«حفظ آبروی مردم» از ویژگی های برجسته اخلاقی و رفتاری امام رضا(ع) بود

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، هشتمین امام شیعیان، حضرت علی بن موسی الرضا (ع)، یازدهم ذی قعده، سال ۱۴۸ هجری ـ شانزده روز پس از شهادت جد بزرگوارش امام صادق (ع) ـ در مدینه چشم به جهان گشود. نام مبارکش را «علی» گذاشتند. کنیه اش «ابوالحسن» و القابش، رضا، صابر، رضی و وفی بود که مشهورترین آنها «رضا» است.حضرت علی بن موسی الرضا (ع) مانند دیگر پیشوایان معصوم (ع) به زیور فضایل اخلاقی و کمالات نفسانی آراسته و از هر گونه زشتی و پلیدی و رذایل اخلاقی منزه بودند و در این راه گفتار و رفتارش الگو و سرمشق دیگران بود.لذا در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین دکتر «حسن کمالی» استاد حوزه و دانشگاه و نویسنده حوزه فرهنگ و دین گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه تقدیم حضورتان می شود.

ویژگی های شخصیتی و تربیتی امام رضا (ع)؟

یکی از صفات برجسته علی بن موسی الرضا (ع) رافت و مهربانی این امام بزرگوار بود تا جایی که در حق کارگر ساده حمام محبت کرده و پشت او را کیسه کشیدند. این امام بزرگوار بسیار مردم دار و همراه مردم بودند؛ به همین دلیل به امام رئوف شهرت داشتند، «رضا» نیز از صفات برجسته ایشان بود، یعنی هم خداوند و هم بندگان خدا از وی خوشنود بودند. یکی از نکات مهم مورد توجه در سیره اخلاقی، ادبی و تربیتی امام رضا (ع) این است که ایشان فرمودند: «لا يكونُ المؤمنُ مؤمنا حتّى تكونَ فيه ثلاثُ خِصالٍ سُنّةٌ مِن ربِّهِ ، وسُنّةٌ مِن نبيِّهِ صلى الله عليه و آله ، وسنّةٌ مِن وليِّهِ عليه السلام ؛ فأمّا السُّنَّةٌ مِن ربّهِ فكِتْمانُ السِّرِّ ، وأمّا السُّنَّةُ مِن نبيِّه صلى الله عليه و آله فمُداراةُ النّاسِ ، وأمّا السُّنَّةُ مِن وليِّهِ عليه السلام فالصَّبرُ في البَأْساءِ والضَّرّاءِ» تا سه خصلت در مؤمن نباشد، مؤمن نيست: خصلتى از پروردگارش، خصلتى از پيامبرش صلى الله عليه و آله و خصلتى از ولىّ خدا . امّا خصلت پروردگارش، نهفتن راز است؛ و خصلت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، ملايمت با مردم است؛ و خصلت ولىّ خدا، شكيبايى در تنگنا و سختى است.

متاسفانه امروزه در مناظره های اخیر ریاست جمهوری شاهد بودیم که چگونه افراد آبروی یکدیگر را می برند و راز یکدیگر را فاش می کنند. این رفتارها معقول و پسندیده نیست، این کارها از فرد مومن و مسلمان به دور است. امروزه در رسانه های مختلف به ویژه فضای مجازی افراد به راحتی با آبرو و حیثیت دیگران بازی می کنند که این خطر بزرگی است لذا ما باید اولین صفت از خداوند را داشته باشیم. امام رضا (ع) در این حدیث تاکید بر رازداری مردم می کنند. خداوند «ستارالعیوب» است تا چهل گناه مومن را باید حمل بر صحت کنیم. مومن باید گناه دیگران را بپوشاند. بازگو کردن گناه تجری در گناه می شو، در همین راستا آیت الله دستغیب فرمودند:افشای گناه باعث جری شدن جوانان و ترویج گناه در جامعه می شود. آبروی مردم را بردن و خطای مردم را بازگو کردن باعث می شود که حرمت و قباحت گناه، غیبت و بی بند و باری در جامعه از بین برود پس بهتر مراقب رفتار و اعمال خود باشیم.

دومین صفتی که ما باید از پیامبران و امامان معصوم (ع) به ویژه علی بن موسی الرضا (ع) الگوبرداری کنیم، مدارا کردن با مردم است «أَمَرَنى رَبّى بِمُداراةِ النّاسِ كَما أَمَرَنى بِأَداءِ الفَرائِضِ» (پروردگارم، همان گونه كه مرا به انجام واجبات فرمان داده، به مدارا كردن با مردم نيز فرمان داده است.) بنابراین فردی که می خواهد رییس جمهور یا شورای شهر کشور  شود، باید با مردم مدارا کند نه اینکه زمان انتخابات در میان مردم حضور پیدا کند، بعد از رای گیری و انتخاب شدن مردم را نشناسد. یکی از گله های ما از کاندیداهای ریاست جمهوری این است که چرا در زمان ارایه برنامه های خود اصلا از مسایل درمانی و دفترچه سلامت مردم سخنی به میان نیاوردند؟ چرا برنامه ای در این زمینه ارایه ندادند؟ بزرگترین خیانتی که اکنون در جامعه ما صورت می گیرد بی تفاوتی نسبت به بیماران است. بیمارستان ها و داروخانه های ما تبدیل به تجارتخانه شده اند، چرا کاندیداها در مورد فرهنگ بهداشت برنامه ای ارایه ندادند، مساجد باید فرهنگ بهداشت داشته باشند، اگر ما بخواهیم کرونا را ریشه کن کنیم باید ابتدا از سرویس های بهداشتی مساجد شروع کنیم. نظافت سیره پیامبر اکرم (ص) و همه ائمه معصومین (ع) بوده است، « وَ النَّظَافَةُ مِنَ الْإِيمَانِ وَ الْإِيمَانُ مَعَ صَاحِبِهِ فِي الْجَنَّة ؛» (پاکیزگى جزئى از ایمان است و ایمان، انسان را به بهشت رهبرى مى‏کند) لذامسئولان حاضر در شهرداری ها و شورایاری ها باید بگویند برای افزایش بهداشت عمومی جامعه چه اقدامات و برنامه هایی را ارایه داده اند.

یکی دیگر از ویژگی های شخصیتی امام رضا (ع) و سایر ائمه معصومین صبر و شکیبایی داشتن در شدائد و سختی ها بود. ما هم باید صبر کنیم و هم رای دهیم، مسئولان هم با مردم صادق و صبور باشند، باید تکبر و غرور را کنار بگذارند به میان مردم بیایند، به درددل آنها گوش دهند و برنامه های خود را در راستای مشکلات آنها پیش بینی و تدوین کنند. شیطان به دلیل تکبر و غرورش از پیشگاه خداوند متعال رانده شد. تکبر و حرص از اصول و ویژگی های کفر به شمار می آید. متاسفانه مسئولان و خانواده هایشان هم تکبر دارند و هم سیر نشدنی هستند، از همه امکانات دولتی و غیر دولتی برخوردار هستند ولی ما در مساجد در حد یک مواد شوینده هم مشکل داریم.

با توجه به اینکه انتخابات ریاست جمهوری مقارن با دهه کرامت به ویژه میلاد با سعادت امام رضا (ع) شده است، دولتمردان و مسئولان ما چگونه می توانند از حکومت داری این امام بزرگوار الگوبرداری کنند؟

در حال حاضر 80 درصد مردم از عملکردها، بی تفاوتی ها و بی توجهی های مسئولان ناراضی هستند؛حاکم باید عادل باشد و مردم را راضی نگه دارد. یکی از مهمترین مولفه های سیاست ورزی علی ابن موسی الرضا (ع) گذشت بود، این در حالی است که متاسفانه مسئولان ما چشم دیدن یکدیگر را ندارند، نسبت به هم گذشت نمی کنند. این امام بزرگوار که هم مقبولیت اجتماعی و هم مقبولیت الهی داشتند، همیشه سعی می کردند رضایت مردم را جلب کنند، به مردم احترام بگذارند، حرمت مردم را حفظ کنند، دیگر اینکه ایشان بسیار صبور بودند، کسی که می خواهد حاکم باشد باید صبر داشته باشد، به عقاید دیگران احترام بگذارد و با توجه به اینکه کشور ما از عقاید، قومیت ها و فرهنگ های مختلفی تشکیل شده است لذا فردی که می خواهد حاکم یا رییس جمهور شود، باید به همه اقوام، قومیت ها و طوایف خوشامدگویی کند، به عقاید همه گروه ها و اقوام (کرد، لر، فارس، بلوچ و ...) احترام بگذارد.

ویژگی دیگر امام رضا (ع) این بود که به فکر آبروی مردم بودند. روایت است امام رضا (ع) از پشت پرده به مردم کمک می کردند و فقط دستان خود را از پنجره بیرون می آوردند. وقتی بستگانش اعتراض کردند که چرا این گونه کمک می کنید، فرمودند: من نمی توانم ننگ و رسوایی فقرا را ببینم؛ در واقع فرهنگ امام رضا (ع) فرهنگ فقرزدایی بود و از پس پرده به فقرا و نیازمندان کمک می کردند که مبادا آبروی کسی از بین برود.