خبرگزاری شبستان، جهان اسلام: همزمان با سالروز نکبت و تشدید حملات رژیم صهیونیستی به نوار غزه و قدس شریف، نگاهی به ثبت جنایت های این رژیم از زمان تاسیس اش در سال 1948 تاکنون در قاب تصویر داریم. مردم فلسطین و ملت های عربی و اسلام و آزادگان جهان هرساله سالروز نکبت را یادآوری می کنند تا جنایت های این رژیم از حافظه ها پاک نشود.
برهمین اساس، سینما یکی از مهم ترین ابزار خلاقانه بوده است که در حفظ خاطره و هویت فلسطینی نقش داشته است. فیلم های مختلفی جزئیات زیادی از رویداد نکبت را ثبت کردند و همچنان در حال ثبت آن هستند. این فیلم ها روایتگر داستان های مختلفی از حوادثی است که از آن تاریخ تاکنون بر فلسطینی ها روا رفته است.
اگرچه تاریخ نگاران و تحلیلگران سینمای فلسطین بر این واقعیت اتفاق نظر دارند که در تاریخ معاصر پسا نکبت شاهد حرکت سینمایی برای مستند سازی و روایت داستان های رنج و درد ملت فلسطین نبوده اند. به طوری که به دلیل نبود تصویری بصری از حوادث سال نکبت به جز فیلم های خارجی ها و روایت های شفاهی که بعدها نوشته شد، شاهد آشفتگی و پریشانی هستیم. به طوری که روایت های شفاهی پایه اصلی فیلم «بازمانده» سیف الله داد بود. واقعیت این است که در سال 1948 سینمایی به جز مصر نبود.
در این گزارش به برخی از مهم ترین فیلم های فلسطینی، عربی و بین المللی که تاریخ ملت فلسطینی ها و مقاومت آنها را به تصویر کشیدند، اشاره می کنیم.
«دختری از فلسطین» نخستین فیلم عربی
مصری ها در اوایل این حادثه فیلمی را درباره نکبت و پیچیدگی ها و رویدادهای پیرامون آن با نام «فتاة من فلسطین»(1948) به کارگردانی محمود ذوالفقار و تهیه کنندگی عزیزه امیر ساختند تا اولین فیلم عربی باشد.
« باب الشمس» روایتگر نکبت و مقاومت
فطین عبدالله فیلم «نادیه»(1949) را درباره روز نکبت روایت کرد و پس از آن احمد بدر خان فیلم «الله معانا» (1953) را ساخت. در همان سال، نیازی مصطفی «ارض الابطال» را به تصویر کشید. مصری ها فیلم هایی مربوط به مبارزه ملی مصر و فلسطین را ساختند تا فیلم «باب الشمس» را یسری نصرالله به تصویر کشید، به ویژه که قسمت اول آن «الرحیل» به مسئله نکبت و مهاجرت و آوارگی فلسطینی ها می پردازد.
داستان این فیلم برگرفته از روایت الیاس خوری، نوسنده لبنانی است. این داستان مربوط به یک جوان به نام یونس است که در سال 1948 میلادی روستای خود را در فلسطین ترک می کند، درحالی که همسرش نهیله به ماندن در روستایش در الجلیل متعهد است.
در طول دهه 50 و 60، قهرمان فیلم از لبنان به الجلیل می رود تا همسرش در غار باب الشمس را که فرزندی برای او به دنیا آورده است، ملاقات کند. دوباره رای پیوستند به گروه مقاومت در لبنان بازمی گردد.
«المخدوعون»، «الترحال»، «بوابه الجنة»
سینمای سایر کشورهای عربی پس از سال 1967 به مسئله فلسطین پرداختند، یعنی از نکست(روز شکست) در ژوئن 1967. سوریه فیلم «المخدوعون»(فریب خوردگان) را تولید به کارگردان مصری توفیق صالح آن را به تصویر کشید. این فیلم برگرفته از داستان غسان کنفانی به نام «رجال فی الشمس»( 1997) است. پس از آن در سال 1997، ریمون پترس فیلم «الترحال» را تولید کرد و ماهر کدو در سال 2009 میلادی «بوابه الجنه» را ساخت.
سینمای جدید فلسطین
«بشار ابراهیم» منتقد فقید درباره گفته بود که حضور واقعی فلسطین با سینمای جدید فلسطین خواهد بود که در سال 1980 با میشل خلیفه، می المصری، هانی أبو أسعد، رشید مشهراوی، إیلیا سلیمان، آن ماری جاسر و نجوی ابراهیم آغاز شد. آنها سینمای فلسطین را دوباره احیا کردند.
«أحلام المنفی» داستان دو دختر از اردوگاه شتیلا
«أحلام المنفی»(رویاهای تبعید) اثر می المصری از مهم ترین فیلم هایی است که روز نکبت را روایت می کند و تلاش دارد بین پایبندی ملت فلسطین به سرزمین شان و حق بازگشت به وطن شان با پیامدهای مخربی که بر ملت فلسطین برجای گذاشته است، و تراژدی ترین آوارگی و زندگی در غربت پیوند برقرار کند.
در این اثر، می المصری داستان دو دختر فلسطین به نام «منی» و «منار» روایت می کند. منی از اردوگاه پناهندگان شتیلا در لبنان را که خانواده اش مجبور به ترک فلسطین در سال 1948 شد و منار از اردوگاه الدهیشه در فلسطین. این دو دختر کیلومترها دورتراز یکدیگر زندگی می کنند، اما با وجود همه موانعی که آنها را از هم جدا می کند، موفق به برقراری ارتباط می شوند.
«میناء الذاکره» یافا از زندگی تا خرابی
فیلم «میناء الذاکره» (بندر خاطره) به کارگردانی کمال الجعفری از فلسطین است . این فیلم نزدیک ترین فیلم به روز نکبت است . این فیلم به تاریخ شهر یافا و چگونگی یکی از پرجنب و جوش ترین مناطق به یک زمین بایر و خالی از سکنه در نتیجه اشغالگری رژیم صهیونیستی در این شهر اشاره دارد.
«الزمن المتبقی» بین گذشته و حال
تغییر پارادایم در سطوح روایت سینمایی فلسطین با فیلم «الزمن المتبقی» ( زمانی که می ماند) به کارگردانی ایلیا سلمان یکی از مهم ترین نمایندگان جنبش آوانگارد یا پیشرو رخ داد. کار او فراتر از اشکال سنتی است. به طوری که زبان سینما را به استاندارد های بین المللی می رساد. محور این فیلم زندگی شخصی است که به زبان هجو آمیز و طنز ارایه می شود که سرنوشت خانواده و کشورش را از سال 1948 تا زمان های اخیر بیان می کند و ایلیا سلیمان خاطرات خود را از تاریخ حوادث به روشی بی نظیر و خارق العاده بازگو می کند.
«ملح هذا البحری» میراث اجداد
فیلم های دیگری نیز به مسئله نکبت با روایت داستان های مختلف در زمان کنونی پرداختند. فیلم « ملح هذا البحر»( نمک از دریا) را «آن ماری جاسر» فلسطینی مقیم آمریکا کارگردانی کرده است. در این فیلم ثریا از آمریکا به شهر خود برمی گردد و ارث خود از پدربزرگش را مطالبه می کند. آنجا تحت سلطه اشغالگران است . او معنی غربت فلسطینی ها در وطن و شرارت اشغالگران را درک می کند.
«البرج» آرزوی بازگشت
گروهی از کارگردان عرب مانند «ژان شمعون» از لبنان، «قیس الزبیدی» از عراق، «قاسم حول» با سینمای فلسطین مشارکت کردند، آنها داستان غسان کنفانی «عائد إلی حیفا» را از نظر سینمایی دوباره تدوین کردند.
آنها به غیر از کارگردان خارجی بودند که در کنار ملت فلسطین ایستادند و به عدالت مسئله فلسطین ایمان داشتند و کارهای مهمی ارایه دادند. «جورج اسلوایزر» فیلمساز هلندی و «پیا هولکویست»از سوئد از جمله این افراد هستند. «ماتس گرورد» فیلمساز نروژی فیلم انیمیشنی با عنوان «البرج» را درباره نکبت و آرزوی بازگشت ساخت.
«اصحاب البلاد» و «ابناء عیلبون» مستندها
بسیاری فیلم مستند نیز درباره روز نکبت ساخته شده است، اما بسیاری از آن به صورت گزارشی و مستقیم و برخی دیگر با قدرت روایت به مسئله روز نکبت پرداختند. فیلم «اصحاب البلاد» از روان الضامن ، فیلم « ابناء عیلبون» از هشام زریق که کشتار روستای عیلبون در الجلیل در اواسط سال 1948 میلادی را روایت می کند، از جمله مستندهای مهم است. فیلم ابناء عیلبون به مهاجرت ساکنان این روستا با استناد به سخنان بسیاری از آنها می پردازد.
«خیوط الموامرة»(سرنخ های توطئه)، «سحق الثورة»(سرکوب انقلاب)، «التطهیر القومی»(پاکسازی قومی) و «النکبة المستمرة»(نکبت ادامه دار) از جمله فیلم های مستندی است که به بسیاری از جزئیات مربوط روز نکبت و مشکلات فلسطینی ها پرداخته اند.
نظر شما