ اقتصادی است و باید در این عرصه ورود کرده و مشکلات اقتصادی را حل کنیم.

 برخی ها فکر می کنند صبر یعنی اینکه انسان بنشیند و کاری انجام ندهد در حالی که این طور نیست. صبر یعنی باید در میدان عمل حاضر شوی در واقع کوتاهی ها و قصور به معنای صبر نیست، جامعه ما دچار بی صبری شده است و گاهی مواقع می بینیم که زودتر از موعدی که باید کاری انجام شود، منتظر نتایج آن هستند. اروپا حدود صد سال در مسایل مختلف از ما جلوتر است، ما باید صبر کنیم تا به پیشرفت های روز آنها دست یابیم و رسیدن به آن نقطه هم در گروی تلاش و کوشش مردم جامعه است تا بتوانیم عقب ماندگی های خود را جبران کنیم؛ ضمن اینکه کم کاری ها و کارشکنی ها را هم باید در جای خود جدی بگیریم.

عنصر عدالت نیز از جمله درس های مهم واقعه عاشورا است. عدالت عنصر گمشده دنیای امروز است. تمام مشکلات و معضلات دنیای معاصر بحث عدالت است. هر جا که تظاهرات و شورشی برپا می شود به دلیل عدم اجرای عدالت می باشد لذا یکی از پیام های واقعه عاشورا این است که انسان باید عدالت محور باشد. امام حسین (ع) برای برپایی عدالت و جلوگیری از ظلم قیام کردند، ما هم باید به دنبال عدالت خواهی در همه عرصه ها نه فقط در عرصه های اقتصادی بلکه در تمام عرصه های فردی، خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی باشیم.

یکی از اهداف انبیا بحث عدالت بوده، خداوند در سوره حدید آیه 25 می فرماید «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْمِيزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ» همانا ما پيامبرانمان را با معجزات و دلايل آشكار فرستاديم و همراه آنان كتاب (آسمانى) و وسيله سنجش فرو فرستاديم تا مردم به دادگرى برخيزند و آهن را كه در آن نيرويى شديد است و منافعى براى مردم دارد فرو آورديم (تا از آن بهره گيرند) و تا خداوند معلوم دارد چه كسى او و پيامبرانش را به ناديده و در نهان يارى مى‌كند. همانا خداوند، قوى و شكست‌ناپذير است.لذا وقتی برپایی عدالت اهداف همه انبیای الهی بوده قاعدتا هدف اهل بیت (ع) هم همین اجرای عدالت بوده است، چون جایگاه معصوم (ع) جایگاه نبی است و همان وظایف را به جز وحی بر عهده دارد. لذا امام حسین (ع) هم همان اهداف را دنبال می کردند و ما هم با پیروی از انبیا (ع) همان مسیر را طی می کنیم لذا اگر عدالت (قرار دادن هر چیزی سر جای خود) اجرایی شود، بسیاری از مشکلات اقتصادی، فردی و خانوادگی ما هم حل خواهد شد لذا وقتی زمینه ها و بروز عدالت را بررسی می کنیم، می بینیم جنبه های بسیار فراوانی دارد که می تواند برای ما درس آموز و عبرت آموز باشد.

برخی ازپیام های واقعه عاشورا را لطفا شرح دهید؟

محبت و دوست داشتن موجودات یکی دیگر از پیام های واقعه عاشورا است. در کربلا این ویژگی هم در میان اهل بیت (ع) و هم در امام معصوم (ع) جلوه گر بود. امام معصوم (ع) جلوه کامل خداوند در روی زمین است. قاعدتا همه موجوداتی که کمال پایین تری دارند به موجوداتی که کمال بالاتری دارند، عشق می ورزند. در واقع عنصر عشق و محبت از همین مسئله پدید می آید که یک فردی که عاشق فرد دیگری می شود در او چیزی را می بیند که خود ندارد یعنی به دنبال آن چیزی که خود ندارد، است (زیبایی، علم، اخلاق) لذا ما می بینیم که امام حسین (ع) یک عنصر محبوبی است و همه محبان اش در طول تاریخ وی را دوست داشته اند؛ بنابراین این ویژگی را باید سرمشق زندگی خود قرار دهیم که ما هم به همه احترام بگذاریم، همه را دوست داشته باشیم و همه را بندگان خدا بدانیم.

خداوند در آیه 31 سوره  آل عمران می فرماید:« قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ» بگو اگر خدا را دوست داريد از من پيروى كنيد تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشايد و خداوند آمرزنده مهربان است،بنابراین وقتی پیامبر را محور قرار دهیم، طبیعتا می توانیم با تبعیت از ایشان محبت خداوند را به دست بیاوریم و محبوب شویم. کسی که محبت خداوند را به دست بیاورد، محبوب عالم هم خواهد شد؛ پس به همان اندازه که انسان به دیگران عشق می ورزد و محبت می کند، همان اندازه هم خداوند او را دوست خواهد داشت، چون «الخلق عیال الله» یعنی مخلوقات عیال خداوند هستند.

توکل نیز از جمله درس ها و عبرت های مهم واقعه عاشورا است که ما می توانیم با توکل به خداوند امروزه بسیاری از مشکلات موجود در جامعه را حل کنیم. یکی از موارد مهم در واقعه عاشورا این است که می بینیم امام حسین (ع) در همه زمینه ها به ویژه در زمان هجرت از مکه به کوفه و کربلا به خداوند متعال توکل کردند، خداوند می فرماید: «وَ مَنْ یتَوَکلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ» هر کس به خداوند توکل کند، خداوند او را کفایت کند، پس وقتی خداوند او را کفایت کند نیازی به موجودات دیگر ندارد. خداوند در قرآن کریم می فرماید: «اللَّهُ وَلِيُّ الَّذينَ آمَنوا يُخرِجُهُم مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النّورِ ۖ وَالَّذينَ كَفَروا أَولِياؤُهُمُ الطّاغوتُ يُخرِجونَهُم مِنَ النّورِ إِلَى الظُّلُماتِ ۗ أُولٰئِكَ أَصحابُ النّارِ ۖ هُم فيها خالِدونَ» خداوند، ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آورده‌اند؛ آنها را از ظلمتها، به سوی نور بیرون می‌برد. (اما) کسانی که کافر شدند، اولیای آنها طاغوتها هستند؛ که آنها را از نور، به سوی ظلمتها بیرون می‌برند؛ آنها اهل آتشند و همیشه در آن خواهند ماند.

بنابراین وقتی امام حسین (ع) در مسیر کربلا توکل به خداوند می کنند، هر دو طرف اش پیروزی است. خداوند در سوره توبه آیه 52 می فرماید:« قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينا فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ»  (اى پيامبر! به منافقان) بگو: آيا براى ما جز يكى از دو نيكى (فتح يا شهادت) را انتظار داريد؟ ولى ما منتظريم كه عذاب خداوند يا از سوى خودش يا به دست ما به شما برسد. پس شما منتظر باشيد، ما نيز با شما در انتظار مى‌مانيم. متاسفانه امروزه در جامعه ما بسیاری از افراد به امور مادی یا امور دیگری دلبستگی پیدا کرده اند و تصور می کنند که جای خداوند را می توانند با این گونه عوامل پر کنند در حالی که این طور نیست و خودشان را بیشتر از خداوند دور می کنند.